"კომპანია რომ დავაფუძნეთ, ბოთლების რეცხვაც ჩვენ გვიწევდა ხელით"

"სანამ არ მოვახდენთ პროდუქციის ადგილზე წარმოებას, მუდმივად ვიქნებით დამოკიდებული უცხოეთიდან გადმორიცხულ თანხებზე"

არყის ქვაბებში მოხარშული ლუდის ბიზნესი გარკვეული პერიოდის შემდეგ თანამედროვე წარმოებად იქცა და დღეს ბიზნესის კეთების 24-წლიანი გამოცდილება აქვს. ორი წლის წინ, როცა მისსავე კაბინეტში შევხვდი, ცეზარ ჩოჩელის წინააღმდეგ სისხლის სამართლის ორი საქმე იყო აღძრული, ქონება კი დაყადაღებული. რა შეიცვალა ორი წლის შემდეგ, ცეზარ ჩოჩელი პალიტრა TV-ს გადაცემა ბიზნეს PRESS-ში საუბრობს.

-თქვენ ბრალს გდებდნენ თაღლითობასა და ფულის გათეთრებაში. საინტერესოა, როგორ დასრულდა თქვენს წინააღმდეგ დაწყებული სისხლის სამართლებრივი დევნა.

-ეს ბრალდებები მოხსნილია, თაღლითობაც და ფულის გათეთრებაც. რაც შეეხება ზოგად მდგომარეობას, მოხსნილია ყადაღები ყველა წარმოებიდან, "ბარამბოს" გარდა. იმედი გვაქვს, რომ უახლოეს მომავალში "ბარამბოსაც" მოეხსნება ყადაღა.

-თქვენი ბიზნესის დიდი ნაწილი თქვენი გუბერნატორობის პერიოდში შეიქმნა. შესაძლოა, სწორედ ეს იყო იმის ერთ-ერთი საბაბი, თუ რატომ დაინტერესდა მოქმედი ხელისუფლება თქვენი ბიზნესით. ხომ არ ნანობთ ამ გადასახედიდან იმ ნაბიჯს, რომელმაც გუბერნატორობამდე მიგიყვანათ?

-დავიწყოთ იქიდან, რომ ჩვენი ბიზნესის ყველაზე დიდი ნაწილი 90-იან წლებში შეიქმნა. რაც შეეხება გუბერნატორობას, გუბერნატორი 2008 წლის თებერვალში გავხდი. ამ პერიოდამდე ჩვენ უკვე გვქონდა რამდენიმე წარმოება, "ნატახტარი", რომელიც ზუსტად 2008 წელს გასხვისდა "ანადოლუ ჯგუფზე", და საკმაოდ სოლიდურ თანხად, ამავე პერიოდში უკვე შექმნილი იყო თაბაშირ-მუყაოს მწარმოებელი კომპანია, რომელიც შემდგომში "კნაუფზე" გასხვისდა, მანამდე ასევე შექმნილი იყო სხვა რამდენიმე კომპანიაც. ეს იყო უბრალოდ ილუზია, თითქოს ბიზნესი ჩემი გუბერნატორობის პერიოდში შევქმენით.

-როდის შექმენით ბიზნესი?

-ბიზნესი 1991 წელს დავიწყეთ, 2002 წლის ბოლოს - 2003 წლის დასაწყისში უკვე გვქონდა შექმნილი"ნატახტარი". დაწყებული გვქონდა მშენებლობა. 2004 წელს, დაახლოებით ერთი წლის განმავლობაში, გაჩერებული იყო მშენებლობის პროცესი, იმიტომ რომ მაშინაც ანალოგიური პროცესები წავიდა ჩვენს წინააღმდეგ. თითქოს ეს შექმნილი გვქონდა წინა ხელისუფლების პერიოდში და სასათბურე პირობებში ვიყავით. არადა, ყველაფერი პირიქით იყო. 1999 წელს დაგვიხურეს წარმოება და სანამ ბოლომდე არ გაგვაკოტრეს, მანამ არ გაგვანებეს თავი. ჩემი გუბერნატორად მოსვლის პერიოდში გვქონდა საკმაოდ სოლიდური თანხა, რომელიც შემდგომში უკვე ჩემმა ძმებმა სხვადასხვა მიმართულებით წარმოების შესაქმნელად დახარჯეს.

ხშირად ვსვამ კითხვას, ალბათ უკეთესი იქნებოდა, ზოგიერთივით შეგვექმნა უძრავი ქონება, სადაც არ გამოჩნდებოდა არც გვარი, არც სახელი, შეგვექმნა სავაჭრო ობიექტები, ბაზრობები და ალბათ მაშინ ვიქნებოდით უფრო დაფასებული და მისაღები.

