"ჩოხას რომ ვირგებ, უფრო მხრებში გაშლილი და ამაღლებული განწყობით დავდივარ"

"ასკანელი ძმებიდან" "კახურ ტრადიციულ მეღვინეობამდე"

როგორ კეთდება ბიზნესი საქართველოში, რაშია წარმატებული ბიზნესის წარმატების ფორმულა, კახური ტრადიციული მეღვინეობის დამფუძნებელი და ხელმძღვანელი ზურაბ ჩხაიძეა დღეს ჩვენი სტუმარი.

-თქვენი ბიზნესის ისტორია, თქვენი პირველი ნაბიჯები ბიზნესში ჯერ კიდევ "ასკანელი ძმებიდან" იწყება. სამმა ძმამ გადაწყვიტეთ, გაგეგრძელებინათ ოჯახური ტრადიცია და ეს ყველაფერი ბიზნესად გექციათ. როგორ დაიწყო ყველაფერი?

-ასკანელით არ დაწყებულა, ჩვენ მანამდე გვქონდა ერთობლივი საქმიანობა როგორც საქართველოში, ასევე რუსეთში: სანკტ-პეტერბურგში, მოსკოვში.

-რა ბიზნესი იყო ეს?

-მაშინ ყველა ბიზნესმენი ძიებაში იყო. მაშინ მეც მაძიებელთა შორის ვიყავი. რამდენიმე მიმართულებაში მოვსინჯე ბედი. ძირითადად, წარუმატებელი აღმოჩნდა - ასეთი ქაოტური დრო იყო, მაგრამ რამდენიმე წარმატებული იყო. აქედან გაგვქონდა პროდუქცია.

-რა პროდუქცია?

-ეს იყო ტექსტილის პროდუქცია, როგორც ქალის კოლგოტი, ასევე მამაკაცის წინდა, პერანგები და ასე შემდეგ.

-საქართველოში წარმოებულ პერანგსა და წინდაზე სადმე მოთხოვნა იყო?

-კი. მაშინ, ზოგადად რუსეთში ფართო მოხმარების პროდუქციაზე დეფიციტი იყო. გარდა ამისა, იყო ინფლაცია, ბანკთან იყო ეს ყველაფერი დაკავშირებული და ეს ოპერაცია რაღაცა პერიოდი მუშაობდა. გარდა ამისა, იყო სიგარეტი, რომელიც მახსოვს, ძალით მაყიდინა ერთ-ერთმა ადამიანმა, თვითონ პროფესორი გახლდათ, ლექციებს კითხულობდა უნივერსიტეტში და გვთხოვა, რომ უნდა შეგვეძინა. არ ვიცოდით ამ თუთუნისთვის, სიგარეტისთვის რა გვექნა და უცბად მოვიდა ადამიანი, რომელმაც საბურავების ბიზნესთან დაგვაკავშირა. ერთი სიტყვით, იყო სხვადასხვა მცდელობები. შემდეგ იყო "ასკანელი". ყველა ქართველი მევენახეა, ყველა ქართველი მეღვინეა, ჩვენ უფრო დიდი პასუხისმგებლობით მოვეკიდეთ, რადგან ჩვენი დიდი წინაპარი იყო ამ საქმესთან ახლოს.

-პირველი წარმატება "ასკანელებს" უკავშირდება?

- ვერ გეტყვით, რომ ასკანელს უკავშირდება, თუმცა სამი ძმა ვართ, უფროსი პეტერბურგში მოღვაწეობს, ხშირად ჩამოდის აქ, უმცროსმა სწავლა მოსკოვში გააგრძელა, იმ პერიოდში მე ვიყავი აქეთ, "ასკანელს" ვხელმძღვანელობდი და ჩვენთვის ეს ბისზნესზე მეტი იყო. პირველი ნაბიჯები ამ პერიოდს მოიცავს, შემდეგ უკაშირდება კახურ ტრადიციულ მეღვინეობას და ასე შემდეგ.

-ბიზნესის კეთების, მართვის ცოდნა დროსთან ერთად, გამოცდილებასთან ერთად მოვიდა თუ გქონდათ რამე, თუნდაც თეორიული განათლება ამ ყველაფერში?

- მიუხედავად იმისა, რომ ეკონომიკური მაქვს დამთავრებული, ვერ ვიტყვი, რომ იმ თაობას, რომელმაც ბიზნესი დაიწყო, გამოცდილება ჰქონდა. როცა ჯარიდან ჩამოვედი 90-იანი წლები იყო. იქამდე ჯარი, სამუშაო გამოცდილება, სკოლა. კომუნისტების პერიოდი იყო. როდესაც შემოვიდა კაპიტალიზმი, თავისუფალი საბაზრო ეკონომიკა, ჩვენც მაშინ დავიბადეთ, როგორც დამწყები ბიზნესმენები. ქართულ ბიზნესთან ერთად გავიზარდეთ.

