"მოგების გადასახადი არ უნდა გადაახდევინო სტარტაპს, რომელმაც „პირველი ლარი" გააკეთა" - ნიკოლოზ ხუნძაკიშვილი

„გადასახადები და სიკვდილი ორი ცნებაა, რომელსაც ვერასდროს ავირიდებთ, თუმცა სტარტაპს როდესაც ფული არ აქვს, მისგან ფული ვერ და არ უნდა ამოვიღოთ, ხელი უნდა შევუწყოთ საგადასახადო შეღავათებით", - ამის შესახებ " პალიტრანიუსის" ეთერში, EFES -ის ლუდსახარში საქართველოში კორპორაციულ საქმეთა დირექტორმა, ნიკოლოზ ხუნძაკიშვილმა გადაცემაში "სანდრო ვეფხვაძე შენობით ბიზნესთან" განაცხადა.

ნიკოლოზ ხუნძაკიშვილმა ასევე ისაუბრა გამოწვევებისა და რეგულაციებზე ლუდის ინდუსტრიაში. მისი თქმით, ეს სექტორი ეგზისტენციალური საკითხების წინაშე არ დგას, თუმცა მცირე და საშუალო ბიზნესს ახალ რეგულაციებზე უმტკივნეულოდ გადასასვლელად მხარდაჭერა მაინც სჭირდება. მისივე თქმით, ლუდის სექტორი ერთ-ერთი გამჭვირვალე ინდუსტრიაა, სადაც აბსოლუტურად ყველა ლიტრი აღრიცხულია.

"ბიზნესპრესნიუსი" გთავაზობთ ინტერვიუს მცირე შემოკლებით:

დავიწყოთ "ეფეს საქართველოთი". კომპანია საქართველოში წერს წარმატების ისტორიას. რას გვეუბნებიან რიცხვები ამ მიმართულებით და როგორია დინამიკა?

2008 წლიდან ვართ საქართველოში. ეს იყო პირველი საერთაშორისო ლუდის კომპანია ამ ინდუსტრიაში და ამ მომენტიდან ლუდის ინდუსტრია თვისობრივად შეიცვალა. რა თქმა უნდა, ახალი ტექნოლოგიებით, ახალი მიდგომებით. თუ მანამდე შაქარი თემა იყო, ჩვენი შემოსვლის შემდეგ გაქრა, იმიტომ, რომ ჩვენ ძალიან მაღალი სტანდარტი შემოვიტანეთ. მაგ მომენტიდან იწყება საქართველოს ლუდის ინდუსტრიის განვითარება. თუ მანამდე იმპორტირებული პროდუქცია იყო 40-50 % და ადგილობრივი წარმოება - 55 -60%, დღეს ადგილობრივი წარმოება არის 90%. ეს იმას ნიშნავს, რომ საერთაშორისო კომპანიის შემოსვლამ, რომელმაც საშუალება მისცა სხვა მოთამაშეებსაც საქართველოს ლუდის ინდუსტრიით დაინტერესებულიყვნენ, ასევე საშუალება მისცა, რომ ჩვენი ინდუსტრია ეროვნული გამხდარიყო. დღეს შეიძლება თამამად ვთქვათ, რომ არამარტო ჩემი კომპანია, არამედ ინდუსტრიის პარტნიორები, კონკურენტები, მაღალ სტანდარტს ვინარჩუნებთ და ჩვენთან თანამშრომლობენ ინდუსტრიის მსხვილი მოთამაშეები.

მაინტერესებს, სექტორი რა საჭიროებებს მოითხოვს, რა სჭირდება ინდუსტრიას, რომ კიდევ უფრო გაიმართოს?