-რთულია, თქვენი ბიოგრაფიის ადამიანთან აცდე პოლიტიკურ თემას, თუმცა დღეს ბიზნესზე სასაუბროდ უფრო მოვედი, ვიდრე პოლიტიკაზე. არყის ქვაბებში მოხარშული ლუდი, გულწრფელად მითხარით, მთიული კაცი ხართ და ლომისის მადლს როცა იფიცებით, არასდროს ტყუით ხოლმე. ეს არის უბრალოდ ლამაზი ისტორია, ბიზნესის სტარტაპის შესაფუთად თუ რეალობაა?

-არა, ეს რეალობაა და შეგიძლიათ ახალგორელების უმრავლესობას ჰკითხოთ. თავიდან, როცა კომპანია დავაფუძნეთ, შვიდი-რვა მეგობარი ვიყავით და ყველაფერი ჩვენს კისერზე გადადიოდა. ეს იყო ფიზიკური შრომა დაწყებული სამშენებლო საქმიანობიდან, დამთავრებული ლუდის ხარშვით, ბოთლის რეცხვით. ჩვენ არ გვქონდა მაშინ ავტომატიზირებული სისტემები და ბოთლის რეცხვა ხშირ შემთხვევაში, ხელით გვიხდებოდა და იყო შემთხვევები, ძალიან ხშირად, როცა თვითონ ვრეცხავდით ბოთლსაც კი. ვხარშავდით, ვაფასოებდით, ჩვენ თვითონ ვუკეთებდით რეალიზაციას. ეს არ არის შეფუთული ისტორია, ეს არის ის ისტორია და ის გზა, რომელიც ჩვენ გავიარეთ.

-"ლომისმა" დაუდო საფუძველი "ნატახტარს". საკმარისი იყო კაპიტალი, რომელიც "ლომისმა" დააგროვა, "ნატახტარის" შესაქმნელად?

-არა, ნამდვილად არ იყო. "ლომისს" ჰქონდა საკუთარი კაპიტალი, დაახლოებით, 2 მილიონი. შემდეგ ავიღეთ დაახლოებით 7 მილიონის სესხი თიბისი ბანკიდან, ჩვენთან პარტნიორად შემოვიდა კომპანიაში ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკი და შემდეგ, უკვე გაერთიანებული ძალებით კიდევ დავიმატეთ სესხი და ასე შეიქმნა "ნატახტარი". "ნატახტრის" შექმნის პროცესში ჩვენ ჩვენი კაპიტალის დაახლოებით 300% გვქონდა კიდევ კრედიტი. უბრალოდ, იყო მოქმედი ბიზნესი და ბანკები წამოვიდნენ ჩვენთან სათანამშრომლოდ. ჩვენი ისტორია გუშინ არ დაწყებულა. შეგიძლიათ ეს თიბისი ბანკთანაც გადაამოწმოთ, ამ ბანკთან ჩვენ თითქმის 20 წელია ვთანამშრომლობთ.

-ახლა დიდი სესხი გაქვთ ბანკში?

-კი, ახლა ალბათ საქართველოში ყველაზე დიდი სესხები ჩვენს ჯგუფს აქვს. რა თქმა უნდა, დოლარში.

-დაგაზარალათ ლარი-დოლარის გაცვლითი კურსის ცვლილებამ?

-რა თქმა უნდა. როგორც თითოეული მოქალაქე. გამომდინარე იქიდან, რომ ჩვენ შემთხვევაში მასშტაბი დიდია, უფრო მეტად დავზარალდით. ის კრედიტი, რომელიც გვქონდა დოლარში, მაგალითად მილიონი და სჭირდებოდა მილიონ 700 000 ლარის გადახდა, დღეს უკვე სჭირდება 2 მილიონ 200 000-ის გადახდა. შემოსავალი აბსოლუტურად არის ლარში, ძირითადი, 90% არის ლარში, ფასები არ გაზრდილა არაფერზე. შესაბამისად, საკმაოდ დავზარალდით, ისევე როგორც საქართველოს ნებისმიერი მოქალაქე.

-თქვენს ბიზნეს ისტორიას რომ დავუბრუნდეთ - ქმნიდით ბიზნესს, მიიყვანდით გარკვეულ წარმატებამდე და შემდეგ ყიდდით. როგორც "ნატახტარის" შემთხვევაში მოხდა. რატომ, ეს თქვენი სტრატეგია იყო?

