შეზღუდვა ექსპორტზე, გადასახადები იმპორტსა და ტვირთის გატარებაზე - როგორია „სავაჭრო ტარიფების“ ისტორია

მას შემდეგ, რაც დონალდ ტრამპი აშშ-ის არჩეული პრეზიდენტი მეორე ვადით გახდა, სიტყვა “ტარიფები“ შედარებით აქტუალური და ამასთანავე, ერთ-ერთი ყველაზე ხშირად ხსენებადია.

ტრამპმა კანადისთვის და მექსიკისთვის 25-პროცენტიანი ტარიფების დაწესება დროებით, 30 დღით შეაჩერა. თუმცა ძალაში შევიდა, აშშ-ის მიერ, ჩინეთიდან იმპორტირებულ პროდუქტებზე დაწესებული 10%-იანი ტარიფები.

საპასუხოდ, აშშ-დან იმპორტირებულ ზოგიერთ პროდუქტზე - მათ შორის ნედლ ნავთობზე, სასოფლო-სამეურნეო ტექნიკასა და თხევად ბუნებრივ გაზზე, ტარიფები ჩინეთმაც დააწესა.

გარდა ამისა, დონალდ ტრამპის განცხადებით, ტარიფების დაწესებას ევროკავშირისთვისაც გეგმავს.

„ვაპირებ თუ არა ევროკავშირისთვის ტარიფების დაწესებას? გულწრფელი პასუხი გინდათ თუ პოლიტიკური? აბსოლუტურად. ევროკავშირი საშინლად გვექცევა“, - განუცხადა ჟურნალისტებს აშშ-ის პრეზიდენტმა, დონალდ ტრამპმა.

აღნიშნულ გადაწყვეტილებებს ექსპერტები არაერთგვაროვნად გამოეხმაურნენ. ზოგიერთი შეფასებით, უფრო მაღალმა ტარიფებმა შეიძლება შეერთებულ შტატებს წელიწადში ასობით მილიარდი მოუტანოს - თუმცა, შესაძლოა, უკურეაქციაც.

საინტერესოა ტარიფების ისტორია - როგორ მოქმედებდნენ ისინი?

ვაჭრობა ცივილიზაციის დასაწყისიდან არსებობდა და სადაც ვაჭრობა იყო, იქვე იყო მოვალეობები.

ადრეული ცნობილი იმპერიის მმართველები - ასურელები, გადასახადებს აწესებდნენ იმპორტზე.

სავაჭრო ქარავნებს უნდა გადაეხადათ გადასახადები მათ ტერიტორიაზე გასავლელად, ქალაქებში შესვლისთვის და პორტების გამოსაყენებლად.

ძველი ეგვიპტელებიც იგივეს აკეთებდნენ. ათენი მარცვლეულზე აწესებდა 2%-იან გადასახადს და მოითხოვდა მის იმპორტს მხოლოდ პირეუსის პორტის გავლით, მაშინ როცა რომის იმპერიას ჰქონდა მაღალგანვითარებული საგადასახადო სისტემა უცხოური საქონლისათვის.

შუა საუკუნეების ბოლოს გადასახადები გამოიყენებოდა არა მხოლოდ სამეფო ხაზინის შესავსებად, არამედ სტრატეგიული მიზნებისთვისაც.

მას შემდეგ, რაც ინგლისის მეფე ედუარდ III-მ, (მეფობდა 1327 წლიდან 1377 წლამდე) გააცნობიერა, რომ წარმოება უფრო მომგებიანი იყო, ვიდრე ყიდვა, დააწესა კონტროლი მატყლის ექსპორტზე, რათა ის ფლამანდიელი მქსოველების ხელში არ ჩავარდნილიყო. ახალი ინგლისური ტექსტილის ინდუსტრიის დასაცავად, ასევე აკრძალა ქსოვილების იმპორტი.

მოგვიანებით, ჰენრი VII-მ (მეფობდა 1485 წლიდან 1509 წლამდე) გაზარდა ნედლი მატყლის საექსპორტო გადასახადები. მისმა ვაჟმა და მემკვიდრემ ჰენრი VIII-მ ასევე უზრუნველყო სუბსიდიები შიდა მწარმოებლებისთვის. ელიზაბეტ I-ის (1558-1603 წწ.) მეფობის დროს ინგლისის პარლამენტმა კანონიც კი მიიღო, რომელიც ხალხს ინგლისური მატყლისგან დამზადებული ქუდების ტარებას ავალდებულებდა.

იყო თუ არა ამ ღონისძიებათაგან რომელიმე წარმატებული? - რა თქმა უნდა. იმ პერიოდში ინგლისი გახდა ტექსტილის მსოფლიოში უმსხვილესი მწარმოებელი.

1651 წელს ინგლისმა მიიღო ნავიგაციის აქტები, რამაც უკანონო გახადა კოლონიური წარმოების (შაქარი, თამბაქო და ბამბა) უცხოურ გემებზე გაყიდვა. იდეა იყო მონოპოლიის მოპოვება, მათი მზა პროდუქტად გადამუშავება და უფრო ძვირად გაყიდვა.

ვაჭრებზე ამ ძლიერი ზეწოლის წყალობით, ინგლისის სიმდიდრე მკვეთრად გაიზარდა და ქვეყანა საბოლოოდ გახდა ეკონომიკური სუპერსახელმწიფო.