-ბუნებრივია, ბიზნესმენებს ახსოვთ ხოლმე ყველაზე დიდი მოგება და ყველაზე დიდი წაგება ბიზნესში. შეგიძლიათ მითხრათ, რა იყო თქვენი ყველაზე დიდი მოგება და წაგება?

- ასე ზოგადად გამიჭირდება, რადგან რამდენიმე მიმართულება ვცადე. მაგრამ ერთი დასამახსოვრებელია, სიგარეტთან დაკავშირებით. მოვიდა ჩემთან მამაკაცი და მითხრა - გავიგე სიგარეტი გქონიათ, ჩვენ გვაქვს საბურავები და ერთ-ერთი რუსული ქალაქიდან უნდა შემოვიტანოთო. მაშინ საბურავები დეფიციტი იყო, მაგრამ მას შემდეგ, რაც ეს ოპერაცია განხორციელდა, საკმაოდ წარმატებული გახდა ეს ბიზნესი. გამიკვირდა, გზები დაკეტილი იყო, ომი იყო და როგორ უნდა შემოეტანა და ვიფიქრე, ეს კაცი გვატყუებდა. შემდეგ ისევ მოვიდა და გავიგე, რომ თვითფრინავი მოფრინავს ხვალ საღამოს და ჩვენი პროდუქცია მზად უნდა გვქონდეს. არც ის მჯეროდა, რომ საბურავებს ვინმე თვითმფრინავით ჩამოიტანდა და არც ის მჯეროდა, რომ ჩვენი უფილტრო სიგარეტი ვინმეს უნდოდა. მაგრამ ასე მოხდა, საბურავები ჩამოვიდა და გაიხსნა თვითმფრინავი - ამდენი საბურავი ერთად არასდროს მენახა.

-ყველაზე დიდი წაგება? ბევრი წაგიგიათ ბიზნესში?

-წაგება და მოგება ბიზნესში ერთად არის დაბადებული. უნდა გაგიმართლოს და ინტუიცია უნდა გქონდეს.

-ხშირად ამბობენ ბიზნესმენები, რომ აქვთ იღბალი, აქვთ ინტუიცია. ბიზნესის კეთების დროს ინტუიციის გამომუშავება შესაძლებელია? ინტუიცია მრავალწლიან გამოცდილებასთან ერთად მოდის?

-ინტუიცია ალბათ ადამიანთან ერთად იბადება, მაგრამ ადამიანი ვერ გრძნობს, რამდენად შეუძლია ამ ინტუიციის მოხმარება საკუთარი თავის საკეთილდღეოდ. ინტუიცია თავს პრაქტიკულ გამოცდილებაში იჩენს. მაგალითად, მეგობარი მყავდა, რომელმაც ცურვა არ იცოდა. შევიდა წყალში, მოსინჯა და აშკარად გაცურა. დაახლოებით ასეა, ადამიანი ვერ ფლობს თავის შესაძლებლობებს ბოლომდე. ინტუიცია გვკარნახობს, რომ ეს უნდა გააკეთო, ეს უნდა შეძლო. არა მარტო ბიზნესში. გნებავთ სხვა პროფესიის ადამიანს, იგივე პოლიტიკოსს, ინტუიცია თუ არ აქვს, ცოტა რთულია. უმართლებთ უფრო მათ, ვისაც მეტი ინტუიცია აქვს.

-აშკარაა, რომ თქვენი ბიზნესისტორია მცირე ბიზნესიდან იწყება და წლების შემდეგ უკვე მსხვილ ბიზნესში გადადის. როდის "შეცურეთ" პატარა ბიზნესიდან დიდ ბიზნესში?

-ვფიქრობ, იმ პერიოდიდან სულ იყო წინსვლა. იყო წარმატება, იყო შეჩერება, იყო დაცემა, მერე ადგომა. ყოველთვის სწრაფვა და შრომაა საჭირო. ზოგჯერ ვერ ვამჩნევთ, რომ რაღაც წარმატებას ვაღწევთ, თითქოს ავტომატურად მიდის სიტუაცია, მერე რომ დავუკვირდებით, აღმოვაჩენთ, რომ გასულ კვირას ან გასულ თვეში საკმაოდ წარმატებული ნაბიჯები გადაგვიდგამს.

-როდის გაიყო თქვენი და თქვენი ძმების გზები ბიზნესში?