-არა მარტო "ნატახტარის" შემთხვევაში, ანალოგიურად მოხდა თაბაშირ-მუყაოს წარმოების შემთხვევაში - ავაშენეთ, გავუშვით ექსპლუატაციაში და გავასხვისეთ. ანალოგიური პროცესი უნდა ყოფილიყო სხვადასხვა კომპანიების მიმართულებით, მაგრამ 2013 წლის ცნობილმა მოვლენებმა შეგვიშალა ხელი, როცა ყველაფერი დაყადაღდა. "ნატახტარი" რომ გაიყიდა, იმ ფულით 4-5 წარმოება აშენდა. თაბაშირ-მუყაო როდესაც გასხვისდა, ანალოგიურად, ერთი ახალი წარმოება კიდევ აშენდა. საქართველოში 90-იანი წლებიდან ნულიდან, სტარტაპი რასაც ჰქვია, აშენებულ წარმოებებს რომ გადაავლოთ თვალი, აღმოაჩენთ, რომ მათი უმრავლესობა ჩვენი აშენებულია. სხვა მხრივ თუ შევხედავთ, საქართველოში თითებზე ჩამოსათვლელი მსხვილი უცხოური კომპანიებია შემოსული, წარმოების კუთხით. ამ მიმართულებითაც, ორი მსხვილი მოთამაშე ჩვენი შემოყვანილია საქართველოში. ვფიქრობ, რაც მეტი მსხვილი საერთაშორისო მოთამაშე იქნება საქართველოში, მით უფრო სტაბილური იქნება ეკონომიკაც, ბიზნესიც. ხშირად ვამბობ, ადგილობრივი წარმოების განვითარების ყველაზე მეტი რესურსი აქვს ადგილობრივ მეწარმეებს და ალბათ, ისევ ქართველებმა უნდა ვიმუშაოთ საიმისოდ, რომ მომავალში ჩვენი ქვეყანა მომხმარებელი ქვეყნიდან მწარმოებელ ქვეყნად ვაქციოთ. დღეს მუდმივად ისმის უარყოფითი სალდო, ბევრი ის პრობლემა, რომელიც დაკავშირებულია ეკონომიკასთან, იგივე ინფლაციასთან, ლარის სტაბილურობასთან. ეს ყველაფერი გამოწვეულია იმით, რომ დღემდე ჩვენი მოხმარებული საქონლის აბსოლუტური უმრავლესობა უცხოეთიდან შემოდის. სანამ ჩვენ არ მოვახდენთ პროდუქციის ადგილზე წარმოებას, მუდმივად ვიქნებით დამოკიდებული უცხოეთიდან გადმორიცხულ თანხებზე და თუ გვინდა, რომ ამ სიტუაციიდან გამოვიდეთ, უნდა განვავითაროთ ადგილობრივი წარმოება. სხვა პერსპექტივა ჩვენ არ გვაქვს.

-როგორც თქვით, ახლა 5 იდეა გაქვთ და იაფი ფულადი რესურსი არ არისო. ორ წელზე მეტია გვესმის და ვხედავთ - ეს ხელშესახები პროექტია, შეღავათიანი აგრო სესხი, აწარმოე საქართველოში და კიდევ უამრავი სხვა პროექტი, რომელსაც ახორციელებს ხელისუფლება და რომლითაც მეწარმეს შეუძლია ისარგებლოს - მიიღოს იაფი ფულადი რესურსი. თქვენთვის არ გამოინახა ეს თანხები?

-ჩვენთვის ჯერჯერობით, ხელმიუწვდომელია.

-რატომ?

- ამას მე ვერ გეტყვით. ჩვენ შეტანილი გვაქვს დღესაც, მგონი კიდევ იხილავენ, ყოველ შემთხვევაში, ოფიციალური უარი არ მიგვიღია, შეტანილი გვაქვს კლინკების წარმოების პროექტი, კერამოგრანიტის წარმოების პროექტი, დამუშავებული მაქვს რამდენიმე სხვა მიმართულების პროექტი, მაგრამ 2 პროექტია შეტანილი, ჯერჯერობით არცერთზე პასუხი არ მიგვიღია და ახალი პროექტების შეტანის აზრს მე ვერ ვხედავ.

-რას ვერ გპატიობთ მოქმედი ხელისუფლება?

