„გლობალური დუღილის ერა“ - როგორ ანადგურებს ექსტრემალური სიცხე მსოფლიო ეკონომიკას

ივლისის ბოლოს გაეროს გენერალურმა მდივანმა ანტონიო გუტერესმა განაცხადა, რომ სამყარო გლობალური დუღილის ერაში გადავიდა. 3 ივლისს პლანეტაზე მეტეოროლოგიური დაკვირვების ისტორიაში, ყველაზე ცხელი დღე დაფიქსირდა.

იმ ქვეყნების მცხოვრებლები, სადაც ტემპერატურა მუდმივად მაღალია, ცხელ ამინდს ჯოჯოხეთს ადარებენ, რადგან სიცხის გამო, უკვე არაერთი ფატალური შემთხვევა დაფიქსირდა.

ამინდის თემა არანაკლებ პრობლემაა მსოფლიო ეკონომიკისთვისაც: სოფლის მეურნეობის სექტორი მოსავლის უკმარისობის წინაშე დგას, ენერგოსისტემა განიცდის მზარდ დატვირთვას და ელექტროენერგიის დეფიციტს. საქმიანობის ყველა სფეროში თანამშრომლებს უფრო უჭირთ თავიანთი მოვალეობების შესრულება, ინფრასტრუქტურა კი ვერ უძლებს ექსტრემალურ პირობებს.

გასული ათწლეულების განმავლობაში სიცხე მსოფლიოს ტრილიონობით დოლარი დაუჯდა. მომავალში კი ექსპერტები გვაფრთხილებენ, რომ ყველაფერი მხოლოდ გაუარესდება. ამ თემაზე მსოფლიო მედია აქტიურად წერს.

„გადახურებული“ მშპ

ექსპერტებმა შეისწავლეს მონაცემები მსოფლიოს სხვადასხვა რეგიონში ამინდის პირობების შესახებ და ისინი იმავე წლების შესაბამისი სახელმწიფოების ეკონომიკურ მაჩვენებლებს შეადარეს. დადგინდა, რომ ტემპერატურის მკვეთრი ცვალებადობა სტატისტიკურად ემთხვევა მშპ-ს ზრდის გადახრებს, უფრო განვითარებული ქვეყნებისთვის ნაკლები დანაკარგებით, ვიდრე განვითარებადი ქვეყნებისთვის. პირველისთვის ექსტრემალური სიცხე ნიშნავს წლიური მშპ-ს დაახლოებით 1,5%-ის დაკარგვას ერთ სულ მოსახლეზე, ხოლო მეორესთვის 6,7%-ს.

მეცნიერები ასევე ამტკიცებენ, რომ სიტუაცია მხოლოდ გაუარესდება - ისევ ყველასთვის. ამ ზაფხულს ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში რეკორდული ტემპერატურა დაფიქსირდა ყველგან - ამერიკაში, ევროპასა და აზიაში. მკვლევარები ადასტურებენ, რომ ასეთი პირობები, ფაქტობრივად, ანგრევს ეკონომიკურ ზრდას.

ზედმეტად ცხელი ამინდი ზიანს აყენებს მუშაკთა პროდუქტიულობას. მაღალი ტემპერატურა უარყოფითად აისახება როგორც ფიზიკურ, ასევე კოგნიტურ შესრულებაზე, რაც გავლენას ახდენს ინფორმაციის შეფასებისა და გადაწყვეტილების მიღების უნარზე. მცირდება საათების რაოდენობა, რომელიც ადამიანს შეუძლია გაატაროს სამსახურში.

შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის თანახმად, მუშების პროდუქტიულობა ვარდნას უკვე 26 გრადუსიდან იწყებს. 33-34 გრადუს ცელსიუსზე ადამიანი, რომელიც ზომიერი ინტენსივობით მუშაობს, 50%-ით ნაკლებად ეფექტურად მუშაობს.

შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის ანგარიში

სიცხის გამო პრობლემები ექმნებათ ნებისმიერ სექტორში დასაქმებულებს, თუნდაც საოფისე სამუშაოებში, მაგრამ ყველაზე მეტად რისკები მათთვისაა, ვინც ფიზიკური შრომით არის დაკავებული. შაბლონები ასევე ვრცელდება მათზე, ვინც გარეთ მუშაობს - სოფლის მეურნეობაში, მშენებლობაში, ტრანსპორტში, ტურიზმში - და ასევე, ვინც შენობაშია, მაგალითად, ქარხნებში.

მაგალითად, ამ ივლისს იტალიაში ყველა ადამიანი, რომლებიც გარდაცვლილები იპოვეს, ან გარეთ მუშაობდნენ, ან ოთახებში, რომლებიც კონდიციონერებით არ იყო უზრუნველყოფილი. ახლა ყველაზე დაუცველ სექტორებში დასაქმებული იტალიელები გაფიცვებით იმუქრებიან, ხოლო პროფკავშირები დასვენებას ითხოვენ, თუ პირობები გაუსაძლისი გახდება.

2030 წლის ბოლოსთვის, თუნდაც შედარებით რბილი დათბობის სცენარის პირობებში, სიცხე 2,2%-ით შეამცირებს სამუშაო საათებს გლობალურ დონეზე. საუბარია 80 მილიონი სრულფასოვანი სამუშაო ადგილის დაკარგვის ეკვივალენტურ მოცულობაზე, რაც გლობალური ეკონომიკისთვის 2,4 ტრილიონი დოლარის ზარალის ტოლფასია.