-ჩვენი გზები არ გაყოფილა და არასოდეს გაიყოფა, ჩვენ ერთად ვართ. მე "ასკანელის" თანადამფუძნებელი ვარ. უბრალოდ, ჩვენი შესაძლებლობები გაფართოების და იმის საშუალებას გვაძლევდა, რომ სხვა ბიზნესისთვის დაგვეთმო დრო. დღეს ასკანელი თავისი გზით ვითარდება და ამას უფრო შემდეგ თაობებში შევაფასებთ. მე პირადად, მხიბლავს ხანგრძლივპროცესიანი ბიზნესი. არ მიყვარს ბიზნესი, რომელსაც სწრაფად მოაქვს ეფექტი.

-ყველაზე მზარდი განვითარება თქვენმა კომპანიამ ბოლო პერიოდში განიცადა. რამდენიმე ახალი საწარმო შეემატა ბოლო ორ წელიწადში და ეს ის პერიოდია, როცა ბევრი ბიზნესი ამბობს, რომ გარკვეული სტაგნაციაა ეკონომიკაში, გარკვეული უძრაობაა. ყოველთვის ასე, დინების საწინააღმდეგოდ მიდიხართ ხოლმე?

-აქ ერთ პატარა ისტორიას მოგიყვებით. მამის მხრიდან გურიიდან, სოფელ ასკანიდან ვართ. დედის მხრიდან ქართლ-კახელები ვართ. როდესაც კახეთში საქმიანობა დავიწყეთ, ცხონებულმა ბებიაჩემმა, რომელიც მორწმუნე ქალბატონი იყო და ჩვენმა სანათესაომ დედის მხრიდან, ცოტა უკმაყოფილებით მითხრეს, ბავშვობაში აქ ისწავლეთ ღვინის ფასი, გემო და "ასკანელი" რომ დაარქვით, იქ ყურძენი სად არისო. ვუთხარი, რომ აუცილებლად გავაკეთებდით ფირმას, რომელიც კახეთთან იქნებოდა ასოცირებული. თვითონ ეს სახელწოდება - "კახური ტრადიციული მეღვინეობა" ცოტა ფართო ცნებაა, მაგრამ იმდენად ტრადიციული და სასიამოვნოა და იმდენად გავახარე ჩემი ნათესავები, რომ მგონი ყველაზე დიდი წარმატება, ამ სახელის დარქმევა იყო. რაც შეეხება სირთულეს, რაც უფრო რთულია საქმე, უფრო მაინტერესებს. როდესაც კახური ტრადიციული მეღვინეობა დავიწყეთ, ფარატინა დასახელება იყო. ბანკს როცა მივმართე, კომპანიას არაფერი გააჩნდა, თავისთავად ბანკი ასე არაფერს მოგცემს. მაშინ ჩემი ავტომობილი დავაყენე, ორი წლის "ვოლვო" და 5 ათასი დოლარი მომცეს კრედიტი.

-"ასკანელებიდან" წილი არ წამოიღეთ? რატომ დაგჭირდათ "ვოლვოს" გაყიდვა?

-არა. მაშინ ასკანელი პატარა კომპანია იყო. ჩვენ ძმებს ნათქვამი გვქონდა, რომ ეს არის საოჯახო ბიზნესი, ტრადიციებზე დაფუძნებული, ამას ხელი არ უნდა ვახლოთ და კომპანია უნდა განვითარდეს. სხვათა შორის, დღემდე ასეა.

-პაატა ბურჭულაძისგან შეიძინეთ ვენახები. საინტერესოა, ჩვენი გამოჩენილი ტენორი როგორია ბიზნესში, საქმიანი გარიგების დროს. ძვირად მოგყიდათ ვენახები თუ კარგ ფასში?

- პაატამ შემთხვევით მომმართა. გამეხარდა, რომ მევენახეობაში წვლილი მიუძღვოდა. იმიტომ, რომ ყველა ქართველი ამით ამაყობს. დამათვალიერებინა ვენახები, ძალიან მომეწონა. პაატამ უნიკალური სიტყვები თქვა: "მეპურემ უნდა აცხოს პური. მივხვდი, ამისთვის არ მცალია და ამას უცხო ადამიანს ვერ მივცემ, ამ ვენახებს ისეთ ჯგუფს ან პიროვნებას ვერ ჩავუგდებ ხელში, რომელიც ვერ მოუვლის". დღეს საკმაოდ წარმატებული ადგილი გვაქვს, ეს არის წინანდალში. ბატონმა პაატამ უფრო მეტი დახარჯა, ვიდრე ჩვენ შევიძინეთ ეს ვენახები. ყოველთვის სიამაყით ვამბობ, რომ ეს პაატა ბურჭულაძემ გააშენა.

-დარწმუნებული ვარ, ამის საჭიროება არ არის, მაგრამ შეგიძლიათ, თავად გაუძღვეთ წარმოების მთელ პროცესს? მაგალითად, შეგიძლიათ ვაზი გასხლათ?

