ბიზნესიდან წასული გოგი თოფაძე ისევ ბიზნესში ბრუნდება
"ლუდს ნუ აწარმოებ, აფხაზეთში დაღუპულთა ოჯახები უნდა შევინახოთო"
ის ორჯერ დაასახელეს საქართველოში საუკეთესო ბიზნესმენად. მისი ფრაზა "მრეწველობა გადაარჩენს საქართველოს" კი დღეს საქვეყნოდ არის ცნობილი. კომპანია "ყაზბეგის" პრეზიდენტის, გოგი თოფაძის ბიზნესი დღეს ათამდე დამოუკიდებელ საწარმოს აერთიანებს. დაუბრუნდება თუ არა ბიზნესიდან პოლიტიკაში წასული პარლამენტარი გოგი თოფაძე კვლავ ბიზნესს, ამ და სხვა საკითხებზე მან გადაცემა ბიზნეს PRESS-ში ისაუბრა, რომელიც პალიტრა TV-ის ეთერში 16 მარტს 22.30 სთ-ზე გავიდა.
- თქვენი ბიოგრაფიის ერთ-ერთ გრაფაში მითითებული გაქვთ, პოლიტიკოსი და ბიზნესმენი. რომელი უფრო ხართ - ბიზნესმენი თუ პოლიტიკოსი?
-თუ კვალიფიკაციას გულისხმობთ, უფრო ბიზნესმენი ვარ.
-შინაგანად, მოწოდებით?
- ჩვენ ყველა იძულებით გავხდით პოლიტიკოსები. 1999 წლიდან "მრეწველთა კავშირი" ვიყავით. ვებრძოდით იმ სიახლეებს, რომლებიც უცხოეთიდან შემოგვქონდა, განსაკუთრებით, რაც საგადასახადო სისტემას, წარმოებას, სოფლის მეურნეობას ეხებოდა, მაგრამ ვერ შვძელით ამ მხრივ რაიმე სერიოზული წარმატების მიღწევა. იმ პერიოდის ხელმძღვანელობა ძალიან უჯერებდა მრჩეველებს.
-მათ შორის, საერთაშორისო სავალუტო ფონდსაც, რომელიც თქვენ ასე ძალიან არ გიყვართ.
-მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია, სავალუტო ფონდი, მსოფლიო ბანკი... "მრეწველთა კავშირში", ძირითადად, მეწარმეები, ბიზნესმენები ვიყავით გაერთიანებული და გადავწყვიტეთ, პოლიტიკური პარტია შეგვექმნა, რათა ჩვენი ხმა უფრო ჟღერადი ყოფილიყო და 1999 წლის აპრილში ჩამოვაყალიბეთ პოლიტიკური პარტია. უკვე ოქტომბერში შევძელით, რომ პარლამენტში მოვსულიყავით.
- ანუ ბიზნესმა გიბიძგათ, რომ წასულიყავით პოლიტიკაში?
-ჩვენ გვინდოდა, რომ ცოტა უფრო ყურადღებით მოესმინათ ჩვენთვის, საქმიანი წრეებისთვის, რომ არ შეიძლებოდა იმ ყველაფრის განხორციელება, რაც მოხდა და რა შედეგიც მივიღეთ ამ წლების განმავლობაში.
-ბიზნესი როგორ დაიწყეთ? როგორი იყო თქვენი პირველი ნაბიჯები ბიზნესში?
- კვების ტექნოლოგიის ფაკულტეტის დამთავრების შემდეგ, რვა წელი ვმუშაობდი კვებითი მრეწველობის სამეცნიერო კვლევით ინსტიტუტში უფროს მეცნიერ თანამშრომლად. მოსკოვში დავამთავრე ასპირანტურა და 1970 წელს დავინიშნე თბილისის საპნის ქარხნის დირექტორად, სადაც 6 წელი ვმუშაობდი. მერე გადამიყვანეს საწარმოო გაერთიანება "თბილლუდის" გენერალურ დირექტორად და 10 წელი ვიყავი ამ თანამდებობაზე. ვაგრძელებდი ამ დარგში მუშაობას, ვაშენებდი ჩეხურ ლუდის ქარხანას, როცა შეიცვალა სიტუაცია ერთ-ერთი ჩვენთან შემავალი ქარხანა შევისყიდეთ, რომელიც იმ პერიოდში აღარ მუშაობდა. აღვადგინეთ ის ქარხანა, შემოვიტანეთ თანამედროვე ტექნოლოგიები და გავუწიეთ კონკურენცია უცხოურ იმპორტირებულ საქონელს.
