„ტვინთა გადინება გაიზრდება მსოფლიოში და საქართველოსაც შეეხება - 2023 წელს ქვეყნიდან გასულების 47% 19 წლამდე ადამიანები იყვნენ”

ქვეყანაში განვითარებულ კრიზისს, რომელიც არჩევნებს მოჰყვა, გარდა ეკონომიკური და პოლიტიკური საფრთხეებისა, კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი პრობლემა სდევს, რომელიც მანამდე თუ იყო, ახლა უფრო გამწვავდა - ახალგაზრდები ამბობენ, რომ ამ ქვეყანაში აღარ უნდათ ცხოვრება და მიდიან ევროპასა თუ ამერიკაში. ფაქტობრივად, ქვეყანა ინტელექტისაგან იცლება. ამას "ტვინების გადინებას" უწოდებენ. "კვირის პალიტრა" ამ თემაზე თსუ-ის პროფესორს, დემოგრაფ გიორგი მელაძეს ესაუბრა:

"ინტელექტუალური ადამიანების გარეშე ქვეყანა ვერ განვითარდება"

- ტერმინი "ტვინთა გადინება" გულისხმობს განათლებული და მაღალკვალიფიციური პირების გადინებას განვითარებადი ქვეყნებიდან განვითარებულში. ეს ადამიანები ინტელექტუალურ მიგრანტებად მოიაზრებიან, მათ უნდა მივაკუთვნოთ მეცნიერები, ინჟინრები, ექიმები და სხვა მაღალკვალიფიციური პროფესიონალები. ტვინთა მიგრაცია დააჩქარა და გარდაუვალი გახადა თანამედროვე მსოფლიოში ტრანსპორტის, ტექნოლოგიების განვითარებამ, გლობალიზაციის პროცესის გაძლიერებამ. მომავალში ტვინთა გადინება გაიზრდება მსოფლიოში და საქართველოსაც შეეხება. ჩვენში ტვინთა გადინება საბჭოთა პერიოდში თითქმის არ იყო. ამას ხელი საბჭოთა კავშირის დაშლამ შეუწყო. 90-იანებში უზარმაზარი ემიგრაციული ტალღა იყო, რომელშიც მნიშვნელოვან წილს მოსახლეობის ინტელექტუალური ნაწილი შეადგენდა.


შეინიშნება ტენდენცია, რომ მიგრაციისაკენ განათლებული ადამიანები არიან მიმართული, იმიტომ, რომ მათ მეტი შანსი აქვთ, მით უმეტეს, თუ ენებიც იციან, საზღვარგარეთ მოძებნონ შესაფერისი სამსახური. ტვინთა გადინება გამოწვეულია რამდენიმე მიზეზით. უპირველესად ესაა უმუშევრობა, დაბალი ხელფასები, პოლიტიკური არასტაბილურობა და რაც მთავარია, უკეთესი ცხოვრების სურვილი. ვერ ვიტყვი, რომ ვინც საზღვარგარეთ მიდის, ყველა გაჭირვებულია და ცუდად ცხოვრობს. მათ შორის ვიცნობ ისეთებს, ნამდვილად წარმატებულიც რომ არიან, აქაც კარგი პირობები აქვთ, მაგრამ უკეთესი უნდათ, ეს არ აკმაყოფილებთ. ეს განსაკუთრებით ახალგაზრდებზე ითქმის... ჩვენ არა გვაქვს ისეთი კარგი ეკონომიკური სიტუაცია, როგორიც დასავლეთის ქვეყნებშია, და ეს უბიძგებს ახალგაზრდებს წავიდნენ დასავლეთში.


ტვინების გადინების პროცესი ორი მიმართულებით შეიძლება განვითარდეს: პირველი - როდესაც განათლებული ადამიანი მიდის ემიგრაციაში იმ მიზეზით, რომ თავის ქვეყანაში ვერ დასაქმდა შესაფერისად. სამაგიეროდ, მისი პროფესია მოთხოვნადია სხვა ქვეყანაში, თანაც მაღალი ანაზღაურებით. ამ შემთხვევაში ემიგრანტი უზრუნველყოფს თავსაც და ოჯახსაც. არის შანსიც, რომ ის დაბრუნდეს უფრო განვითარებული პროფესიული უნარებით, გამოცდილებით და აქ იპოვოს მაღალანაზღაურებადი სამსახური. ასეთ ადამიანებს სახელმწიფომ ყველა პირობა უნდა შეუქმნას, რომ აქ ღირსეულად დასაქმდნენ. ეს ოპტიმისტური სცენარია - წავიდეს, იმუშაოს და დაბრუნდეს. არის ასევე პესიმისტური სცენარი - საქართველოდან მიდის მაღალკვალიფიციური სპეციალისტი, რომელსაც აქ დაბალი ხელფასი აქვს. ის საზღვარგარეთ, მისდა სამწუხაროდ, თანხმდება ნაკლებად შესაფერის სამსახურს, მაგრამ მაღალანაზღაურებადს. ასეთ ვითარებაში ეს სპეციალისტი უკვე დეკვალიფიკაციას განიცდის.


- გარკვეული ხნის შემდეგ, როცა იქ ფეხს იკიდებენ, ბევრს ოჯახიც მიჰყავს...