- სიამოვნებით. მე ამას ვაკეთებ. როცა მაქვს დრო, აუცილებლად მივდივარ. გარდა ამისა, შარშან გამოფენაზე ელექტრომაკრატელი აღმოვაჩინე. როდესაც ასი ჰექტარი უნდა გასხლას რამდენიმე ადამიანმა, ცოტა დამღლელია. ჩვენ ბევრს ვსწავლობთ ევროპისგან. როდესაც ჩვენ გავეცანით მევენახეობას, მივხვდი, რომ მსხვლელი არ არის ჩვეულებრივი მუშა. ეს არის მეღვინე, მევენახე. მსხვლელმა უნდა გასხლას და უკან უნდა გამოყვნენ მუშები, რომლებიც ამას დაალაგებენ. მერე უკვე წალამია, უნდა გამოიტანონ და ასე შემდეგ. ეს ჩემთვის ძალიან საამაყოა. ვცდილობ, არც ერთი მძიმე და წერტილი არ გამომეპაროს. თუმცა ხანდახან არ გამომდის.

-საინტერესოა, გიმღერიათ თუ არა ვაზისთვის - ვაზს განსაკუთრებული მოფერება სჭირდება.

-არა მხოლოდ ვაზისთვის. ღვინისთვისაც. უფრო მეტიც. მეუფე დიმიტრი ატარებს უკვე მერვე წელია, ბათუმში, ოჯახში დაყენებული ღვინის ფესტივალს და იქ აღმოვაჩინე ლოცვა, რომელიც მაშინ უნდა წაიკითხოს ადამიანმა, როცა ვაზს ჩაყრის. არის ლოცვა რთველისა, ლოცვა ღვინისა. მამაომ წიგნი მაჩუქა, საიდანაც ვკითხულობ ხოლმე ლოცვას. არის გალობა ვაზისთვის. ამას გარდა, მე არეცრთ წელს არ ვარღვევ რიტუალს, რომელიც ლაგოდეხელმა მეღვინეებმა მასწავლეს. ტრადიციებს ვიცავ. მაგალითად, პირველივე დღეს ტრაპეზი უნდა გაიმართოს, დაულოცველად ვაზი არ უნდა შემოვიდეს გადასამუშავებლად, მარნის პრინციპებსაც ვიცავ - ღვინო ყოველთვის სიმღერით იწურება. ამ პრინციპებს არც საწნახელთან ვარღვევ და არც ქარხანაში.

-ფიქრობთ თუ არა, რომ ეს რიტუალები ბიზნესში თქვენს წარმატებას ეხმარება?

-ეს არის ერთ-ერთი შემადგენელი ნაწილი არა მარტო ღვინის ბიზნესისა. მაგრამ ღვინოში განსაკუთრებით, რადგან ღვინო ცოცხალი ორგანიზმია. ჩვენ მას თვალს ვადევნებთ, როგორ იბადება ბავშვივით და შემდეგ როგორ ღვინდება, ადამიანზეც ხშირად ამბობენ ხოლმე - დაღვინებულაო. ღვინის მიღება, სადღეგრძელო, სადღეგრძელოს შემდეგ ისევ გალობა, იგივე მრავალჟამიერი - ამ ყველაფრის გარეშე წარმოუდგენელია. ჩემთვის მეღვინეობა მხოლოდ ბიზნესი არ არის. ეს არის ჩემი ცხოვრების ნაწილი, რომელიც ცხოვრების წესად არის გადაქცეული.

-ბიზნესში ასეთი პრინციპი არსებობს: ყველა კვერცხი ერთ კალათში არ უნდა ჩააწყო. ანუ, სხვაგვარად რომ ვთქვათ, უნდა მოახდინო კაპიტალის დივერსიფიცირება იმისთვის, რომ სხვადსხვა რისკებიდან მაქსიმალურად დაზღვეული იყო. რამდენად სწორია თქვენი ეს სტრატეგია, რომ თქვენი ყველა ბიზნესი მეღვინეობას უკავშირდება?

-შეიძლება არ არის სწორი. მე კონტრშეკითხვით გიპასუხებთ: რა უნდა მექნა, როგორც ბიზნესმენს, შემეძლო რომელიმე ქარხნის სანაცვლოდ მეყიდა ევროპაში სასტუმრო სამ, ოთხ ან ხუთ მილიონ ევროდ ან დოლარად. მე ეს არ გავაკეთე, რადგან ვფიქრობ, რომ ჩვენი ქვეყნის მშენებლობაში ბიზნესმა აუცილებლად უნდა მიიღოს მონაწილეობა. ჩავთვალე, რომ შორიდან არ უნდა ვუყურო ამას და თვითონ უნდა მივიღო მონაწილეობა. ამიტომ, როგორც თქვენ ბრძანეთ, ჯერჯერობით ეს კალათი არის ერთი, აქ მე რისკებს ვერ ვხედავ, თუმცა წელს ჩვენ გადავდგით ნაბიჯი - მეხილეობის დარგში უნდა ვცადოთ ბედი და დაახლოებით ერთი თვის განმავლობაში ორ ქარხანას გავხსნით.