საქართველოში 133 000 000 ლიტრი ლუდი იწარმოება. ქვეყანაში 90% ადგილობრივი წარმოების პროდუქცია და 10% იმპორტირებულია. ეს არის ჩვენი ბაზრის მოცულობა. კონკურენცია არის ძალიან მაღალი და ამის გამო არის პროდუქცია ხარისხიანი. დღევანდელი მდგომარეობით ეგზისტენციალური საკითხები ჩვენი ბიზნესის მიმართ არ დგას და ეს ფაქტია, თუმცა არის გამოწვევები. ეს ეხება იმას, რომ ახალი რეგულაციები ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, მათ შორის, ასოცირების ხელშეკრულების ფარგლებში განსაზღვრული რეგულაციები. ერთ-ერთი პირველი იყო ჩემი კომპანია, ვინც მიესალმა ამ ხელშეკრულებას. ეტაპობრივად, როგორც ქვეყანამ, ბევრი რეგულაცია მივიღეთ, თუმცა, მცირე და საშუალო ბიზნესს სჭირდება მეტი მხარდაჭერა, იმისათვის, რომ ახალ რეგულაციებზე მათი გადასვლა უმტკივნეულოდ მოხდეს.

რაც შეეხება ჩვენს ინდუსტრიას, რამდენიმე საკითხი იყო ჩვენთან მიმართებაში, თუმცა ორი კონკრეტული საკითხი გვქონდა: აქციზის სტრუქტურის ცვლილება - აქციზის გადასახადს ვიხდიდით ლიტრაჟების მიხედვით, 2017 წლიდან კი ახალი რეგულაციით, გადავედით ალკოჰოლის შემცველობის მიხედვით გადახდაზე. ფაქტობრივად, გადასახადი იგივე გამოდის- ხუთ გრადუსიანი სტანდარტული ლუდი იხდის ისევ 60 თეთრს. თუმცა, ამან საშუალება მისცა ინდუსტრიას, რომ დაბალალკოჰოლური ლუდი, ე.წ. "ლაითი" ლუდი განვითარებულიყო, ანუ რეგულაციამ გამოიწვია ძალიან მნიშვნელოვანი სეგმენტის განვითარება. ამას ვუყურებ, როგორც გამოწვევას და არა პრობლემას.

კიდევ ერთი საკითხი იყო მნიშვნელოვანი, რომელზეც დღესაც ვმუშაობთ, ეს არის გარემოს დაცვის მიმართულებით-წარმოების გაფართოებული ვალდებულება. რამდენიმე ნაკადი არსებობს, მათ შორის, შესაფუთი მასალების ნარჩენები სასმელების ინდუსტრიაში, რომელიც ჯერ ბოლომდე არ გვაქვს მიღებული, თუმცა ვმუშაობთ ამ საკითხზე სოფლის მეურნეობისა და გარემოს დაცვის სამინისტროსთან ერთად და დიდი ალბათობით, მივიღებთ საუკეთესო კომპრომისულ მოდელს. ჩვენ გვაქვს იოლი ურთიერთობა. მაგალითად, წლების წინ, საგადასახადო მიმართულებით, მნიშვნელოვანი ცვლილებები შევიტანეთ, სადაც ელექტრონული მარკირების შემთხვევაში ე. წ. საწარმოო დანაკარგების თემა საერთოდ გაქრა დღის წესრიგიდან. ეს იყო სერიოზული პრობლემა. დღეს, ლუდის ინდუსტრია არის ერთ- ერთი გამჭვირვალე ინდუსტრია. აბსოლუტურად ყველა ლიტრი არის აღრიცხული, მარკირებული ელექტრონულად, გადასახადი გადახდილი და ა. შ. ეს ყველაფერი ხდება ონლაინ შემოსავლების სამსახურთან. ძალიან კარგია, რომ კანონმდებლობაც მივუსადაგეთ და ერთ- ერთი პრობლემატური თემა ჩავხსენით.

საქართველოს აქვს ძალიან კარგი შესაძლებლობა იმისა, რომ აწარმოოს მინა, პლასტიკატი, ალაო და ა.შ. რაც, საბოლოო ჯამში, არის ლუდის წარმოების ძალიან კარგი ჯაჭვი. იმპორტდამოკიდებულების კუთხით, რას ვაწარმოებთ საქართველოში და რა შემოგვაქვს?

ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი თემა. არაეფექტურია ის, რომ ადგილობრივი წარმოების პროდუქციამ გაუწიოს კონკურენცია იმპორტირებულ პროდუქციას. საუბარი მაქვს, როგორც ტექნოლოგიურ ნაწილზე, ისე ნედლეულზე. ერთი და იგივე ხარისხი, ერთი და იგივე პროდუქცია საქართველოში უფრო ძვირია, ნედლეულის თვალსაზრისით, ვიდრე იმპორტირებული, მასშტაბის ეკონომიის გამო. იქ, პირობითად, მილიონ ტონას აწარმოებენ, ჩვენ შეგვიძლია ათასი ტონის წარმოება. თუ ჩვენ ნიშას ავირჩევთ და მაღალ, პრემიულ ბრენდებს შევქმნით, ადგილობრივი წარმოების ნედლეულის განვითარებას ექნება ძალიან დიდი საფუძველი. ამის ძალიან დიდი მაგალითი გვაქვს - ქართული ღვინო. ლუდი უფრო ლოკალური პროდუქტია, ერთადერთი გამონაკლისია თუ სუპერ პრემიუმი გაქვს, მაშინ ხარ ექსპორტზე. ჩვენ რომ სუპერ პრემიუმს მივაღწიოთ, ამისთვის დრო გვჭირდება.

რა არის საჭირო, რომ გადავიდეთ "უმაღლეს ლიგაში"?

დრო არის საჭირო. ამის პოტენციალი გვაქვს. არ უნდა ვიჩქაროთ. ლოკალურად უნდა გავძლიერდეთ საქართველოს ბაზარზე. როცა უცხო ბაზარზე შენი პროდუქციით შედიხარ და ეუბნები, რომ კარგია, ძალიან ძნელია, ძალიან ძვირი გიჯდება, რომ შენი, თუნდაც სუპერ პროდუქცია ვინმეს მიყიდო. შანსი ძალიან მცირეა. შენი ბაზარი არის ის ადამიანი, ვინც საქართველოში ყოველწლიურად ჩამოდის, ძალიან ბევრი ტურისტია. ეს წლების განმავლობაში გამოვა ასი, ორასი მილიონი, რომელიც ემოციურ კავშირშია ჩვენთან. თუ ამას კარგ სეგმენტაციას გავუკეთებთ, ზუსტად გვეცოდინება, ვინ საიდან მოდის და მიზანმიმართული მარკეტინგით სწორედ ამ ადამიანებზე ვიმუშავებთ, ასე იზრდება ბაზარი.

მოდი, ვისაუბროთ სტარტაპზე. ჩვენი სტარტაპ სისტემა არის თუ არა იმთავითვე მოჯადოებული წრე?

თან - ხო, თან - არა. იმიტომ, რომ ძალიან დიდი პროგრესი გვაქვს ამ მიმართულებით. არის შეფასების კრიტერიუმები, რომლის მიხედვით წლების განმავლობაში მივიწევთ წინ. შესაბამისი თანხებიც იყო დახარჯული ამისთვის, თაობაც გაიზარდა, რომლისთვისაც სტარტაპერობა "მოდაშია", კარგი ტრენდია. შესაბამისად, თანდათან უფრო მეტი იდეების რეალიზების მომსწრეები გავხდებით. როდესაც სტარტაპ ეკოსისტემაზე ვსაუბრობთ, აუცილებლად უნდა ვფიქრობდეთ იმ კომპონენტებზე, რომლისგანაც ის შედგება. პირველი ეს არის ადამიანების ჯგუფი, რომლებსაც ეს იდეები აქვთ, მეორე კომპონენტი ეს არის განათლება, მესამე ნაწილი ეს არის ხელისუფლება, პოლიტიკა, რომელსაც ქვეყანა მისდევს და ახორციელებს, მათ შორის საკანონმდებლო მიმართულებით, მეოთხე კომპონენტი არის ე.წ. მხარდამჭერი ორგანიზაციები,მეხუთე კომპონენტი არის რისკის კაპიტალი და მეექვსე,ყველაზე მნიშვნელოვანი ჩემთვის, ეს არის ინდუსტრია, რომელმაც მხარი უნდა დაუჭიროს სტარტაპს.

