ევროპაში ყავის ფასი გაიზარდა. იტალიაში პანდემიამდე ერთი ჭიქა ყავა 1 ევრო ღირდა, ახლა კი 1,20 ევრომდე ღირს. ყავა გაძვირდა ყველგან და არა მხოლოდ იტალიაში, წერს Politico, ევროპული სტატისტიკური სააგენტოს მონაცემებზე დაყრდნობით.
ფასის ზრდის მრავალი მიზეზი არსებობს. ჯერ ერთი, ინფლაციამ თითქმის ყველაფერი გააძვირა, ელექტროენერგიიდან ლუდამდე. ქვეყნებს დრო დასჭირდათ პანდემიისგან გამოჯანმრთელებაში. შემდეგ კი უკრაინის ომი დაიწყო, რამაც ენერგიის ფასების ზრდა და გლობალური მიწოდების ჯაჭვის პრობლემები გამოიწვია.
სხვა ფაქტორები ასევე თამაშობენ მნიშვნელოვან როლს, კერძოდ, იემენელი აჯანყებულების თავდასხმები სატვირთო გემებზე წითელ ზღვაში. სულ უფრო და უფრო ხშირი ხდება გადაზიდვები სამხრეთ აფრიკის იმედის კონცხის გარშემო. ეს ნიშნავს ტრანსპორტირების უფრო მეტ დროსა და მაღალ ხარჯებს. გადამზიდავი კომპანია Maersk-ი მოელის, რომ შეფერხებები გაგრძელდება მიმდინარე წლის მესამე კვარტალში. ამან ვიეტნამის ყავის ფასებზე იმოქმედა.
ევროკავშირის ახალი წესები გარემოს დაცვის მიმართულებით
ტყის გაჩეხვასთან ბრძოლის ევროკავშირის წესები ძალაში წლის ბოლოს შევა. გამოცემის თანახმად, ყავის მწარმოებლებმა უნდა დაადასტურონ, რომ მათი წარმოებისას მცენარეული შემადგენლობა შენარჩუნებულია. მონაცემთა შეგროვების პროცესი ხანგრძლივი და ძვირია. ბიზნესი ასევე არ არის გათვითცნობიერებული იმაში, თუ როგორ იქნება წესების აღსრულება, რაც ქმნის გაურკვევლობას და შეიძლება გამოიწვიოს ფასების შემდგომი ზრდა.
ძველმოდური ეკონომიკა, ახალი სტილის კლიმატი
ყავა საერთაშორისო ბაზარზე დოლარად იყიდება. ევროს მიმართ ამერიკული ვალუტის ბოლო გამყარებამ ევროპელი მყიდველებისთვის ის გააძვირა. გარდა ამისა, კლიმატის ცვლილებამ შეიძლება გავლენა მოახდინოს ყველა საქონელზე. სამხრეთ ამერიკაში, 2021 წელს ძლიერი ყინვების შემდეგ, გვალვა დაიწყო, რამაც ბრაზილიაში ყავის მოსავალი დააზარალა.
ვიეტნამში წვიმების სეზონი გვიან მოვიდა, რამაც წარმოების შემცირებაც გამოიწვია. ეკონომიკური კანონმდებლობა ამბობს, რომ როდესაც პროდუქტი მწირი ხდება, მისი ფასი სწრაფად იზრდება. და გრძელვადიანი კლიმატის ტენდენციები არ არის კარგი მიწოდებისთვის. არაბიკა (გლობალური მოხმარება 60%; წარმოშობა: ეთიოპია) საუკეთესოდ იზრდება ტემპერატურის ვიწრო დიაპაზონში. მუდმივი სიცხე აზიანებს მოსავალს და ამცირებს მოსავლიანობას. კლიმატის ცვლილება ნიშნავს, რომ წარმოებისთვის ოპტიმალური ადგილების ფართობი მცირდება.
ყავის წარმოება
ყავის ბუჩქი იზრდება ეკვატორის გარშემო არსებულ სარტყელში. სწორედ მცენარის მარცვლისგან მზადდება ცხელი სასმელი. აგროვებენ, ასუფთავებენ, აშრობენ, წვავენ და ბოლოს ჭრიან და ამზადებენ მოხმარებისთვის. არათანაბარი და ამაღლებული რელიეფი, რომელზეც მცენარე იზრდება, ართულებს მექანიზაციას.
ყველაზე გავრცელებული კულტურებისგან განსხვავებით, ყავას აქვს ხანგრძლივი ზრდის ციკლი, რომელიც გრძელდება სამიდან ოთხ წლამდე. ეს ნიშნავს, რომ ფერმერებს არ შეუძლიათ სწრაფად შეცვალონ მოსავალი ან დათესონ მეტი ყავა მოთხოვნის ცვლილებებზე რეაგირებისთვის.
ბრაზილია მსოფლიოში ყავის უმსხვილესი მწარმოებელია, შემდეგ მოდის ვიეტნამი და კოლუმბია. ყავის მოსავალს ხშირად იღებენ მცირე ფერმების მეპატრონეები ან დაქირავებული მუშები. ფერმერებს მარცვლეული მიაქვთ შუამავლებთან, რომლებსაც რეალიზაციის მეტი უნარი აქვთ. ისინი ყიდიან მათ უფრო დიდ კომპანიებზე და ასე მოძრაობს ყავა მიწოდების ჯაჭვში.
კარგი ამბავი ის არის, რომ ფასები საშუალოვადიან პერიოდში მაინც ზომიერად მოიმატებს. ფერმერებს მოუწოდებენ გაზარდონ მიწოდება ბაზარზე. მომავალ წელს ყავის წარმოება ჭარბი იქნება, რაც ხელს შეუწყობს მიწოდების შეზღუდვების შემსუბუქებას, ნათქვამია სტატიაში.