-დღეს რომ იწყებდეთ ბიზნესს, დავანებოთ თავი მეღვინეობას, სხვა რომელიმე სფეროში, სად დაიწყებდით?

-უამრავია. დაწყებასთან ერთად უნდა იყოს რაღაცა კავშირი. ჩემს გვარს, ჩემს წარსულს ჰქონდა კავშირი და იმიტომ ვცადე ბედი. სოფლის მეურნეობის ირგვლივ უამრავი თემაა ასამუშავებელი. მეტი დრო რომ მქონდეს, აუცილებლად გავაფართოვებდი ბიზნესს და ისედაც ვაფართოვებ - მარტო წელს მაქვს 6 პროექტი, რომელიც უნდა დავასრულოთ. თქვენს კითხვას რომ დავუბრუნდე - ბევრი რამ არის ძალიან. მაგალითად მესაქონლეობა თავიდან არის დასაწყები, რამდენი ჩაშლა შეიძლება გაკეთდეს ამ ბიზნესში. მეფრინველეობა გვაქვს, მაგრამ მას კიდევ უნდა განვითარება. ჩვენივე დარგში რამდენია გასაკეთებელი - იგივე ვენახები, იგივე ცარიელი მიწები. ვინ მოგცემს ცარიელ მიწას? ევროპაში მტკაველებით იყიდება, გნებავთ ისრაელში, გნებავთ თურქეთში. თურქეთის მაგალითი მინდა მოვიყვანო: სულ რაღაც 25 წელში დადგა ფეხზე ეს ქვეყანა. ჩვენ განვითარების პერიოდში ვართ. ჩვენი ბიზნესი იმდენად თავისუფალია დღეს და იმდენად თავის ჭკუაზეა მიშვებული, არც ყოფნის ის გამოცდილება, რომელიც ახალგაზრდა თანამედროვე ბიზნესს აქვს. ჩვენ რა გამოცდილება გვაქვს? სულ რაღაც 20-წლიანი გამოცდილება. აქედან 10 წელი ომი იყო, 10 წელი ამ გაუგებრობებში და 2 წელია თავისუფალი აზროვნების რეალიზების საშუალება გვაქვს. გულდასაწყვეტი ისიც არის, რომ ვიღაცას შევყურებთ, შოშიას როლში ყოფნა ჩვენ არ გამოგვადგება. არც არავინ გვაჩუქებს. ამიტომ მუდამ უნდა ვეძებოთ.

-თქვენ თქვით, რომ ბევრი მიწა არის, რომელიც შეიძლება ათვისებული იყოს და თუნდაც ვაზი გაშენდეს. ბოლო წლების განმავლობაში ჩვენ ვხედავთ, რომ ეს სფერო ხელისუფლების მიერ არის სუბსიდირებული. რაც ბუნებრივია, ნიშნავს იმას, რომ არსებობს გარკვეული პრობლემები, რომლებსაც დახმარება სჭირდება. თუ არ მოახდენს ხელისუფლება ამ სფეროს სუბსიდირებას, რამდენად მომგებიანი იქნება ვაზის გაშენება და ყურძნის მოყვანა?