-ეს ის თანამედროვე ტექნოლოგიები იყო, რომელსაც შემდეგ "მრეწველთა კავშირი" ებრძოდა?
-დიახ, დაახლოებით. მახსოვს, შადმან ვალავი (მოჰამედ შადმან ვალავი), სავალუტო ფონდის ოდიოზური ხელმძღვანელი, რომელიც ძალიან ბევრს წყვეტდა იმ პერიოდში. მან თქვა, თქვენ, ქართველები ისე ჩამორჩით თანამედროვე ტექნოლოგიებს, ვეღარ დაეწევით, ამიტომ ჩვენ შემოგიტანთ ყველაფერსო. თქვენ ტურიზმიო, სატრანსპორტო კორიდორი იქნებითო, რესურსები გაქვთო. ძალიან კარგი ჯიშის ტყეები გაქვთ, ამას გავიტანთ, დავამუშავებთ და შემოგიტანთო - ეს იყო მისი რეკომენდაციები. ბუნებრივია, ჩემს გუნდში იყვნენ ძალიან კარგი, გამოცდილი მეწარმეები და ბუნებრივია, ამის წინააღმდეგ ავჯანყდით. რაც არ უნდა დაგვაბრალონ ქართველებს, ნიჭი და გონებრივი პოტენციალი ქართველს ძალიან მაღალი აქვს. სხვათა შორის, ქართველი კაცი თუ მრუდე გზას აირჩევს, იქაც ცნობილია - დავუშვათ, ჩვენი ცნობილი კანონიერი ქურდები. თუ ქართველი რომელიმე დარგის ღრმად შესწავლას გადაწყვეტს, იქაც დიდი წარმატებები აქვს. იმ პერიოდში ქარხანაში შემომივარდნენ, დაგვიჭირეს მე და ჩემი მოადგილე.
- რა მიზეზით?
- ლუდს ნუ აწარმოებ, აფხაზეთში დაღუპულთა ოჯახები უნდა შევინახოთო. ამიტომ შემოგვაქვს ბულგარული ლუდი და თქვენ არ უნდა აწარმოოთო.
-ანუ, შეიძლება ითქვას, რომ მაშინ კონკურენციის ასეთი ფორმა არსებობდა?
-დიდი ბიზნესი იყო. როცა ბაზარზე ლუდი "ასტიკა" იყო, რომელიც 2 და 3 დოლარი ღირდა, ასევე სხვა უხარისხო ლუდები, ჩვენ გამოვედით ბაზარზე 35 ცენტიანი ლუდით და ეს არავის აწყობდა. იმ პერიოდში ძალიან დიდი ზეწოლა იყო.
- როგორც ვიცი, დაგაპატიმრეს.
-დაგვიჭირეს მე და ჩემი მოადგილე, ჩემს შვილს ავტომატი ჩაარტყეს, როცა მივყავდით. იყო მძიმე პერიოდი. მაგრამ ქართველმა მეწარმეებმა დაამტკიცეს, რომ ასეთ პირობებში, როცა ყველა ებრძოდა, არ გინდათ, არ აწარმოოთო, საქმის კეთება შეეძლოთ. გახსოვთ თქვენ სინგაპურიზაცია, არ გინდათ სოფლის მეურნეობა, არ გინდათ წარმოება - ამ პირობებში ჩემმა კოლეგებმა ძალიან ბევრ დარგში თავისი ნიჭი გამოამჟღავნეს.
-მესმის ბატონო გოგი, მაგრამ რომ არა უცხოური დანადგარები, საწარმო აღჭურვილობა, ადგილობრივი წარმოების განვითარებაც ვერ მოხდებოდა...