- მარტო მოქმედ ხელისუფლებაზე არ არის. ვერ მპატიობენ, რომ წარმოების განვითარების თვალსაზრისით, ვართ ყველაზე მაგრები. ამას სრული პასუხისმგებლობითა და გულწრფელად გეუბნებით. ვერ ვიტყვი და არც იქნება სწორი, რომ ვთქვა, ჩემი პრობლემები დღეს დაიწყო. ჩემი პრობლემები დაიწყო მაშინ, როცა გავაკეთე პირველი წარმოება. პირველი წარმოება ასე ვთქვათ, სადღაც სათავსოში გავაკეთე იმ დროს, როცა უნიკალური ქარხნები იშლებოდა. ჩემი ნატვრა იყო, ოდესმე მაშინდელი, კომუნისტური საშუალო დონის ქარხანის დონის ქარხანა შემექმნა. ჩვენ ვაშენებდით, წვრილმანებს ვყიდულობდით და ამ დროს უნიკალური ქარხნები იშლებოდა. გადიოდა დრო, არსებული ქონება ნადგურდებოდა და ჩვენ ამ ფონზე ვზრდიდით წარმოებებს. ვერავის ვერ წარმოედგინა, ვერც 90-იან წლებში, ვენც წინა ხელისუფლების პერიოდში, ვერც დღევანდელი ხელისუფლების პირობებში, რომ შეიძლება ადამიანმა დამოუკიდებლად განავითაროს, შექმნას წარმოება. მე უბრალოდ, ბოლო მაგალითებს მოგიყვანთ: 2012 წლის არჩევნების შემდეგ, 2013 წლის დასაწყისში, უკვე დაყადაღებული მქონდა მთელი ქონება, მასიური შეტევა იყო ჩვენს ჯგუფთან დაკავშირებით და ეს ყველას გახსოვთ. მიუხედავად ამ მდგომარეობისა, 2013 წელს "ზედაზენს" ჰქონდა 50%-იანი ზრდა, 2014 წელს ანალოგიური პროცესები გრძელდებოდა, გვქონდა 30%-იანი ზრდა, წელს, იანვარი-თებერვალი გვქონდა ზრდა, ახლა ლარის კურსმა იმოქმედა და შარშანდელ ნიშნულზე ვართ გაჩერებული. ვფიქრობ, რომ ჩვენი ყველაზე დიდი პრობლემა ის არის, რასაც ვსაქმიანობთ. წარმოების გარდა, ჩვენს ჯგუფს არაფერი გაუკეთებია. ვაკეთებთ წარმოებას და დღესაც, თავიდან ბოლომდე მოწადინებული ვართ, რომ ისევ და ისევ განვავითაროთ ის სფერო, რომელიც ქვეყანას ყველაზე მეტად სჭირდება და ეს არის ადგილობრივი წარმოება.

- გადავხედოთ შევარდნაძის პერიოდს, სააკაშვილის პერიოდს: თქვენ ამბობთ, რომ წინა ხელისუფლების პერიოდში, მიუხედავად იმისა, რომ თქვენ მათი გუნდის წევრი იყავით, მაინც იყო გარკვეული სირთულეები. შევადაროთ ეს პერიოდი, როცა გაიარა სირთულეებმა და ბრალდება მოგიხსნეს. როდის უფრო იოლი იყო ბიზნესის კეთება და როდის უფრო მომგებიანი იყო ბიზნესი? როდის შეიძლებოდა, მაგალითად, რომ 1 ლარით გეშოვა 2 ლარი?

-ყველა დროს ჰქონდა თავისი პლუსი. დავიწყოთ 90-იანი წლებიდან: იყო აბსოლუტური ქაოსი. ფაქტობრივად, არავინ და არაფერი არსებობდა.

- არ იყო ადგილობრივი წარმოების ლუდი...

-არა, იყო. მაშინ, ძირითადად, ამ პროცესს სათავეში ედგა ბატონი გოგი თოფაძე. მას საკმაოდ დიდი წვლილი აქვს ლუდის წარმოების განვითარებაში შეტანილი. მაშინ ფუნქციონირებდა შატილი, ქარხანა - ეს იყო სანაპიროზე, ფუნქციონირებდა რუსთავის ქარხანა, სანაპიროზე ასევე, მეორე ქარხანა ფუნქციონირებდა. მაშინ ლილოში კეთდებოდა კიდევ ქარხანა. ზოგადად, საქართველოში ლუდის წარმოება დამაკმაყოფილებელ დონეზე, განვითარებული იყო. რევოლუციის შემდეგ ბიზნესი მოექცა გარკვეულ ჩარჩოში. ხშირ შემთხვევაში, შენი სურვილის საწინააღმდეგოდ, ან ანვითარებდი, ან ხურავდი ბიზნესს.