-უკვე რამდენიმე წელია სუბსიდირებულია, მათ შორის რთველი. შარშანაც მიიღო გლეხმა სუბსიდირება: ჩვენ გადავუხადეთ ის ფასი. ეს დარგისთვის ძალიან დიდი დახმარებაა. ამას წინათ კახეთში ვიყავი და გზაზე ადგილებია მოხნული, შეუიარაღებელი თვალითაც შეიძლება, რომ დაინახოთ. მიწები, რომლებიც ათეული წლების განმავლობაში მიტოვებული იყო, უკვე დამუშავებულია, კულტივაციაა გაკეთებული და გლეხი თვითონ უვლის. ჩვენ გლეხს მეტი საშუალება უნდა მივცეთ, რომ მას მეტი ინტერესი და შემოსავალი ჰქონდეს. ვისარგებლებ შეკითხვით და ვიტყვი, რომ ჩვენ ვყიდულობთ ვაზს, გადაშენების პირას მყოფ ვაზს და მოსახლეობას ვურიგებთ უფასოდ. უფასოდ დარიგებასთან ერთად, ვიღებთ პასუხისმგებლობას ხელშეკრულების საფუძველზე, რომ როდესაც მევენახე ყურძენს მოიყვანს, ჩვენ კომერციულ ფასად შევიძენთ. ეს კეთდება აჭარასა და გურიაში, ვინაიდან იქ გადაშენების პირას იყო. მაგალითად, შარშან დავარიგეთ 15 ათასი ძირი, წელს ორივე რეგიონში დაახლოებით 20 ათასამდე დავარიგეთ და მაისში უნდა დავარიგოთ მწვანე ნერგი 30 ათასი აჭარაში, 35 - მეორეში. მინდა მადლობა გადავუხადო ბატონ ბიძინა ივანიშვილს, რომელმაც შეუფერხებელი დაფინანსება გამოუყო საგურამოსთან ახლოს, ჯიღაურაში და გადაშენების პირას მყოფი არა მხოლოდ ვაზი, არამედ მეხილეობა აღადგინა. ბატონმა ბიძინამ ვაზი დაგვიბრუნა როგორც საქართველოდან, ასევე საქართველოს ფარგლებს გარედან. მაგალითად, ტაო-კლარჯეთიდან შემოიტანეს ვაზი და 5-6 წელი დასჭირდა იმას, რაც იქ გაკეთდა. მე თამამად ვიტყოდი, რომ მევენახეობის აკვანი ახლად დაირწა ამ პერიოდში. ამ პროცესში ჩვენც ვიღებთ მონაწილეობას, ვინაიდან აღდგენილია 437 ჯიში. სულ გვქონდა 520 და აღდგენილია 437, ეს არის მეღვინეობის, მევენახეობისა და მომავალი განვითარების გენოფონდი, ვინაიდან ვაზის უამრავი ჯიში გვაქვს. ჩვენ პირველად ჩამოვასხით წელს, ასეთი ჯიში არის, ქისი, ხიხვი, გორული მწვანე და კიდევ რამდენიმე. ზოგადად დაინტერესებულები ვართ მეღვინეებთან ინტეგრირებით. იმ რეგიონში, სადაც ქარხანა ავაშენეთ, იგივე ქედაში, გურიაში წელს ვამთავრებთ მარანს. კახეთი ამ შემთხვევაში ძალიან წინ არის, ვცდილობთ, ინტეგრირებულად ვიყოთ მევენახეებთან. თუ მევენახეს რამე უჭირს, კომპანია უნდა დაეხმაროს, თანამშრომლობა უნდა იყოს და ეს გლეხისთვის წარმატება იქნება.

-დავუშვათ, მოვიყვანეთ ყურძენი, მთავრობამაც გამოყო გარკვეული სუბსიდია, მომგებიანი აღმოჩნდა როგორც მეღვინეებისთვის, ასევე მევენახე გლეხებისთვის, შევქმენით საბოლოო პროდუქტი - ღვინო და მოხდა ის, რაც მოხდა, ანუ პრობლემები ყველაზე დიდ საექსპორტო ბაზრებზე, რუსეთსა და უკრაინაში - რამდენად გამართლდა თქვენი პროგნოზები ექსპორტთან დაკავშირებით, რომლებიც თუნდაც ერთი წლის წინ გქონდათ გაკეთებული?

-ჩემი პროგნოზების არც ერთი წელი არ ჩავარდნილა და როდესაც ამას ვამბობ, ყოველთვის ბონუსირებული მაქვს ჩემი სიტყვა, ვინაიდან რეზერვები ყოველთვის გვაქვს. არაფერი შემაშფოთებელი არ არის, იყო ორთვიანი შეფერხება, არსებობს პროდუქციის ფასი. ნება უნდა ვიბოძოთ და ფასი დავუწიოთ იმიტომ, რომ ჩვენ ვართ მორგებული ექსპორტს ანუ სხვა ბაზრებს და იმ წესებს უნდა დავემორჩილოთ, რომლებიც ახლახან იქნა მიღებული.

-რა თამაშის წესებია დღეს? და როდესაც ფასზე საუბრობთ, მინდა განმარტოთ, ქართული პროდუქცია, ქართული ღვინო, როგორც ვიცი, საექსპორტო ბაზრებზე საკმაოდ მაღალ საფასო სეგმენტშია წარმოდგენილი, ანუ ეს არ არის მისი რეალური ღირებულება?