- რა თქმა უნდა, მაგრამ მოინახა საშუალება, შეისწავლეს ტექნოლოგია. მარტო იყიდო და დააყენო, საკმარისი არ არის. ძალიან ბევრი მაგალითი გვაქვს ჩვენ სამედიცინო ინსტიტუტებში, მოიტანეს, დააყენეს მაგრამ ვერ აითვისეს. მეწარმეებმა კიდეც შეისწავლეს, კიდეც დაამონტაჟეს, აითვისეს და ძალიან ბევრ დარგში გამოიყენეს. იგივე ჩვენს დარგში, მინერალური წყალი, გამაგრილებელი სასმელები, ღვინო, მშვენიერი ჩაის ფაბრიკები გვქონდა, ვაჩუქეთ თუ გავყიდეთ, არ ვიცი. ერთ-ერთ თაღლითს, მარტინ ბაუერს მივყიდეთ ქარხნები თავის პლანტაციებით და ჩაი, საკმაოდ დიდი საექსპორტო პერსპექტივის იყო. ეს ყველაფერი გავანადგურეთ. ახლა თავიდან იწყება ყველაფერი. ვაჭრობა ჩვენი საქმე არ არის. ჩვენ ებრაელებიც გვჯობნიან ვაჭრობაში და სომხებიც. ჩვენ მაინცდამაინც ივაჭრე, შემოიტანე, გაყიდეს გვაძალებდნენ და არ გამოვიდა. დარწმუნებული ვარ, არა ერთი დარგი აღორძინდება კიდევ საქართველოში. სოფლის მეურნეობა ძალიან ვითარდება. მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენი ოპონენტები რაღაც ხარვეზებს ეძებენ, მთელი საქრთველო გადაიხნა. გვაიძულებდნენ, რომ მაინცდამაინც უცხოეთიდან უნდა შემოსულიყო. არგენტინის ვაშლი მინახავს საქართველოში შემოტანილი და ეს ხომ აბსურდია!
-გეთანხმებით, მაგრამ ყველაფერს ჩვენ ხომ ვერ ვაწარმოებთ? რაღაც უნდა ვაწარმოოთ და გავიტანოთ ექსპორტზე, რაღაც უნდა შემოვიტანოთ.
-რა თქმა უნდა. წყალქვეშა ნავებს ვერ გავაკეთებთ და "მერსედესს" ჯერ ვერ შევქმნით, მაგრამ ამისი ტრადიციაც გამოჩნდება, ეს ყველაფერი ვითარდება. რომელი ქვეყანა დადგა ფეხზე უცებ, ორ-სამ წელიწადში? საქართველოში ძალიან ბევრი რამე გაკეთდება. არ ვამბობ, რომ სუბმარინები უნდა ვაკეთოთ და თვითმფრინავები. თუმცა ვაკეთებდით ამასაც და ძალიან კარგი თვითმფრინავები კეთდებოდა. ხო იყო ეს პოტენციალი, საავიაციო ქარხანაში - "სუ 25", "სუ 27" ხომ კეთდებოდა? ქუთაისში ხომ კეთდებოდა მანქანები, ტრაქტორები? ეს ყველაფერი ნელ-ნელა ისევ განვითარდება. მთავარია, თქვენ როგორც ბრძანეთ, ექსპორტს თავისი ადგილი ჰქონდეს.
-მთელი ეს ჯაჭვი უნდა იყოს აწყობილი, რომ შემდეგ დახლზე ხვდებოდეს პროდუქცია.
-რა თქმა უნდა, ტექნიკა უნდა მივაწოდოთ, ქიმიკატები, სასუქები, ამან უნდა იშრომოს, მოიყვანოს, ჩვენ უნდა დავეხმაროთ მის გასაღებაში. თუ არგენტინიდან ვაშლი შემოიტანე, სასომხეთიდან ჭერამი და საიდანღაც ღვინო, ესე ვერ დადგება ფეხზე. ამიტომ ვლაპარაკობთ ჩვენ - დაგვაცადეთ. ივანიშვილმა რა თქვა, გამოცდილი კაცია, ჭკვიანი. 15 წელია ვიცნობ და ვიცი, რა ძლიერი გამთვლელია, როგორ ხედავს პერსპექტივას. თქვა, 4 წელი გვინდა, რომ ცოტა გამოვიდეთ მდგომარეობიდანო.
-ანუ, კიდევ 2 წელი გაცალოთ?
- რა გვაცალოთ, ცოტა გაკეთდა? წამოდით, ბევრ ქარხანას გაჩვენებთ, რაც ამ ბოლო წლებში გაკეთდა "აწარმოე საქართველოში"-ს ფარგლებში. ულტრათანამედროვე, კომპიუტერიზირებული ქარხნები, უნიკალური ქარხნები. არ მინახავს ეგეთი, მსოფლიო მაქვს მოვლილი. მაგრამ ამაზე ხმას არ იღებს არავინ - რომ მუშავდება, რომ მოიხნა მთელი საქართველო, ხომ მოვა პროდუქტი...