ჩვენ რატომღაც გვგონია, რომ სტარტაპი ცალკე ცხოვრებით ცხოვრობს და ინდუსტრია - ცალკე ცხოვრებით. ეს ექვსი კომპონენტი, რაც ჩამოვთვალე, ჯამში ქმნის ინოვაციურ ეკოსისტემას, რაც საქართველოში, სამწუხაროდ, არის ფრაგმენტული. მე არ ვთანამშრომლობ აკადემიასთან, როგორც ინდუსტრია, ინდუსტრია არ თანამშრომლობს სტარტაპებთან, სტარტაპები არ იცნობენ მხარდამჭერ ორგანიზაციებს, ინვესტორები არ იცნობენ განათლებას და ა.შ. ამის გამოსწორების არაერთი მეთოდი არსებობს. დღეს საქართველოში რა ხდება - ინოვაციების და ტექნოლოგიების სააგენტო იტვირთავს ხოლმე იმ ფუნქციას, რა ფუნქციაც მაქვს მე- ინდუსტრიას, რა ფუნქციაც აქვს აკადემიას, რა ფუნქციაც აქვს რისკის კაპიტალის კომპონენტს. ის აფინანსებს, იმიტომ, რომ სხვა კომპონენტები არ მუშაობენ. ამიტომ იძულებულია ეს გააკეთოს, რომ იმუშაოს ეკოსისტემამ. თუმცა, მივალთ იმ დონეზე, ამასაც წლები სჭირდება, ეს ფრაგმენტიზაცია უფრო უახლოვდება ერთმანეთს, უფრო მეტი ინფორმაცია გვაქვს, უფრო მეტი თანამშრომლობა გვაქვს და რაც ყველაზე მთავარია, აქ არავინ ერთმანეთის კონკურენტი არ არის.

კარგია ნებისმიერი საგადასახადო შეღავათი, კარგია საგადასახადო ლიბერალიზაცია, მითუმეტეს ათწლიან საშეღავათო პერიოდზე გვაქვს საუბარი, მაგრამ ჩემი აზრით, ეკოსისტემას, იმთავითვე ვუნერგავთ გადასახადების არსიყვარულს, როგორი არის ამ საკითხზე თქვენეული ხედვა?

გადასახადები და სიკვდილი ორი ცნებაა, რომელსაც ვერასდროს ავირიდებთ. პოზიტიურად რომ შევხედოთ, გადასახადები კარგია, იმისთვის, რომ ქვეყანა განვითარდეს. თუ არასწორად იხარჯება, ეს უკვე პრობლემაა. შენ იხდი გადასახადს და მავანნი ცუდისთვის იყენებენ. თუ პოზიტიურად შევხედავთ, ჩემი გადასახადები მიემართება ქვეყნის განვითარებისკენ.

ახლა რაც შეეხება სტარტაპებს, რომელსაც დასაწყისში ფული არ აქვთ. ერთ-ერთი დიდი პრობლემა არის ის, რომ შეიძლება წინააღმდეგობრივად ჟღერდეს, მაგრამ სტარტაპს ბევრი ფული აქვს დასაწყისში და ამ ბევრ ფულს "წვავენ". ყველა სტარტაპი, ბევრი კვლევის მიხედვით, რომელსაც ბევრი ფული ჰქონდა დასაწყისში, წარმატებას ვერ მიაღწიეს. ვერ გაუძლეს იმ წნეხს, რომელიც აუცილებლად გექნება, როდესაც უკვე ბიზნესად გადაიქცევი. შესაბამისად, როდესაც სტარტაპს ფული არ აქვს, მისგან ფული არ უნდა ამოვიღოთ და ვერ უნდა ამოვიღოთ, ხელი უნდა შევუწყოთ მათ საგადასახადო შეღავათებით. არსებობს გადასახადი, რომელიც ყველამ უნდა გადავიხადოთ, მაგალითად, საშემოსავლო, მაგრამ მოგების გადასახადი არ უნდა გადაახდევინო, როდესაც „პირველი ლარი" გააკეთა. პირველი შემოსავალი ნიშნავს, რომ ის სამწლიანი თუ ხუთწლიანი პერიოდი გაიარეთ და ჩამოყალიბდით ბიზნესად. სტარტაპების 80% პირველი ხუთი წლის განმავლობაში იღუპება, ამიტომ საშეღავათო პერიოდი მნიშვნელოვანია.