რასაც დათესავ, გაფუჭდება

შრომის საერთაშორისო ორგანიზაცია მიიჩნევს, რომ სოფლის მეურნეობა - ინდუსტრია, სადაც თითქმის 1 მილიარდი ადამიანია დასაქმებული, ყველაზე მეტად ცხელ ამინდში დაზარალდება. ათწლეულის ბოლოსთვის, ეს იქნება სითბოს დატვირთვის გამო დაკარგული სამუშაო დროის 60%.

უფრო მეტიც, კლიმატის ცვლილების ეკონომიკური შედეგები ფერმერებისთვის ბევრად უფრო ფართო იქნება, ვიდრე შრომის პროდუქტიულობის დაკარგვა. ტემპერატურის მატებასთან დაკავშირებული ბუნებრივი მოვლენები უკვე სერიოზულ საფრთხეს უქმნის მეცხოველეობას და ნათესებს. განსაკუთრებით დაზარალდა მარცვლეული კულტურები, რომლებიც რეგიონისთვის მთავარია.

მოსავლიანობის პრობლემების ფონზე მოსალოდნელია დარგში შემოსავლების კლება. ასეთი ზიანი განსაკუთრებით მგრძნობიარე ხდება სახელმწიფოებისთვის, სადაც სოფლის მეურნეობა მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ეკონომიკის მთლიან სტრუქტურაში - ანუ, როგორც წესი, ქვეყნები, რომელთა შემოსავალი ისედაც შედარებით დაბალია. ასეთ შემთხვევებში გლეხების პრობლემები ხშირდება: უცხოური ვალუტის შემოდინებასთან ერთად მცირდება საკვების მიწოდება საზღვარგარეთ, საგრძნობლად მცირდება საგადასახადო შემოსავლებიც ბიუჯეტში.

მაგალითად, ბოლო წლების გვალვამ არგენტინაში, რომლის ექსპორტის მეოთხედი სოიოა, გამოიწვია ქვეყანაში ეკონომიკური კრიზისის სერიოზული გამწვავება და ხელი შეუწყო ინფლაციის უპრეცედენტო აჩქარებას - ივნისში ფასების ზრდის ტემპმა ქვეყანაში წლიურად 115%-ს გადააჭარბა.

გარდა ამისა, ტემპერატურის მატება იმ ქვეყნებში, რომლებიც კულტურების ძირითადი მწარმოებლები და ექსპორტიორები არიან, სერიოზულ საფრთხეს უქმნის სასურსათო უსაფრთხოებას როგორც ადგილობრივ, ისე გლობალურ დონეზე.

ეკონომიკის კიდევ ერთი სფერო, რომელიც სერიოზულად განიცდის ტემპერატურის მატებას, არის ენერგია. კონდიციონერების და ვენტილატორების მოხმარების მატება სერიოზულად ზრდის ელექტრო ქსელზე დატვირთვას, რაც იწვევს ავარიებს ან აიძულებს ხელისუფლებას მიმართოს კონტროლირებად გამორთვას. ამავდროულად, თავად სიცხემ და ამინდის ფაქტორებით გამოწვეულმა ბუნებრივმა ხანძრებმა შეიძლება გამოიწვიოს ენერგეტიკული ინფრასტრუქტურის პირდაპირი დაზიანება.

ჰიდროელექტროსადგურების გარდა, სიცხის გამო პრობლემები ატომურ ენერგიასაც ექმნება. მაღალი ტემპერატურის გამო რეაქტორების მუშაობა უნდა შეჩერდეს, როგორც ეს არაერთხელ მოხდა ბოლო წლებში საფრანგეთში. ელექტროსადგურების გასაგრილებლად გამოიყენება წყალი, რომელიც შემდგომში ჩაედინება მდინარეებში - მისი ტემპერატურა არ უნდა აღემატებოდეს გარკვეულ ნიშნულს, რათა ზიანი არ მიაყენოს ეკოსისტემებს.

გარდა ამისა, ენერგეტიკის სექტორსაც ექმნება სირთულეები მდინარეების დაღრმავების პრობლემის გამო. მაგალითად, ბოლო წლებში გერმანიაში, ცხელ თვეებში, რაინში წყლის დონე მკვეთრად ეცემა, რაც იწვევს საქონლის, მათ შორის ქვანახშირისა და ნავთობპროდუქტების ტრანსპორტირების პრობლემებს. ზოგადად ნავიგაციის სირთულეები სერიოზულად აისახება ეკონომიკაზე, რადგან მდინარე ჩვეულებრივ ატარებს მთელი ქვეყნის მასშტაბით ტრანსპორტირებული ტვირთის დაახლოებით 80 პროცენტს. 2022 წელს გერმანიაში წყლის ტრანსპორტით ტვირთის გადაზიდვის მოცულობა წლიურ დონეზე 6%-ით 182 მილიონ ტონამდე შემცირდა, რაც ყველაზე დაბალი მაჩვენებელი იყო ქვეყნის თანამედროვე ისტორიაში. 2023 წელს ხელისუფლება ახალ ანტი-რეკორდს პროგნოზირებს.

საბოლოო ჯამში, სიცხე ასე თუ ისე პრობლემაა ეკონომიკის თითქმის ყველა სფეროსა და სექტორისთვის, რაც იწვევს როგორც არაპირდაპირ, ისე პირდაპირ ფიზიკურ ზიანს, მათ შორის, მაგალითად, ინფრასტრუქტურის სიცოცხლის შემცირებას ან მის განადგურებას. ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ სამომავლოდ, როგორც სხვადასხვა ინფრასტრუქტურული ობიექტების, ასევე შენობების მშენებლობისთვის, საჭირო იქნება რადიკალურად განსხვავებული მასალების გამოყენება და დღეს მიღებული მიდგომების გადახედვა.