-ბატონო გოგი, სანამ ახალი კომპანიების ამუშავებაზე ვისაუბრებდეთ, მინდა ისევ თქვენს ბიზნესს დავუბრუნდეთ იმიტომ, რომ თქვენს ბიზნესს ხანგრძლივი ისტორია აქვს და შესაძლოა, მაგალითის მიმცემიც იყოს ვიღაცისთვის. დავუშვათ, როგორ უნდა ვაწარმოოთ სწორად ბიზნესი იმისათვის, რომ ის იყოს მომგებიანი, კონკურენტუნარიანი ბაზარზე და ა.შ. თქვენ ძალიან ზოგადად თქვით - მე და ჩემმა პარტნიორებმა ქარხანა ვიყიდეთ, ფული დავაბანდეთ და დავიწყეთ წარმოება. რა ფასად იყიდეთ ეს ქარხანა? - ძალიან ბევრი კითხვა ჩნდებოდა. ჩემგან არ გაიგებთ პირველად, რომ თქვენ და თქვენს კოლეგებს უწოდებდნენ წითელ დირექტორებს. ამბობენ, რომ მაშინ მუქთად ჩაიგდეს ქარხნები ხელში. დეტალურად მოგვიყევით, როგორ იყო.
-ერთ-ერთი ჩემი ქარხანა იყო, მე ვიყავი "თბილვინოს" გენერალური დირექტორი, ეს ქარხანა 88 წლიდან გაჩერდა, როცა აირია სიტუაცია. ექვსი წელი იყო უმუშევარი. პრაქტიკულად, ჯართად აქციეს და გაიტანეს. გამოცხადდა ჩვეულებრივი აუქციონი, ქარხანას კარგი ადგილი ეკავა, ქალაქის ცენტრში იყო და მოვიგეთ აუქციონზე. დაახლოებით, 38 ათასი დოლარი გადავიხადეთ.
-გქონდათ ეს ფული?
-გვქონდა. მოინახა. ზოგმა პარტნიორმა მანქანა გაყიდა, ზოგმა ოქროულობა, 27 კაცი ვართ აქ. მერე ამ წარმოებაში 19 მილიონი ჩაიდო.
-ეს ფული საიდან მოიზიდეთ?
-მოგებიდან. დავიწყეთ მუშაობა. 1994 წელს ჩამოვაყალიბეთ, შემოვიტანეთ მოწყობილობა, აი ამ პერიოდში მარტო ამ ქარხანაში 19 მილიონი ჩაიდო და გახდა თანამედროვე და უწევს კონკურენციას ნებისმიერს. მერე გავაფართოვეთ. მერე რუსთავის ქარხანა იყიდებოდა, ლუდის, ისიც გაჩერებული იყო, ისიც შევისყიდეთ, იქაც მოხდა აბსოლუტური რეკონსტრუქცია, როდესაც მე ფრანგებთან, ბატონ კასტელთან მქონდა დავა და როდესაც დავუმტკიცე, რომ არაპატიოსნად იქცევიან...
-რატომ იქცეოდნენ არაპატიოსნად?
-ყველას ჰგონია, რომ ჩვენ ვართ ჩლუნგი, რაღაც აფრიკული ტომი. ესე შემოდის ინვესტორი. გვატყუებდა ფასში, გვატყუებდა მოწყობილობის შემოტანაში, გვატყუებდა ბევრ რამეში და დავუმტკიცეთ ეს.
- როგორც ვიცი, სანადირო მეურნეობაც გაქვთ...
-სამონადირეო მეურნეობა, რესტორნები გვაქვს, საბაგირო გზა გვაქვს, ბაკურიანში გვაქვს სასტუმროები და ვითარდება ჩვეულებრივად. სწორი მენეჯმენტით, დღეს მე ამიკრძალეს ბიზნესში მონაწილეობა, პარლამენტის წევრი ვარ და ჩემი შვილები, ჩემი პარტნიორები აგრძელებენ ამ საქმიანობას, წარმატებით.
-ბატონო გოგი, თქვენ თქვით, რომ ბიზნესის მართვა, ფაქტობრივად, თქვენს შვილს, თქვენს ოჯახის წევრებს გადააბარეთ, ვის ენდობით მაინც ყველაზე მეტად ბიზნესში? შვილი შვილია, მაგრამ შესაძლებელია საქმეში სხვასაც ენდობოდეთ.