-თქვენ განავითარეთ?

-ჩვენ მარტო არ განვავითარეთ, დავხურეთ კიდეც.

-ცოტა ხმამაღალი ნათქვამია, მაგრამ სტატისტიკას შევხედოთ. მთავრობაში ორი საწარმოთი შეხვედით, გამოხვედით 5-6 ბიზნესით.

-ორით არა, ოთხი წარმოებით.

-რამდენით გამოხვედით?

-ისევ ოთხით წამოვედით. ოღონდ, მაშინ ვალი არ გვქონდა და დღეს გვაქვს 40 მილიონი ვალი. მაშინაც ძალიან კარგად ვიცოდი, რა პირობებში ვიყავით მეწარმეები და დღესაც ძალიან კარგად ვიცი, რა პირობებში ვართ მეწარმეები. რაც შეეხება შესვლა-გამოსვლას, "ინტერპლასტი" იყო კომპანია, რომელიც დღესაც, ამიერკავკასიაში და არა მხოლოდ ამიერკავკასიაში, ჩრდილოკავკასიის ჩათვლით, ერთ-ერთი ყველაზე მსხვილი კომპანიაა, რომლის მშენებლობაც, დაახლოებით, 35 მილიონი დოლარი დაჯდა და გაკოტრდა ერთი მარტივი მიზეზის გამო - სახელმწიფომ არაფერი გააკეთა საიმისოდ, რომ დაცული ყოფილიყო ადგილობრივი წარმოება.

-მაინც მაკვირვებთ: რა გინდოდათ მაშინ იმ ხელისუფლებაში?

-ალბათ ყველას აქვს თავისი ჯვარი სატარებელი. მე 3-4 თვით უნდა ვყოფილიყავი გუბერნატორად, მოხდა ისე, რომ ეს პროცესი გაგრძელდა, შემდეგ იყო უკვე აგვისტოს ომი, მარტო ჩემი რაიონიდან 8 ათასი ადამიანი ლტოლვილი დარჩა და დღესაც ღრმად ვარ დარწმუნებული, რომ არა ჩემი უშუალო ჩარევა, იმ მოსახლეობას, რომელიც ჩვენს რეგიონში განთავსდა, ისე ვერავინ მიხედავდა, როგორც მაშინ ჩვენ მივხედეთ.

-გუბერნატორობას არ გპატიობენ...

-ვფიქრობ, რომ ეს გუბერნატორობასთან ყველაზე ნაკლებად არის დაკავშირებული.

-რასთან არის დაკავშირებული? მე მახსოვს, თქვენ მიგვანიშნებდით, რომ ბიზნესის წართმევა უნდოდათ გარკვეულ ჯგუფებს, რომლებიც იყვნენ მოქმედ ხელისუფლებასთან დაახლოებული.

-ეს მუდმივად ასე იყო, დაწყებული 1991 წლიდან.

-თუმცა დღემდე გაქვთ თქვენი ბიზნესი, არავის წაურთმევია.

-იმიტომ, რომ ზოგი ახერხებს დათმობას, ზოგი არ თმობს.

-რის ფასად?

-ყველაფრის ფასად. ხშირ შემთხვევაში, ყველაფრის ფასი ჯდებოდა. გარდა იმისა, რომ სიცოცხლეს ინარჩუნებდი. თორემ გავიარეთ ის დროც, როცა ქუჩიდან დაწყებული, სახელმწიფოს მაღალჩინოსნებით დამთავრებული, ყველა ერთ აზრზე იყო.

-როგორ მოდიოდნენ და გეუბნებოდნენ - ცეზარ, უნდა ჩაგვსვა წილში. იყო ასეთი შემთხვევა? ან უნდა დათმო შენი ბიზნესი...

-ეს იყო 90-იანი წლების ბოლოს, ერთხელ, ეს იყო 1999 წელი.

-ვინ მოდიოდა, შეგიძლიათ დააკონკრეტოთ სახელები და გვარები?