-ის, რომ მაღალ საფასო სეგმენტშია, აფერუმ ქართულ მეღვინეობას, ეს ძალიან კარგია. მახსოვს, როდესაც რუსეთში გამოფენებზე ვიდექით, ვიდრე ემბარგო იქნებოდა, იტალიელები და ფრანგები მოდიოდნენ და გვეუბნებოდნენ, როგორ დაიკავეთ ეს ნიშაო. იმიტომ, რომ ის ჩვენზე დაბლა დგას - ფართო მოხმარების პროდუქციაა. დავიკავეთ სხვადასხვა მიზეზების გამო - ნახევრად ტკბილისკენ მეტი სიყვარული აქვს ჩვენს სლავ მეზობლებს და ზოგადად, ახსოვთ ქინძმარაული, ხვანჭკარა. რაც შეეხება ფასს, ის დამსახურებული ფასია. ხოლო როდესაც ქვეყანაში ასეთი დევალვაცია ხდება და ჩვენ გვინდა, რომ ეს რაოდენობები გაიყიდოს, გადავტვირთოთ და მომავალ რთველს ღირსეულად დავხვდეთ, პირველი ეს არის ფასი. მეორე, ღვინისგან იხდება მშვენიერი საკონიაკე სპირტი. უკვე მეშვიდე წელია, უკრაინაში ლიდერები ვართ "ძველი კახეთით", ასევე ლიდერობა მოვიპოვეთ რუსეთში. გარდა ამისა, გვაქვს ახალი ბრენდები. ყველა კომპანიამ უნდა იფიქროს, რომ ეს ღვინო შეიძლება გამოიხადოს, შეიძლება შესაბამის ფასად გაყიდო. ეს არის დროებითი მოვლენა. მოხდა ის, რომ ორ ქვეყანას შორის არის ომი და ეს პოლიტიკური დაპირისპირებაა.

- ქართული ღვინის ექსპორტი, თუნდაც ბოლო რამდენიმე თვის განმავლობაში, დაახლოებით 30%-ით შემცირდა.

-კი, შემცირდა. თუმცა თუ შარშანდელ პროცენტებს გადავავლებთ თვალს, მაშინ ახალი გახსნილი იყო, მეტი აჟიოტაჟი იყო, მეტი მოლოდინი. ახალი კომპანიები გაჩნდნენ. ასამდე ექსპორტიორი გაჩნდა. სად იყო ამდენი. სულ რაღაც 25 კომპანია მახსოვს, რომელიც მუშაობდა, აქედან აქტიური დაახლოებით 15 იყო. ამიტომ ჩვენ ხელს ვერ შევუშლით, ყველას აქვს მუშაობის უფლება. შარშან ეს აჟიოტაჟური სიტუაცია იყო, წელს რა თქმა უნდა, შემცირდა. ისედაც დავარდნილია, რადგან იყო ინფლაცია, გაუფასურდა რუბლი, უარესი ვითარებაა უკრაინაში. თუმცა გაყიდვები არ შეჩერებულა, შემცირდა. რაღაც პერიოდი გაივლის, დალაგდება და კიდევ ერთი წელი ალბათ დალაგებისთვის იქნება საჭირო.

- ბოლო წლების განმავლობაში, განსაკუთრებით რუსული ემბარგოს შემდეგ, სულ მიდიოდა საუბარი იმაზე, რომ ქართული ღვინისთვის, სპირტიანი სასმელებისთვის ბაზრების დივერსიფიცირება მომხდარიყო. წლები გადის, მაგრამ როგორც ვხედავთ, ქართველი მწარმოებლები ფსონებს მაინც რუსული ბაზრის სასარგებლოდ აკეთებენ. რამდენად სწორია ეს იმ პირობებში, როცა რუსეთი არასანდო პარტნიორია სხვადასხვა მიზეზის გამო?

-ავტორიტეტული კომპანიები, რომლებსაც თქვენ იცნობთ, არანაირად არ არიან დამოკიდებული რუსულ ბაზარზე, მათ შორის, არც ჩვენ. მეორე საკითხია, როდესაც მოთხოვნაა, რა ვქნათ ჩვენ, უარი ვუთხრათ? როდესაც ქსელებში ვართ შესული და ქსელში ჩვენ თანხა გვაქვს გადახდილი, როდესაც დახლზე მთავრდება, უარს ხომ ვერ ეტყვი. მით უმეტეს, თანხას იხდის. ჩვენ ხომ არ ვეტყვით არა, ჯერ ევროპაში უნდა გავყიდოთ და თქვენ მერე მოგცემთო? ანუ მოთხოვნა არის იმაზე მეტი, ვიდრე ჩვენ წლის დასაწყისში, დაგეგმარებაში გვაქვს. საკმაოდ აქტიური არის აზიური ბაზრები. ევროპას ხშირად ვახსენებთ, ევროპაში არის თავიანთი ღვინის წარმოების პროფიციტი. ჩვენი ღვინო ძალიან მცირე რაოდენობით იყიდება ევროპაში. ვფიქრობ, აზიაზე უფრო მეტი აქცენტი უნდა გაკეთდეს, როგორც ჩინეთზე. არის აქცენტი ქვევრის ღვინოზე. იგივე ინდოეთი, რომელიც ჯერ ჩვენთვის ხელმიუწვდომელია, ზოგი კომპანია ყიდის. ჩვენ იმედს ვიტოვებთ, რომ მოვხვდებით ამ ბაზარზე. თუმცა სიამაყით მინდა ვთქვა, რომ შარშან ჩვენ ტაილანდში დავიწყეთ გაყიდვა. თუმცა ვფიქრობ, გავა 10-20 წელი, შესაძლოა უფრო მეტიც და ქართული ღვინისთვის გეოგრაფია აუცილებლად გაიზრდება.