-შვილს როგორ არ ვენდობი. ჩემმა ორივე შვილმა სათანადო განათლება მიიღო, უმცროსმა სკოლა გერმანიაში დაამთავრა, უმაღლესი ავსტრიაში. უფროსს, ირაკლის - საკმაოდ კარგი სკოლა აქვს გავლილი საქართველოში, ისიც ტექნოლოგია განათლებით, მთლად უფროსი აღარ მყავს. მაგრამ ჩემი შვილები კარგად მართავენ და, გარდა ამისა, მყავს პარტნიორები, რომლებთანაც ჩვენ ადრე ვმუშაობდით.
- თქვენ თქვენი შვილი ახსენეთ, ეს იყო უდიდესი ტრაგედია თქვენს ცხოვრებაში, როცა შვილი დაკარგეთ. თუმცა, ბიზნესმენს არ აქვს უფლება, წამით მაინც მოდუნდეს, მოწყდეს თავის საქმეს. მინდა გკითხოთ, იმ პერიოდში, როცა ეს ამბავი მოხდა, მაინც გქონდათ იმის ძალა, რომ გემართათ ბიზნესი?
-როგორ გითხრათ, ისეთი არეულობა იყო იმ პერიოდში. ეს ტრაგედია 1991 წელს მოხდა, ირეოდა ქვეყანა... მე ჩემი განცდები მქონდა და ბიზნესს წელიწადნახევარი თუ ორი წელი ვეღარ დავუბრუნდი...
-ზოგჯერ კომპრომისზე წასვლა გიწევდათ ხოლმე? ფული გადაგიხდიათ ვინმესთვის, რომ გარკვეული პერიოდის განმავლობაში, უბრალოდ, შეგშვებოდნენ?
-როდესაც ჩვენ აქედან წაგვიყვანეს, მე და ჩემი მოადგილე, მაშინ მთელი ქარხანა გაიქცა - ერთი ჯგუფი შევარდნაძესთან შევიდა, მეორე - მერიაში. მახსოვს, მაშინ ნიკო ლეკიშვილი იყო ქალაქის მერი. ჩემი მეგობარია და ძალიან დიდ პატივს ვცემ. ყველამ ესე ვერ გაბედა. ნიკო გამოვიდა, ჩვენს ხალხს დაუჯერა, შემოვიდა იქ, სადაც ჩვენ ვიყავით დაკავებულები - ვის იჭერთო!? შარს გვდებდნენ რაღაცას, დავალება ჰქონდა მხედრიონს. ნიკომ იმდენი იბრძოლა, არც კი დაგვკითხეს, ცოტა ხანს ვიყავით, მერე გამოგვიშვეს. მაგრამ ხალხმაც იქ დიდი გავლენა მოახდინა. წარმოიდგინეთ, უმუშევარი ხალხი, რომელიც უცებ ამუშავდა, საკმაოდ მაღალი ხელფასები გვქონდა ჩვენ.
-ანუ, ფაქტობრივად, მაშინ თქვენი ბიზნესი თქვენთან დასაქმებულმა ადამიანებმა გადაარჩინეს?
-დიახ. ერთი ჯგუფი შევარდნაძესთან გაიქცა და შევარდნენ კიდეც.-დღეს რა არის ბიზნესის მამოძრავებელი ძალა?
- მოდით ვიყოთ გულწრფელები და ნუ ავყვებით ჩვენი ოპონენტების განცხადებებს, ეს არის ხელშეწყობა. ყველანაირი დახმარება აქვს დღეს ბიზნესს, თუ კარგად წარმოადგენ, კარგ ბიზნესგეგმას გააკეთებ.
-მაგალითად?
- სოფლის მეურნეობაში ათასი ვარიანტია, ძალიან ბევრი საკონსერვო ქარხანა აშენდება. 90-ზე მეტი საკონსერვო ქარხანა იყო საქართველოში. ძალიან სერიოზულ კანონს ვამზადებთ მთის რეგიონების შეღავათებთან დაკავშირებით. მინდა დიდი მადლობა გადავუხადო ირაკლი ღარიბაშვილს. ეს ჩვენ წამოვიწყეთ, მე და ზურაბ ტყემალაძემ და ძალიან დაგვიჭირა მხარი. წარმოება 10 წელი თავისუფლდება გადასახადისაგან, თუ მთაში რამეს გააკეთებ. ძალიან ბევრი პოტენციალია, ამას დრო უნდა და დღევანდელი მთავრობა ამაში ძალიან გვიჭერს მხარს, მიუხედავად ამ გაჭირვებისა და იმ პრობლემებისა, რაც ფინანსთა სამინისტროს აქვს. მასწავლებლის ხელფასი, ვთქვათ, ორმაგი ხომ უნდა იყოს, ექიმის... ყველა თბილისში არ უნდა ჩამოვიდეს, თბილისი ხომ თავკომბალა ქალაქი გახდა, სოფლად არაფერი საქმე რომ აღარ აქვს, ხალხი თბილისში ჩამოდის. ვისაც მანქანა ჰყავს, ტაქსისტია თბილისში, იქ რომ დასაქმდება, აღარ წამოვა აქეთ.