თუმცა, ნავიგაციის აქტები საზიანო იყო როგორც პლანტაციების მფლობელებისთვის, ასევე ვაჭრებისთვის - საბოლოო ჯამში, აღნიშნულმა სატარიფო შეზღყდვებმა არც თუ ისე გაამართლა.

შეერთებულმა შტატებმა შემოსავლის მთავარ წყაროდ ტარიფები აირჩია

1789 წლის სატარიფო აქტი, რომელსაც ხელი მოაწერა პრეზიდენტმა ჯორჯ ვაშინგტონმა, აწესებდა 5%-იან გადასახადს ყველა იმპორტზე. დღეს ის ითვლება ერთ-ერთ პირველ თანამედროვე სატარიფო სისტემად.

თითქმის 150 წლის განმავლობაში ტარიფები შეადგენდა ფედერალური მთავრობის შემოსავლის დაახლოებით 90 პროცენტს. ამ თვალსაზრისით, ის ეფექტური იყო.

მაგრამ 1812 წელს ბრიტანეთის სამეფო საზღვაო ფლოტმა დააწესა ბლოკადა, აიძულა ამერიკა გაეზარდა საკუთარი წარმოება და გაეზარდა ტარიფები. 1816 წელს საქონლის უმეტესობის საშუალო ტარიფი 25% იყო.

1913 წელს შეერთებულმა შტატებმა შემოიღო რადიკალური ახალი ზომა: ფედერალური საშემოსავლო გადასახადი. წლების შემდეგ, დემონური სატარიფო პოლიტიკა რუზველტის ადმინისტრაციამ შეარბილა.

მეორე მსოფლიო ომმა გააძლიერა შეერთებული შტატების ეკონომიკური მდგომარეობა და ვაშინგტონი საუკეთესო პოზიციაში აღმოჩნდა მსოფლიოს ლიდერობისთვის.

1947 წელს ამერიკა და 22 სხვა ქვეყანა ერთმანეთს ჟენევაში შეხვდნენ. ისინი ერთად მორიგდნენ ტარიფებისა და ვაჭრობის შესახებ გენერალურ შეთანხმებაზე (GATT).

მოლაპარაკებები წარმატებით დასრულდა ტარიფების შემცირების კუთხით - GATT გახდა ომისშემდგომი წესრიგის მნიშვნელოვანი ნაწილი. მოლაპარაკებებმა მნიშვნელოვნად შეამცირა სავაჭრო ბარიერები.

თუმცა, 1995 წელს მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციამ წესები ისევ შეცვალა.

მე-20 საუკუნის შუა ხანებში ჩამოყალიბდა ევროპის ქვანახშირისა და ფოლადის თანამეგობრობა (ECSC) - ევროპის ეკონომიკური თანამეგობრობის და მოგვიანებით ევროკავშირის წინამორბედი. პროექტის ცენტრალური ელემენტი, სწორედ სატარიფო პოლიტიკა იყო.

საზოგადოება შედგებოდა მხოლოდ ექვსი ქვეყნისგან. ისინი შეთანხმდნენ, მოეხსნათ სავაჭრო ბარიერები ქვანახშირისა და ფოლადის მრეწველობაში. იდეა იყო პოლიტიკური ნდობის ხელშეწყობა და, საბოლოო ჯამში, „ევროპის შეერთებული შტატების“ შექმნა. შედეგად მათ შორის ვაჭრობა აყვავდა და ევროინტეგრაციის პროცესი დაიწყო.

ეს არის მაგალითი იმისა, თუ როგორ შეიძლება სატარიფო პოლიტიკის გამოყენება უფრო ღრმა და რთული პოლიტიკის მიზნების მისაღწევად.

1990-იანი წლებიდან მსოფლიო ეკონომიკა უფრო გლობალური გახდა. კომპანიებმა წარმოება გადაიტანეს იაფ შრომის ბაზრებზე. ეს არ იქნებოდა შესაძლებელი მნიშვნელოვანი სავაჭრო ლიბერალიზაციის გარეშე.

ალბათ, ყველაზე მნიშვნელოვანი მომენტი დადგა 2001 წლის 11 დეკემბერს, როდესაც ჩინეთი მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია WTO-ს (GATT-ის მემკვიდრეს) შეუერთდა.

დასავლეთი ელოდა, რომ ეს ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკას ღია ბაზრად აქცევდა, მაგრამ საქმეები ასე არ განვითარდა. მიუხედავად იმისა, რომ ჩინეთი გახდა მსოფლიოში საქონლის უმსხვილესი ექსპორტიორი და მნიშვნელოვანი რეფორმების განმახორციელებელი, დასავლეთმა ამით ნაკლებად “იხეირა“.

ჩინეთის გლობალურ ეკონომიკაში ინტეგრაციამ შეერთებულ შტატებს დაანახა, რომ საკმაოდ ძლიერი კონკურენტი ჰყავს.

“სატარიფო“ ომი დიდ სახელმწიფოებს შორის გრძელდება. თუ როგორ დასრულდება ფინანსური გადანაწილება, მხოლოდ დრო გვიჩვენებს.

წყარო: lovemoney.com