-მიგაჩნიათ თუ არა, რომ კაპიტალს აქვს წარმომავლობა? აქვს თუ არა მნიშვნელობა იმას, რომ საქართველოში შემოვიდეს და მიწა დაამუშაოს მაგალითად, ინდოელმა ფერმერმა?

-ჩემთვის, როგორც ქვეყნის პატრიოტისთვის, რა თქმა უნდა, აქვს მნიშვნელობა. სხვა ქვეყანაში რომ დიდი კაპიტალი ჩაიტანოთ, მერწმუნეთ, იმავეს გიპასუხებენ. მეორე საკითხია, ჩვენ როგორ შევძელით ამ მიწის დასაქმება და ამის თავი რომ არ გვაქვს, რა თქმა უნდა, კაპიტალი გვჭირდება. ამისთვის არსებობს სახელმწიფო და ის რეგულაციები, რომლითაც უნდა დაარეგულიროს სახელმწიფომ ეს ყველაფერი. როგორც მცირემიწიან ქვეყანას, რა თქმა უნდა, მაინტერსებს, რომ ეს მიწა დასაქმებული და დამუშავებული იყოს. ახლაც ვამბობ, რომ აქ კანონის სიმკაცრეა საჭირო. რაც შეეხება იმ მიწებს, რომლებიც ჩემზეა გაფორმებული, აბსოლუტურად ყველა დამუშავებაშია, ხალხი დასაქმებულია და ვცდილობ, ინვესტიცია მაქსიმალურად იმაში გავაკეთოთ, რომ მიწა არ იყოს ცარიელი. ნაწილზე ვენახები გვაქვს გაშენებული, ნაწილი უკვე დამუშავებულია ვენახებისთვის და ასეთია პირადად ჩვენი როლი ამ მიმართულებაში. უცხო ქვეყანასთან, რა თქმა უნდა, საწინააღმდეგო არაფერი გვაქვს, მაგრამ სენსიტიური თემაა ჩვენი ტრადიციები, ჩვენი ის კულტურული მემკვიდრეობა, იგივე ღვინო, ვაზი, სხვა ქვეყნის წარმომადგენლისთვის ეს მნიშვნელოვანი არ არის და ადგილობრივსა და ინვესტორს შორის აზრთა თანხვედრა ვერ ხდება. თუმცა ჩვენი ქვეყნის ეკონომიკის კარი ინვესტიციისთვის ყოველთვის ღიაა და ღია უნდა იყოს.

- ყველაზე მეტ ფულს რაში ხარჯავთ?

-კარგი შეკითხვაა, არ დავფიქრებულვარ. არ ვიცი, არ მაქვს რამე ამოჩემება.

-თქვენი ფოტოები ვნახე და ხშირად გაქვთ ქართულ ტრადიციულ სამოსში გადაღებული ფოტოები, სადაც ნადიმია აღბეჭდილი. ასეთ ნადიმებს ხშირად აწყობთ ხოლმე?

-კი. ეს ჩემთვის ტრადიციებთან არის კავშირში. ჩოხას რომ ვირგებ, უფრო მხრებში გაშლილი და ამაღლებული განწყობით დავდივარ. სცენაზეც მიწევს "ქართულ ხმებთან" ერთად დადგომა, მათთან ერთად ვმღერი და ჩოხას რომ მოვირგებ, აბსოლუტურად სხვა ზურა ვხდები. რაც შეეხება ბრენდებს, რაც მომწონს, იმაზე არ დავზოგავ, არც ჩემი ოჯახის წევრებზე, არც ჩემს მუღლეზე, მაგრამ ეს არ არის მნიშვნელოვანი.

-ბიზნესში თქვენი მთავარი სიმღერა უკვე იმღერეთ?

- ყველა სიმღერა მთავარია. უფალი გეუბნება, რომ თითოეული შენი დღე ისე უნდა იცხოვრო, როგორც შენი ცხოვრების ბოლო დღე. თუ ამ კუთხით მივუდგებით, სათითაო ბოთლიც კი მანერვიულებს ხოლმე. ხან კამერით ვუყურებ ორივე ქარხანას და ყოველთვის ხაზზე ვართ, რომ რამე არ გაიპაროს. თუმცა, ბევრი "სიმღერა" სასწავლია.

იხილეთ გადაცემა