"ავტომობილების მეორად ბაზართან კონკურენცია საკმაოდ რთულია"
თუ ბოლო პერიოდში საქართველოში ავტომობილების რაოდენობის სტატისტიკას გადავხედავთ, შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ ავტომობილი ჩვენს ქვეყანაში ერთ-ერთი მოთხოვნადი პროდუქტია.
საინტერესოა, როგორ დაიწყო ეს ბიზნესი საქართველოში. პალიტრა TV-ს გადაცემა ბიზნეს-PRESS-ის სტუმარი ერთ-ერთი ყველაზე დიდი ავტოჰოლდინგის „იბერია ბიზნეს ჯგუფის“ აღმასრულებელი დირექტორი დავით გოგორიშვილია.
-საკმაოდ დიდია როგორც თვითონ ჰოლდინგი, თავისი შემადგენლობით და სხვადასხვა სტრუქტურით, ასევე მისი ბიზნესის ისტორია, რომელიც 1999 წელს იწყება. საინტერესოა, რა გზა გაიარა ჰოლდინგმა იმისთვის, რომ დღემდე მოეღწია.
- 1999 წელს, ბატონმა ტარიელ ხეჩიკაშვილმა, თავის მეგობრებთან ერთად, ”იბერია ბიზნეს ჯგუფი” შექმნა. ჰოლდინგმა ბიზნესი პირველ ეტაპზე, ”ექსონ მობილის” იმპორტით დაიწყო, რასაც შემდეგ სხვადასხვა საავტომობილო ბრენდები მოჰყვა. დღეისთვის ”იბერია ბიზნეს ჯგუფი” საქართველოში შვიდი საავტომობილო ბრენდის - ”აუდი”, ”ფოლქსვაგენი”, ”შკოდა”, ”მიცუბიში”, ”კია”, ”რენო” და ”პეჟო” - ოფიციალური იმპორტიორია. ამავდროულად, ჰოლდინგი არის ამერიკული საავტომობილო სერვისების ”პრესიჟენის” ოფიციალური წარმომადგენელი, ეს არის ”ოპიკ“-ის თანადაფინანსებით განხორციელებული პროექტი, ასევე გვაქვს მეორადი ავტომობილების ბაზრობა და ვფლობთ ”იბერია ტექავტომოტივს”. ეს არის უნივერსალური სერვისების ოპერატორი და ამავდროულად, დისტრიბუტორი ავტონაწილების მწარმოებელი ისეთი წამყვანი ბრენდების, როგორიც არის ”ბოში”, კონტინენტალი და სახვადასხვა ავტონაწილების მწარმოებელი კომპანიების. ბუნებრივია, იბერია ბიზნეს ჯგუფმა განვლო საკმაოდ რთული და ასევე, წარმატებული გზა, გამომდინარე იქიდან, რომ ზოგადად, ქვეყანაში ახალგაზრდა დემოკრატია გვაქვს და ჩვენი კაპიტალისტური ცხოვრება საკმაოდ მწირია და არ გვაქვს ამის დიდი გამოცდილება.
- ისევ იმ საკითხს რომ დავუბრუნდეთ - როგორ კეთდებოდა და კეთდება ბიზნესი საქართველოში. 1999 -დან დღემდე? რომელი პერიოდი იყო ყველაზე რთული ბიზნესისთვის?
- 1999 წელს, როდესაც დამფუძნებლებმა ეს ბიზნესი დაიწყეს, ბიზნესის აღქმა საქართველოში სხვაგვარი იყო. ჩვენი ბიზნესი არ არის მარტივი საქმე. იმ დროისთვის არ იყო განვითარებული მანქანის პროფილაქტიკები და სერვის ცენტრები, ხელოსნები საკუთარ პატარა გარაჟებში მუშაობდნენ. ეს, გარკვეულწილად, მომხმარებლის კულტურული ტრანსფორმირება იყო, როდესაც შენ ცივილურ ფორმატში მომსახურებას სთავაზობდი. ამაში საკმაოდ დიდი ძალისხმევა დაიხარჯა. თვითონ ბიზნესგარემოც საკმაოდ მყიფე იყო, გარემო კორუმპირებული იყო და ბიზნესი რთულ პირობებში კეთდებოდა. მაგრამ დიდი ძალისხმევის შედეგად მფლობელებმა ეს ბიზნესი სწორ რელსებზე დააყენეს და დღემდე ასე მივდივართ.
