სებ-ის მიერ რეფინანსირების სესხების შეზღუდვა გამოიწვევს ფინანსურ ბაზარზე ლარის ლიკვიდობის დეფიციტს

რეფინანსირების სესხები ბოლო პერიოდის ერთ-ერთი ყველაზე აქტუალური თემაა სებ-ის

მონეტარულ პოლიტიკასა და ლარის გაცვლით კურსთან დაკავშირებით. ზოგს მიაჩნია, რომ რეფინანსირების სესხები არის ლარის გაუფასურების მიზეზი და, შესაბამისად, ასკვნის, რომ სებ-ს აღნიშნული სესხების მოცულობის შეზღუდვით შეეძლო ხელი შეეწყო ეკონომიკური/ფინანსური სტაბილურობისთვის. სინამდვილეში, ესეც მცდარი მოსაზრებაა, ვინაიდან აღნიშნული დასკვნა დაფუძნებულია მხოლოდ ნაწილობრივ ანალიზს და არ ითვალისწინებს ლიკვიდობის მნიშვნელოვანი შეზღუდვის ყველა შედეგს მთლიანად ეკონომიკისთვის.

სიცხადისთვის საკითხის განხილვა დავყოთ ორ ნაწილად. პირველ რიგში, ნაკლებად ტექნიკურ ენაზე განვიხილოთ ზოგადად თუ რა პოტენციური შედეგები ექნება ეკონომიკისთვის რეფინანსირების სესხების შეზღუდვას. შემდეგ კი განვიხლოთ აღნიშნული საკითხები უფრო დეტალურად საერთაშორისო ლიტერატურისა და კვლევების გამოყენებით.

ზოგადი სურათი

სებ-ის მიერ რეფინანსირების სესხების შეზღუდვა გამოიწვევს ფინანსურ ბაზარზე ლარის

ლიკვიდობის დეფიციტს. შედეგად, ლარის ფულად ბაზარზე მნიშვნელოვნად გაიზრდება

საპროცენტო განაკვეთები. ამასთან, როგორც ვიცით, ვალუტის ფასი წარმოდგენილია მისი

საპროცენტო განაკვეთით. შესაბამისად, ლარის საპროცენტო განაკვეთების ზრდა პირველ

ეტაპზე მართლაც გამოიწვევს ლარის გარკვეულ გამყარებას. სწორედ ეს იყო ხოლმე სებ-ის

მიმართ კრიტიკის საფუძველი, რომ თითქოს რეფინანსირების სესხების მოცულობა უნდა

შემცირებულიყო გაცვლითი კურსის დასაცავად. თუმცა თუ ანალიზისას აქ გავჩერდებით,

შეცდომაში შევალთ, ვინაიდან რეფინანსირების სესხების მოცულობის შეზღუდვით

მიღწეულ ლარის გამყარებას მნიშვნელოვანი ხარჯები აქვს. ეს ხარჯები კი ბევრად უფრო

მძიმე ტვირთად დააწვება ეკონომიკას ვიდრე ის შვებაა, რასაც გაცვლითი კურსის დროებითი გამყარება მოიტანს. ამიტომ აუცილებელია, რომ არ გამოგვრჩეს მხედველობიდან ლიკვიდობის შეზღუდვის ეს უარყოფითი ეფექტები.

რეფინანსირების სესხების შეზღუდვა, პირველ ეტაპზე, გავლენას მოახდენს კომერციული

ბანკების საქმიანობაზე, ხოლო შემდეგ მთლიანად ეკონომიკაზე.