რაც შეეხება "რისერჩისა და დეველოფმეთის" ნაწილს, საქართველო არის ძალიან ქვემოთ იმ ქვეყნების ჩამონათვალში, რომლებიც ხარჯავენ ფულს კვლევებსა და განვითარებისთვის. ჩემი ერთ-ერთი სტარტაპისთვის დამჭირდა, მაგალითისთვის, სპექტროსკოპი. საქართველოში დამჭირდა ძალიან დიდი რესურსი, მეგობრების შეწუხება, რომ მეშოვნა ის, რაც მჭირდებოდა. ერთ-ერთი თემისთვის, რომელსაც ვამუშავებთ, სტარტაპის მიმართულებით, დაგვჭირდა ამერიკაში წასვლა, ასევე ბრიუსელში, ჩვენი ხარჯებით. თითო ლაბორატორია, რომელშიც შევდივართ, ღირს დაახლოებით 20-30 მილიონი დოლარი. რომელ სტარტაპს აქვს ამის საშუალება? ამიტომ ძალიან მნიშვნელოვანია სახელმწიფოს დახმარება, ამ ტიპის ლაბორატორიების დაფინანსება და ა.შ.

რომ ავიღოთ "სტარტაპ საქართველო", კოლოსალური თანხები გაიცა სტარტაპების დაფინანსებაში. ყველაზე ნონსენსი ის არის, რომ აქედან უმეტესობა სტარტაპი არ იყო, ტერმინებშიც ფუნდამენტური შეცდომები დავუშვით, მცირე და საშუალო ბიზნესში აგვერია სტარტაპი. დიდი პატივისცემა ყველა სტარტაპს, მაგრამ ხომ ფაქტია, რომ არცერთი ე.წ. უნიქორნი არ გვყავს, მეზობელმა სომეხმა ძმებმა გვაჯობეს, სომხებს ექვსი ე.წ. უნიქორნი ჰყავთ, ჩვენ - არცერთი...

ამასაც პოზიტიურად შევხედოთ, ის რა თანხაც დაიხარჯა, ამან შექმნა ძალიან დიდი ცნობადობა ქვეყანაში. თუ მანამდე იყო 2-3 მოწადინებული თავისი თანხებით, დღეს მასობრივად ვსაუბრობთ ამაზე. საქართველოში ცხოვრობს ბევრი ადამიანი,რომელსაც აქვს საოცარი კონტაქტები სან-ფრანცისკოსთან. გვყავს ბევრი კურსდამთავრებული, რომლებიც არიან ძალიან წარმატებულები უცხოეთში, მაგალითად ყაზახეთში, ამერიკაში. ჩვენ ეს პოტენციალი გვაქვს. უცხოელები საქართველოში, რომელთანაც ურთიერთობა გვაქვს და ქართველები უცხოეთში, რომელთაც ყველაფერთან ერთად სამშობლოს ძალიან დიდი სიყვარული აქვთ. წარმოიდგინეთ, ეს ორი ჯგუფი ადამიანების რომ შევაერთოდ, რა მოხდება და ეს ყველაფერი დავაშენოთ ინოვაციურ ეკოსისტემას და ეს ფრაგმენტიზაცია აღმოვფხვრათ ამით. მხოლოდ ამით შეიძლება წარმატების მიღწევა. ცოდნაც ფრაგმენტული გვაქვს. მე რაღაცა ვიცი, თქვენ რაღაც იცით და ამას ვერ ვაერთებთ, ეს არის პრობლემა საქართველოში, იმიტომ, რომ სხვა ყოფითი პრობლემებით ვართ დატვირთული და ამის გადაწყვეტა გვიწევს, მაშინ როდესაც სხვა თემებზე უნდა ვსაუბრობდეთ. შესაჯამებლად ვიტყვი, "რესერჩისა და დეველოფმეთის" ნაწილზე, რომ რაც მეტი ფული იქნება შესაძლებელი, მით უკეთესი. წვდომა უნდა იყოს, როგორც მაღალრისკიანი კომპონენტის, ასევე სახელმწიფოს საგრანტო თემების და ა.შ. ეს აუცილებლად უნდა იყოს.

ავტორი - თეონა თავაძე