-თქვენ ამბობთ, რომ ახლა ძალიან ხელსაყრელი გარემოა ბიზნესის დასაწყებად და ბიზნესის საკეთებლად. თქვენ, გოგი თოფაძე, დღეს რომ იწყებდეთ ბიზნესს, რომელ სფეროში ჩადებდით ფულს, როგორ მოიძიებდით კაპიტალს და როგორ განავითარებდით შემდეგ ბიზნესს?
-დღეს თანამედროვე ქართველი ახალგაზრდები ძალიან მომზადებულები არიან. მე ბევრთან მისაუბრია - მოდიან, როგორ დავიწყოთ ბიზნესიო. მათ დღეს ყველას აქვთ იდეის განხორციელების საშუალება, თუ ეს იდეა რეალურია. ეკონომიკის სამინისტრო ნებისმიერ კარგ, პერსპექტიულ პროექტს, თუ მოიტანს ვინმე, განახორციელებს. მინისტრი ძალიან სკურპულოზურად ამოწმებს ყველაფერს. ფონდი "აწარმოე საქართველოში" 10 %-ს იღებს. ე.ი. თქვენ იღებთ ერთპროცენტიან ან ორპროცენტიან სესხს, თქვენ მიდიხართ ბანკში, რომელიც სესხს იძლევა, თუ პერსპექტივას ხედავს, ფონდი კი 10%-ს გიფინანსებთ.
-ანუ ამ გზას გაივლიდით თქვენც?
-თუ არ მექნებოდა საკმარისი სახსრები, ამას გამოვიყენებდი. ბევრი ახალგაზრდა ამას იყენებს, ბევრი დაიხვეწა. იცის, რა უნდა გააკეთოს. მეორე მთავარი მომენტია, რომ უნდა ვეძებოთ, რასაც საკუთარ ნედლეულზე გავაკეთებთ.
-მაგალითად, სად ჩადებდით ახლა ფულს? ვაპირებო, მითხარით. რას აპირებს გოგი თოფაძე?
-გოგი თოფაძე აპირებს ხე-ტყის გადამუშავებას და არა - მორის გატანას. მაქვს ქარხანა, ეს ქარხანა უკვე 10 წელია მაქვს და 9 წელი გაჩერებულია იმიტომ, რომ მორები უნდა გაეყიდათ და ჩინელებს მიყიდეს ჩვენი ტყე. მაგრამ დღეს სხვა განწყობაა. არის მეორე: ძალიან ბევრი საშენი მასალაა საქართველოში. უნიკალური მარმარილოს საბადოებია მთაში. ძალიან ბევრი რამ არის მთაში.
-ანუ ბაზარი, ფაქტობრივად, აუთვისებელია საქართველოში?
-აუთვისებელია და საექსპორტო პოტენციალიც დიდი გვექნება. მაგალითად, ღვინის ექსპორტი ახლა ძნელია იმიტომ, რომ ყველა ქვეყანას აქვს ევროპაში საკუთარი ღვინო. სკანდინავიის გარდა, ყველას აქვს თავისი ღვინო, მაგრამ ხომ მაინც გააქვთ? ჩრდილოეთში, ჩვენს მეზობელთანაც ხომ გააქვთ? სხვათა შორის, ღვინის წარმოება 180 %-ია და მოხმარება 100%. მაინც ხომ გააქვთ ღვინო, მაინც გავა ჩვენი ჩაიც, გადავამუშავებთ, გავაკეთებთ. ამას უნდა აღდგენა იმ პოტენციალის, რაც გვქონდა.
-კონკურენციაზე მინდა გკითხოთ. კონკურენცია მთავარია ალბათ, ბიზნესში. ერთ-ერთი მთავარია იმისთვის, რომ შენი ადგილი მოიპოვო ბაზარზე. რამდენად ძლიერია ახლა კონკურენცია ლუდის ბაზარზე? ვიცი, რომ თქვენ ნადირობა გიყვართ და კონკურენციის თვალსაზრისით, ყოფილა შემთხვევა, როცა კონკურენტი მიზანში ამოგიღიათ?