- თუმცა, ბევრი ბიზნესი კორუმპირებულ გარემოსაც კი სათავისოდ იყენებდა.
- მას მერე, რაც ბიზნესი დავიწყეთ, საქართველოში რამდენჯერმე შეიცვალა მთავრობა. საზოგადოებაში ყოველთვის არის აღქმა, რომ როდესაც მთავრობა იცვლება, რაღაც ბიზნესი უნდა დაიხუროს, რაღაც ახალი უნდა გაიხსნას. წლების განმავლობაში ”იბერია ბიზნეს ჯგუფი” მყარად დგას თავის პოზიციაზე. ჩვენ ჩვენს საქმეს ვაკეთებთ და მნიშვნელობა არ აქვს, სამთავრობო ელიტაში ვინ იქნება. ვასრულებთ ჩვენზე დაკისრებულ სოციალურ პასუხისმგებლობას, გვყავს უამრავი ადამიანი დასაქმებული და ვართ კარგი გადამხდელები.
- მაინც საინტერესოა, როგორ გამონახა ”იბერია ბიზნეს ჯგუფმა” თითქმის ყველა ხელისუფლებასთან საერთო სასაუბრო ენა.
- გვაქვს ამბიცია, რომ ვართ საკმაოდ კომპეტენტური ადამიანები ჩვენს ბიზნესში. ამავდროულად ჩვენი სპექტრი, ასორტიმენტი არის საკმაოდ დიდი. ეს არის ის მარტივი ფორმულა, რომლითაც ჩვენ ვმუსაობთ: გვაქვს კომპეტენცია, გვაქვს პროდუქტი და ვცდილობთ, რომ გავყიდოთ.
- შეგიძლიათ დამისახელოთ სახელმწიფო უწყებები, რომლებიც თქვენი ავტომობილებით სარგებლობენ?
- წლების განმავლობაში ჩვენი ერთ-ერთი პარტნიორი შინაგან საქმეთა სამინისტროა, ასევე იუსტიციის სამინისტრო, ვთანამშრომლობთ ჯანდაცვის სამინისტროსთან, ფინანსთა სამინისტროსთან, ქალაქის მერიასთან. მიჭირს იმ უწყების გამოყოფა, რომელთანაც რომელიმე ჩვენი ბრენდით ან პროდუქტით არ ვთანამშრომლობთ.
- დამისახელეთ თქვენთვის ყველაზე ძლიერი კონკურენტი ბაზარზე.
- ბაზრის კონიუნქტურიდან გამომდინარე, ჩვენთვის ყველაზე ძლიერი კონკურენტი ორი ბრენდია - ”ჰიუნდაი” და ”ტოიოტა”.
- რამდენად შესაძლებელია საქართველოში ავტომობილების საცალო რეალიზაციით ბიზნესის განვითარება და ბაზარზე ადგილის დამკვიდრება?
- გაყიდვების არხების გამიჯვნა, ვფიქრობ, არასწორია. იმიტომ, რომ რითეილი განაპირობებს ბრენდის სიძლიერეს და მომხმარებლის ამა თუ იმ პროდუქტის მიმართ დამოკიდებულებას. ბუნებრივია, ამას სჭირდება სხვა მარკეტინგი და სხვა ღონისძიებები, რომ რითეილზე ძლიერი იყო და პოზიციონირებდე, მაგრამ ამავდროულად, კორპორატიული ბაზარი, რომელიც საკმაოდ დიდია, საქართველოში მოწოდების სიმაღლეზე უნდა იყოს, რომ შეძლო შენი გაყიდვების წარმატებული შედეგის მიღწევა. რაც შეეხება ახალბედა ინვესტორს, რომელსაც ამ სფეროში ინვესტიციის გაკეთება სურს, მას სჭირდება საკმაოდ დიდი ცოდნა და გამოცდილება ამ სფეროში. ასევე, მათ უნდა მიიღონ სწორი გადაწყვეტილებები ბაზრის კონიუნქტურიდან გამომდინარე. პირველ რიგში, შეისწავლონ ბაზარი და შემდეგ იფიქრონ, ღირს თუ არა ამ ბიზნესში შემოსვლა. ბიზნესი საკმაოდ საინტერესოა და მიბმულია ეკონომიკურ მდგომარეობაზე. მოგეხსენებათ, ავტომობილი ფუფუნების საგანია და როდესაც ქვეყნის ეკონომიკური ფონი მომხმარებელს არ აძლევს საშუალებას, შეიძინოს ახალი ავტომობილი, ასეთ გარემოში რთულია ამ ბიზნესის კეთება. ასევე გვჭირდება სახელმწიფო რეგულაციები. თანამედროვე მსოფლიოში ყველგან არის რეგულაცია, რომლის მიხედვითაც ახალი ავტომობილის განბაჟება და ექსპლუატაციის ხარჯები გაცილებით ნაკლებია, ვიდრე მეორადის. იმედი მაქვს ჩვენი ხელისუფლება რაღაც პერიოდის შემდეგ ამ თემაზე დაფიქრდება, ეს ბიზნესს მისცემს დამატებით სტიმულირებას და ახალი ავტომობილების ბაზარი გაცილებით დიდი, მზარდი და პერსპექტიული გახდება, ვიდრე დღეს არის.