-კი, მაგრამ საქმე ჯერ არ დაგვიმთავრებია. გვექნება იმ ადამიანებთან ალბათ ისევ საუბარი. იყო დრო, ჩემი გუბერნატორობისას, შემომითვალეს, შევრიგდეთო, მაგრამ მე ვუთხარი, სანამ გუბერნატორი ვარ, არანაირი პრობლემა არ გაქვთ-მეთქი, რადგან მიმაჩნია, რომ ადამიანი შენი მდგომარეობით არ უნდა სარგებლობდე. როდესაც თანაბარ მდგომარეობაში ვიქნებით, გვექნება საუბარი. იმიტომ, რომ ყველაფერი გადაგვატანინეს, ერთი, ხორცის მანქანაში არ გაგვატარეს. დღეს, როცა სამართლიანობის აღდგენაზე საუბრობენ, ხშირად მიფიქრია, როდიდან უნდა დავიწყოთ სამართლიანობის აღდგენაზე საუბარი? უნდა დავიწყოთ 2003-დან, 1991-დან, 1999-დან, ყველას თავისი სამართალი აქვს. მაშინდელმა ხელისუფლებამ მაშინ ყველაფერი დაგვაკარგვინა.

-ვინ დაგაკარგინათ? თოფაძემ?

-არა, თოფაძე არაფერ შუაში იყო, პირიქით, ძალიან კარგი ურთიერთობა მქონდა ბატონ გოგისთან მაშინაც.

-დღესაც კარგი ურთიერთობა გაქვთ ზოგადად კონკურენტებთან? ლუდის ბაზარზე ვინ არის დღეს თქვენი კონკურენტი?

-ყველა ერთმანეთის კონკურენტი ვართ ჩვენ. მაგარამ ეს კონკურენცია არის ბიზნესში. პირად ურთიერთობაში მეგობრები ვართ. ჩვენ არასდროს გადავდივართ ზღვარს ერთმანეთთან მიმართებაში. ეს არც მომავალში მოხდება და ყველა ცივილიზებულ ბიზნესში ასეა.

-სამართლიანობის აღდგენაზე რომ საუბრობთ, წინა ხელისუფლების პერიოდში ვნახეთ, რომ ბევრი ბიზნესი ზეწოლას განიცდიდა. ყოფილა შემთხვევა, რომ ვინმეს გამოქომაგებიხართ და გითქვამთ თქვენი გუნდის წევრებისთვის, რომ ასე არ შეიძლება?

-კი, რა თქმა უნდა. ხასიათი, რომელიც გაქვს, უნდა გქონდეს მაშინაც, როცა ხარ ხელისუფლებაში და იგივე მიდგომა უნდა გქონდეს, როცა არ ხარ ხელისუფლებაში. მაგრამ ადამიანები ხშირად, ქამელეონივით არიან. ამ პრინციპით არასოდეს მიცხოვრია. რაც ვიყავი და რა დამოკიდებულებაც მქონდა ბიზნესთან თუ ბიზნესმენებთან ურთიერთობაში თავიდან, დღესაც იმავე პრინციპით ვაგრძელებ. დღესაც მადლობას მიხდიან იმისთვის, რაც გამიკეთებია მათთავის.

-ღარიბაშვილს თუ გააჭრევინებთ ლენტს, რომელიმე ახალი საწარმოს გახსნისას?

-ვინც იქნება, რომელი ხელისუფლებაც იქნება. მიმაჩნია, რომ უნდა მოდიოდნენ. დღემდე, ძალიან ცუდია, რომ ჩვენი ხელისუფლების წარმომადგენლებმა არ იციან, თუნდაც "ზედაზენის" მაგალითზე, "ბარამბოს" მაგალითზე, რა დონის ქარხნები აქვს საქართველოს.

-დაპატიჟეთ და არ მოვიდნენ?

-კი, ძალიან ხშირად ვეპატიჟებით, მაგრამ არ მოდიან. მაგრამ მოვა დრო და მოვლენ. რაც უნდა ვილაპარაკოთ, რომ წარმოება უნდა განვავითაროთ, თუ ეს გულით არის ნათქვამი, ჩვენ ვერ აგვცდებიან.

-თქვენ თუ გეპატიჟებიან ხოლმე? ხომ არის შეხვედრები ბიზნესმენებთან.

-კი, ამ ბოლო დროს დაიწყო.

-თქვენ თუ მიდიხართ მათთან?

-კი, მივდივარ.

-და გისმენენ?

-ჯერჯერობით, სიმართლე რომ ითქვას, არ ყოფილა იმ ფორმატში შეხვედრა, როდესაც შესაძლოა, პრობლემები წამოვწიოთ და დავაყენოთ. თუნდაც წარმოების განვითარების იმ მიმართულებებზე ვისაუბროთ, რა მიმართულებებით უნდა განვითარდეს და რა არის საჭირო წარმოების განსავითარებლად.

-ანუ, შეგიძლიათ თქვათ, რომ შერიგდით ამ მთავრობასთან?