-კონკურენცია ბუნებრივია. ოთხი დიდი ოპერატორი ვართ საქართველოში, ლუდის წარმოებაში. ნებისმიერი ორი ფარავს ჩვენს ბაზარს მთლიანად. არის კონკურენცია, მაგრამ შემცირდა იმპორტი. ოთხივე კომპანია საკმაოდ კარგად აღჭურვილია და აკეთებს მაღალი ხარისხის პროდუქციას. ამიტომ ეს კონკურენცია იქნება, ეს ბიზნესში გარდაუვალია. გაჩნდება ცარიელი ადგილი, მაშინვე გაჩნდება მწარმოებელი საქართველოში, ეს მოხდება, მაგრამ ის, რომ ყველაფერი შემოგვქონდა, წარმოუდგენელი იყო. ძალიან მალე ნახავთ, ხორცის გადამამუშავებელ ქარხნებს ჩვენც გავაკეთებთ. მთაში, იალაღებზე რომ ძოვს საქონელი, რამდენად განსხვავდება მისი ხორცი 20 წლის განმავლობაში შენახული, ზოოპარკში ცხოველებისთვის წასაღები ხორცისგან, რომ შემოაქვთ და ამას ვჭამთ.
-გასაგებია. თქვენ ახლა ყურადღებას ხარისხით კონკურენციაზე ამახვილებთ. მაგრამ ფასით კონკურენცია ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ გასათვალისწინებელია ჩვენი სოციალური ფონი. ჩვენი მოსახლეობის დიდი ნაწილის მსყიდველობითი უნარი. თქვენ რომ ადგილობრივად ხორცს აწარმოებთ და ის ხორცი გაიყიდება კილოგრამი 12, 14, 16 ლარად, როცა გაყინული ღირს 6 ლარი კილოგრამი, შეძლებს მომხმარებელი, რომ იყიდოს ადგილობრივი წარმოების კარგი ახალი ხორცი, ე.წ. ფრეში?
-გასაგებია თქვენი შეკითხვა. გეტყობათ, კარგად ხართ გაცნობიერებული ბიზნესში. უცხოეთში როგორ არის - დილით, 12 საათამდე ახალ ხორცს სხვა ფასი აქვს, 6 საათზე უკვე სხვა ფასი. მეორე დღეს სხვა ფასი აქვს. ჩვენ 12 წლის შენახული ხორცი შემოგვაქვს, ყოფილა შემთხვევები, არ მინდა ახლა მაგაზე ლაპარაკი. ყველიც შეგვიძლია ვაწარმოოთ, მთაში, მთის რეგიონებში იმდენი საქონელი ჰყავთ. გავუძლებთ კონკურენციას. არის კომპაქტური ქარხნები და დაინტერესდა ჩვენი პრემიერ-მინისტრი, ვანახეთ. ვთქვათ, დაკლავს ადამიანი, გაატყავებს, ტყავსაც გაასაღებს, გააკეთებს ძეხვეულს, სოსისს, ხაშს, ფარშსაც აკეთებს, დააფასოებს, ეს მარტივად გასაკეთებელია და ძალიან მალე გაკეთდება მთაში ეს ყველაფერი, მთავარი ხელშეწყობაა.
-ანუ, თქვენ ამბობთ, რომ ჩვენ უნდა ხელი შევუწყოთ ადგილობრივი წარმოების განვითარებას და ამავე დროს, შევინარჩუნოთ ღია ბაზრის პრინციპი?
-რა თქმა უნდა. შეიძლება, ეს ხორცი 10 ლარი ღირდეს, ის წამოღებული, 10 წლის გაყინული ხორცი შეიძლება 6 ღირდეს, მაგრამ გამოჩნდება იმის მყიდველიც, ამის მყიდველიც. ჩვენ დღეს არჩევანი არ გვაქვს. ან იძულებით უნდა იყიდო ის ხორცი, ან ისევ გლეხურად, ვიღაცა დაკლავს სოფელში და ნაცნობობით მოგიტანს. ეს რომ ინდუსტრია გახდება, ჩვენ ნორმალური ხორცი გვექნება და გაცილებით დაბალ ფასში.