მოცულობის მნიშვნელოვანი შეზღუდვით ბანკებს გაუჩნდებათ ლიკვიდობის დეფიციტი,

რაც ხელს შეუშლის მათ მიერ კლიენტების დავალებების დროულად შესრულებას. ეს

ნიშნავს, რომ ბანკები ლიკვიდობის დეფიციტის პირობებში ლარის რესურსის შესანარჩუნებლად შეაჩერებენ სესხების გაცემას და გაზრდიან საპროცენტო განაკვეთებს. ამის შემდეგ, საპროცენტო განაკვეთების მკვეთრი ზრდა და კრედიტების ხელმისაწვდომობის შემცირება მნიშვნელოვნად შეამცირებს ეკონომიკურ აქტივობას. გარდა ამისა, საპროცენტო განაკვეთების ასეთი ზრდა შეამცირებს აქტივების ფასებს, რაც კიდევ უფრო შეაფერხებს ფინანსურ შუამავლობასა და ეკონომიკურ ზრდას. ამას ემატება ისიც, რომ ნომინალური შემოსავლების (ხელფასების, მოგებების და ა.შ.) შემცირება გაზრდის ვალის მომსახურების ტვირთს ყველა (როგორც ლარის, ასევე უცხოური ვალუტის) მსესხებლისთვის. ეს კი ეკონომიკური აქტივობის შემცირებას კიდევ უფრო დააჩქარებს.

ეკონომიკის გარდა რეფინანსირების სესხების შეზღუდვას უარყოფითი გავლენა ექნება სახელმწიფო ბიუჯეტზეც. კომერციული ბანკები ლარის ლიკვიდობის დეფიციტის შესავსებად აქტიურად დაიწყებენ მთავრობის ფასიანი ქაღალდების გაყიდვას. შედეგად, მკვეთრად გაიზრდება აღნიშნულ ფასიან ქაღალდებზე საპროცენტო განაკვეთები (ანუ შემცირდება მათი ფასი). ეს კი მნიშვნელოვნად გაართულებს ბიუჯეტის დეფიციტის დაფინანსებას (მნიშვნელოვნად გაიზრდება მისი დაფინანსების ხარჯი). ამასთან ერთად, შემცირებული ნომინალური მშპ-ს ფონზე შემცირდება საგადასახადო შემოსავლები. აღნიშნული გამოიწვევს ბიუჯეტის დეფიციტის მკვეთრ ზრდას, რაც კიდევ უფრო შეანელებს ეკონომიკურ აქტივობას, ვინაიდან მნიშვნელოვანი ფისკალური კონსოლიდაცია გახდება საჭირო.

გარდა ზემოაღნიშნულისა, რეფინანსირების სესხების მოცულობის შეზღუდვა გამოიწვევს ფინანსურ ბაზარზე რეფინანსირებისადმი (როგორც ლიკვიდობის მართვის მოქნილი ინსტრუმენტისადმი) ნდობის დაკარგვას. შედეგად, ბაზარზე მნიშვნელოვნად გაიზრდება საპროცენტო განაკვეთების მერყეობა (ისე როგორც ეს რეფინანსირების ინსტრუმენტის შემოღებამდე იყო) და, შესაბამისად, რისკ პრემიუმები. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ შემცირდება არამარტო მიმდინარე ეკონომიკური ზრდა, არამედ ასევე გრძელვადიანი (პოტენციური) ეკონომიკური ზრდაც. აქედან გამომდინარე, თუ მონეტარული პოლიტიკის გამკაცრება გარდაუვალი ხდება, მაშინ სჯობს გამკაცრება მოხდეს უფრო საბაზრო მექანიზმით - საპროცენტო განაკვეთების აწევით - და არა მოცულობების კონტროლით. შესაბამისად, ამ მარტივი ანალიზითაც შეიძლება დავასკვნათ, რომ რეფინანსირების სესხების მოცულობის მნიშვნელოვან შეზღუდვას აქვს ბევრად უფრო მეტი უარყოფითი შედეგი ვიდრე დადებითი. მიუხედავად ამისა, მეტი დამაჯერებლობისთვის მაინც აუცილებელია საკითხის უფრო დეტალური განხილვა ლიტერატურაში არსებულ კვლევებსა და საერთაშორისო გამოცდილებაზე დაყრდნობით.

იხილეთ გაგრძელება