-ნაჩხუბარი არ ვყოფილვარ. 2012 წელს ბატონმა ბიძინამ რომ გამოაცხადა, ბიზნესი თავისუფალიაო, პირველები ვიყავით საქართველოში, ვინც ყველაზე დიდი ინვესტიცია განახორციელა. 2012 წლის დეკემბრიდან 2013 წლის მაისამდე განვახორციელეთ 11 მილიონი ევროს ინვესტიცია. მას შემდეგ ორი სისხლის სამართლის საქმე კიდევ აღიძრა, ამის შემდეგ კიდევ განვახორციელეთ დაახლოებით, სამი მილიონის ინვესტიცია.

-თქვენი კომპანიები წინა ხელისუფლების დროს ობიექტური, სუბიექტური მიზეზით, ხშირად იმარჯვებდნენ სახელმწიფო ტენდერებში. იყო შემთხვევები, როდესაც ისინი ასრულებდნენ მსხვილ სახელმწიფო დაკვეთებს. მაინტერესებს ახლა, ამ ეტაპზე, მას შემდეგ, რაც ბრალი მოგიხსნეს, შერიგდით ხელისუფლებასთან, ბიზნეს შეხვედრებზეც დადიხართ, კიდევ მონაწილეობენ თქვენი კომპანიები ტენდერებში?

-ჩემი კომპანიები ადრე არ მონაწილეობდნენ სახელმწიფო ტენდერებში და ეს იყო ილუზიები. ერთადერთი იყო "ბარამბო", რომელიც მონაწილეობდა ტკბილეულის მიწოდების ტენდერებში.

-"ინტერპლასტი" არა?

-"ინტერპლასტს" არ მიუღია მონაწილეობა. შესაძლოა, ძალიან პატარა, უმნიშვნელო ტენდერებში. ზოგადად, ერთ-ერთი მსხვილი სამშენებლო კომპანია გვაქვს ჩვენ - "მიქსორი". არცერთ სახელმწიფო ტენდერში არ გვაქვს მონაწილეობა მიღებული. ვინც იგებს ტენდერს, მერე ვარ კონტრაქტორად. იმიტომ, რომ არც მაშინ ღირდა სახელმწიფოსთან პირდაპირი ურთიერთობა და არც დღეს. გაცილებით უკეთესია კერძო სტრუქტურებთან მუშაობა, ამიტომ არ გვიმუშავია არასდროს.

-დღეს რა ხდება, დღეს თუ მონაწილეობთ?

-დღეს ვერ ვმონაწილებ, იმიტომ, რომ "ბარამბო" დაყადაღებულია და ვერ ვიღებთ მონაწილეობას ტენდერებში.

-თქვენ თქვით, რომ ბიზნეს პარტნიორების ერთგული რჩებით ბოლომდე. ალბათ მეგობრობაშიც ასეთი ხართ - ბოლომდე ერთგული. ვანო მერაბიშვილის მეგობარი დღესაც ხართ?

- რა თქმა უნდა.

-უგზავნით ხოლმე მას, მაგალითად, ამანათს ციხეში?

-აქ ისეთი არაფერი მაქვს, რასაც აქედან გავუგზავნი და იქ შეიტანენ.

-გაქვთ ახლა მასთან რამე სახის ურთიერთობა?

-როგორ უნდა მქონდეს?

-შეიძლება, წერილობით, როგორც ხდება ხოლმე, როგორი ურთიერთობაც აქვთ პატიმართან.

- ადამიანი არ უნდა ფასდებოდეს თავისი მდგომარეობის მიხედვით, თანამდებობის მიხედვით, ქონებრივი მდგომარეობის მიხედვით, ის მეგობარი ვინც გყავდა, უნდა გყავდეს. მე და ვანოს გვქონდა პიროვნული ურთიერთობა და ესეც ძირითადად, მომდინარეობდა ახალგორის რაიონთან დაკავშირებული საკითხების გამო. რადგან ახლა დაჭერილია, დავდგე და როგორც ზოგიერთი იქცევა, ვიღაცა ვიღაცას აგინებს, ეს არ მიმაჩნია სწორად. ადამიანმა საკუთარი თავის გადარჩენის გამო სხვაზე არ უნდა გადაიარო. მე არც დღეს მრცხვენია და არც ხვალ შემრცხვება, იყო და არის მეგობარი.

-თუმცა იყო საუბარი, რომ მას გარკვეული წილი ჰქონდა თქვენს კომპანიებში, იყო საუბარი მის მეგობარ ლუხუმ კაპანაძეზე, რომ წილობრივი მონაწილეობა მასაც ჰქონდა. ესეც მეგობრობის ნაწილი იყო თუ რაღაც სხვა მიმართულება?