-ლუდზე აქციზის ზრდასთან დაკავშირებით მინდა გკითხოთ. ერთია თქვენი პოლიტიკური შეხედულება ამ საკითხთან დაკავშირებით, ხოლო მეორე, პრაქტიკული. პრაქტიკული თვალსაზრისით, რამდენად...
-რა თქმა უნდა, ეს არ არის მისასალმებელი, იმიტომ რომ იმდენად დაბალია მსყიდველობითუნარიანობა საქართველოში, განსაკუთრებით რაიონებში, აქციზის გაზრდა რეალიზიაციას შეამცირებს. მე ვიმუშავე იმაზე, რომ 80-დან 60-ზე ჩამოვიყვანეთ.
-ბატონო გოგი, დასაწყისში ვთქვი, რომ თქვენი "ყაზბეგი ჯგუფი" ათამდე დამოუკიდებელ ბიზნესს აერთიანებს. საინტერესოა, ყველაზე მომგებიანი მაინც რომელი ბიზნესი აღმოჩნდა?
- ზოგი სწრაფად იძლევა მოგებას, ზოგი ხანგრძლივი პერიოდის შემდეგ. ძალიან პერსპექტიული იქნებოდა, მე გითხარით, ხე-ტყის გადამუშავება, მორების გატანა, მაგრამ ჩაერია სხვა ფაქტორები და ეს გაჩერებულია. ბუნებრივია, ლუდიც - სპეციალისტი ვიყავი და 30 წელი ამ დარგში ვმუშაობ. ასევე პერსპექტიული იქნება, მაგალითად, საპნის წარმოება. საქართველოში საპონს საერთოდ აღარ ვაწარმოებთ და შემოგვაქვს ძალიან უხარისხო საპონი. მე, ჯერჯერობით, ლუდმა მომიტანა ყველაზე დიდი მოგება.
- სხვადასხვა შეფასებებით თქვენი ქონება დაახლოებით 50 მილიონ დოლარად არის შეფასებული. რა ქონების მფლობელია გოგი თოფაძე?
- ნათელაშვილმა 600 მილიონი შემიფასა, სხვათა შორის. გაზეთში დაწერა, ყველაზე მდიდარი პარლამენტარიაო.
-ძალიან შეცდა ნათელაშვილი ქონების შეფასებისას?
-ძალიან შეცდა. ნათელაშვილს ხომ არ უჯერებს საზოგადოება.
-არ გიყვართ ბიზნესმენებს ეს ნათელაშვილი. უკვე მეორე ბიზნესმენი ხართ, რომელიც ჩემს გადაცემაში ნათელაშვილს ახსენებს.
-ნუ ვახსენებთ, მაინც კოლეგაა, პოლიტიკოსია, მაგრამ არ ვიცი ჩემი ქონება როგორ შევაფასო, რამდენად. ბრუნვას ვაფასებ, მოგებას ყოველწლიურს, აქტივებს, რაც გვაქვს, შეიძლება ეგრეა, მგონი ცოტა მეტია.
-უფრო მეტია?
-მე მგონი კი.
-ძალიან კარგი. ბატონო გოგი, თქვენ საუბრის დასაწყისში აღნიშნეთ, რომ პოლიტიკაში თავის დროზე ბიზნესის გადასარჩენად წახვედით. როგორ ფიქრობთ, ოღონდ მინდა, რომ ძალიან გულწრფელი პასუხი გამცეთ ამაზეც, იმისათვის, რომ შენი ბიზნესი იყოს წარმატებული, დღესაც აუცილებელია, გარკვეული სიახლოვე გქონდეს პოლიტიკასთან?
-არ არის აუცილებელი. ბევრ მაგალითს მოგიყვანთ. არ არიან ახლოს პოლიტიკასთან. შემიძლია ბანკი მოგიყვანოთ მაგალითად, ასევე ჩემი კოლეგები, რომლებსაც ძალიან წარმატებული ბიზნესი აქვთ. არავინ აღარ ართმევს დღეს არაფერს. დღეს ბიზნესი გახსნილია. ოღონდ აწარმოე, ოღონდ გააკეთე, დამერწმუნეთ, არა იმიტომ, რომ მე ამ გუნდის წევრი ვარ, დღეს თუ გინდა საქმე გააკეთო, არავინ ხელს არ გიშლის. თუ დარჩა კიდევ რაღაც ელემენტები, ძველი სულისკვეთებით, სამინისტროებში, ისიც გაიწმინდება.