- სტატისტიკას გავეცანი და საინტერესო რამ ვნახე, - 2023 წელს ქვეყნიდან გასულების 47% 0-დან 19 წლამდე ადამიანებს შეადგენს. ადრე ასე არ ყოფილა - 2003 წელს 19-%-მდე იყო ეს მაჩვენებელი, 2013 წელს - 15%-მდე... ამან ძალიან დამაფიქრა. დიახ, ეტყობა, ოჯახებით მიდიან, რადგან ქვეყნიდან გასულთა შორის დაბალი ასაკის ადამიანების წილი ძალიან მაღალია.


- დღეს ბევრი ფიქრობს ქვეყნიდან წასვლას და დიდი სურვილი იქნება, რომ 2024 წლისთვის ეს სტატისტიკა გაზრდილი არ იყოს.


- გეთანხმებით. დემოგრაფი ვარ, პოლიტიკაში ნაკლებად ვერევი, თუმცა ამ საზოგადოების შვილი ვარ და ღმერთმა ქნას, ეს პოლიტიკური კრიზისი მოგვარდეს. ჩვენთან ბოლო წლებში ძალიან გაიზარდა უარყოფითი სალდო, ანუ ჩამოსულებსა და წასულებს შორის სხვაობა. 2020 წელს დადებითი იყო, ჩამოსულები წასულებზე 15 ათასზე მეტი იყვნენ. ეს გასაგებიცაა, იმიტომ, რომ ბევრი დაბრუნდა, პანდემიის გამო ზოგი სამსახურის გარეშე დარჩა. სხვათა შორის, ეს იყო პირველი შემთხვევა, 1990-დან 2020 წლამდე სალდო სულ მინუსი იყო. 2021 წელს მინუს 26 ათასი გვქონდა, ანუ წასული 26 ათასით მეტი იყო. 2022 წელს საოცრად მაღალი დადებითი სალდო იყო, თითქმის 55 ათასზე მეტი ჩამოვიდა, რაც გამოიწვია იმან, რომ რუსეთიდან და უკრაინიდან ჩამოვიდნენ. 2023 წელს უკვე ისევ მინუსებში ვიყავით, 39 ათასზე მეტით.


- ასეთი მინუსი მანამდე გვქონია?


- 2002 წლიდან აღარ გვქონია, მანამდე, 1990-იანი წლების შუა პერიოდში, 1994 წელს მინუს 194 ათასი იყო. რაც "ოცნება" მოვიდა, მინუსები იყო, მაგრამ მცირედ, ასეთი მაღალი არ ყოფილა. ჩვენ ვსაუბრობთ საერთოდ ემიგრაციაზე, მაგრამ ტვინთა გადინებაში ყველა ხომ ვერ მოხვდება. უნდა ვიანგარიშოთ, რომ დაახლოებით 40%-ია ისეთი პირებისა, რომელთაც ტვინთა გადინებას მივაკუთვნებთ. მაგალითად, 2023 წელს საქართველოდან გავიდა 245 ათასი კაცი. აქედან 40%, დაახლოებით, 98 ათასს შეადგენს. საკმაოდ დიდი მაჩვენებელია.


ხელისუფლებამ რაღაცნაირად უნდა გადაჭრას ეს საკითხი, ახალგაზრდები უნდა დაასაქმოს ღირსეული ანაზღაურებით. ინტელექტუალური ადამიანების გარეშე ქვეყანა ვერ განვითარდება.


სინგაპურის მაგალითს მოგიყვანთ - 1965 წელს სინგაპური გარიცხეს მალაიზიის კავშირიდან და ქვეყანა აბსოლუტურად მარტო დარჩა. სინგაპური კუნძულოვანი ქალაქი-სახელმწიფოა. ძალიან პატარაა, სასმელი წყალიც არ ჰქონდათ, მილებით შემოჰყავდათ კონტინენტიდან, ბუნებრივ რესურსებზე ლაპარაკიც ზედმეტია. სამაგიეროდ, ჰყავდათ ძალიან კარგი ხელმძღვანელი, ლი კუან იუ, შემდგომში პრემიერ-მინისტრი. თანამოაზრეებთან ერთად მან აიღო ასეთი პრინციპი - მოაგროვეს ქვეყანაში ნიჭიერი ახალგაზრდები, მნიშვნელობა არ ჰქონდა, გავლენიანი მშობლის შვილი იყო თუ არა. ძალიან დიდი თანხები აიღეს უცხოეთის ბანკებიდან და ის ახალგაზრდები დააფინანსეს, გაუშვეს უცხოეთის საუკეთესო უნივერსიტეტებში, ოღონდ იმ პირობით, რომ უკან უნდა დაბრუნებულიყვნენ, რაც გაკეთდა კიდეც. აი, იმ ახალგაზრდებმა შექმნეს მერე სინგაპური ისეთი, როგორიც დღეს არის...


თუ ასე გაგრძელდება, რასაც ჩვენი სტატისტიკა გვიჩვენებს, ვფიქრობ, გრძელვადიან პერსპექტივაში ტვინთა გადინებას უარყოფითი გავლენა ექნება ინტელექტუალური ემიგრაციის წარმომშობ ქვეყანაზე ანუ საქართველოზე. ეს ყველაფერზე უარყოფითად აისახება, დემოგრაფიულ სიტუაციაზეც. არავის შრომას არ ვაკნინებ, გლეხი იქნება, მუშა თუ ხელოსანი, მაგრამ ქვეყანა წინ მაინც ინტელექტუალებს მიჰყავთ



განაგრძეთ კითხვა