-ეს ყველაფერი იყო თითიდან გამოწოვილი. მერაბიშვილი ჩვენი მოწილე არცერთ ეტაპზე არ ყოფილა. კაპანაძე იყო ჩვენი მეწილე. ეს იყო "ბარამბო", სადაც 10 თუ 12 პროცენტი აქვს, ეს იყო "ინეტრპლასტი", იქ ჩვენ ვიყავით მეწილე, მე და ჩემს ძმას 20% გვქონდა და "ბერტა", სადაც ჩვენ 20% გვქონდა და ლევანს ჰქონდა 60 თუ 65%.

-ამ გადასახედიდან, 24 წლის განმავლობაში, როგორ ფიქრობთ, სად დაუშვით ყველაზე დიდი შეცდომა?

-უშეცდომო არავინ არის. შესაბამისად, ჩვენც დაშვებული გვაქვს ბევრი შეცდომა. ხშირად უთქვამთ ჩემთვის, რომ ჩემი ყველაზე დიდი შეცდომა ის იყო, როდესაც ყველაზე დიდი ფული გვქონდა და არ დავაბანდეთ სხვა ბიზნესში ან საერთოდ არ წავედით საქართველოდან.

-როდის გქონდათ ყველაზე დიდი ფული და რამდენი?

-2008 წლის თებერვალში, დაახლოებით 65 მილიონი გვქონდა, მე და ჩემს ძმას და ერთ მეგობარს.

-ეს იყო თავისუფალი კაპიტალი?

-აბსოლუტურად თავისუფალი კაპიტალი, რომელიც მთლიანად, ქვეყანაში წარმოების განვითარებაში ჩაიდო. არც ერთი თეთრი სხვაგან არ წასულა.

-დღეს 40 მილიონი ვალი გაქვთ, მაგრამ თქვენი კაპიტალი რამდენია?

-კაპიტალი საკმაოდ დიდია. ალბათ სამი მაგდენი. მაგრამ კაპიტალი გაცილებით უკეთეს მდგომარეობაში იქნებოდა, დღეს ლარი რომ სტაბილური ყოფილიყო. საკმაოდ დიდი გავლენა იქონია. იგივე საბანკო რესურსის მოზიდვაზე, დამატებით თანხების მოზიდვასთან დაკავშირებით. კაპიტალი, ზოგადად, ალბათ 150 მილიონი იქნება.

-თქვენ ამბობდით, რომ სისხლის უკანასკნელ წვეთამდე იბრძოლებთ და არაფრით არ დათმობთ თქვენს ქონებას. თუმცა, არის ბიზნესში ასეთი გამონათქვამი, რაც არ იყიდება, იყიდება ძალიან დიდ ფულზე. რა ღირს თქვენი ბიზნესი?

- როდესაც ვთქვი, რომ არ დავთმობდი, მაშინ საუბარი იყო წართმევაზე, წილების დათმობაზე და ასე შემდეგ. მაშინაც ვთქვი და დღესაც ვიმეორებ, 24 წლის განმავლობაში არცერთ ეტაპზე არ დამითმია და არც დღეს დავთმობდი. რაც შეეხება გაყიდვებს, გეთანხმებით, ყველაფერი იყიდება. და დღესაც თუ დადგება აუცილებლობა, ახალ პროექტს ვერ დავიწყებთ ისე, თუ რაღაცა არ გავასხვისეთ, დადგება საკითხი: რომელი. ვფიქრობ, რომ ამ ეტაპზე არ არის "ზედაზენის", "ბარამბოს" გასხვისების დრო. "ზედაზენის" მიმართულებით უკვე არის უცხოური კომპანია "ანადოლუ ჯგუფი", საკმაოდ მსხვილი კომპანია და შესაბამისად, საინტერესოა მათთან ურთიერთობაში ბიზნესის განვითარება. რაც შეეხება "ბარამბოს", მას ყადაღა აქვს დადებული და ამ მიმართულებით საუბარი ზედმეტია. "მიქსორის" გაყიდვას კი არ ვაპირებთ ჯერჯერობით, იმიტომ, რომ ზუსტად სამშენებლო მიმართულებით ვიწყებთ ახალ პროექტებს, რომელშიც "მიქსორი" იქნება დომინანტი ამ წარმოების თვალსაზრისით. ამ ეტაპზე, პირიქით, ვაპირებთ, შემოვიმატოთ ახალი კომპანიები.

იხილეთ გადაცემა სრულად