- თქვენ თქვით, რომ ახალმა მოთამაშემ აუცილებლად უნდა შეისწავლოს ბაზარი. თუმცა თქვენ ამ ბაზრის მაჯისცემაზე მუდმივად გიჭირავთ ხელი და მშვენივრად იცნობთ ამ ბაზარს. როგორ ფიქრობთ, ახლა ახალი ოპერატორი რომ შემოვიდეს, არის თავისუფალი ნიშა?
- ბაზარზე თავისუფალი ნიშა ყოველთვის არის. გააჩნია, რა მიზნები და ამოცანები აქვს ოპერატორს, რომელ სეგმენტში სურს შემოსვლა და რა შედეგის მიღწევა უნდა. ეს ბაზარი ღიაა. ჩვენ თავისუფალი ეკონომიკური ბაზრის პირობებში გვიწევს ჩვენ მოღვაწეობა. თუ გექნება სწორი პროდუქტი, სწორი ფასი და სწორი მარკეტინგი, ბუნებრივია, წარმატებულ ბიზნესს გააკეთებ.
- რა არის სწორი პროდუქტი, სწორი ფასი და სწორი მარკეტინგი და ზოგადად, რა არის მთავარი საავტომობილო ბიზნესში?
- საავტომობილო ბიზნესში, როგორც ყველა ბიზნესში, მთავარია შექმნა ფასეულობა, რომელიც მოკლევადიანი და გრძელვადიანი მიზნების სრულყოფას ემსახურება, ამ საქმიანობის ირგვლივ გააერთიანო კომპეტენტური ადამიანები, გქონდეს ცხადი მიზნები, რისი მიღწევაც გსურს და აკეთო შენი საქმე დაუღალავად და პატიოსნა. წარმატებაც მოვა.
- ეს მაინც ზოგადი შეფასებებია. ასე გკითხავთ: რით შედიან ერთმანეთთან კონკურენციაში ადგილობრივი ავტორეალიზატორები?
- პროდუქტით და ფასით.
- პროდუქტი საკმაოდ მრავალფეროვანია. თითქმის ყველა მარკის ავტომობილია ადგილობრივ ბაზარზე. ფასიც თავად მომწოდებელზეა დამოკიდებული...
- ბუნებრივია. ასევე მასთან სწორად მუშაობასა და სწორ კომუნიკაციაზე.
- სწორი გათვლა ამ შემთხვევაში, სწორი ფასია...
- ქართველი მომხმარებელი დღემდე ძალიან სენსიტიურია ფასის მიმართ. იმიტომ, რომ ჩვენი სამომხმარებლო კალათა არ გვაძლევს კომფორტულად ცხოვრების საშუალებას. ეს ეკონომიკური პრობლემაა და ამ რეალობაში გვიწევს ცხოვრება. ობიექტურად რომ შევაფასოთ ბაზარი, ნებისმიერი პროდუქტის შემთხვევაში, ბაზარი ყველაზე სენსიტიურია ფასის მიმართ. ასევე, ფასს თან მოსდევს პროდუქტის ხარისხი, პროდუქტის საგარანტიო პირობები და პროდუქტის მარკეტინგი.
- დაახლოებით რამდენია მოგების მარჟა საავტომობილო ბიზნესში?
- სხვადასხვა ბრენდზე სხვადსხვაა.
- საშუალო მაჩვენებელი, ან მინიმალური და მაქსიმალური მითხარით.
- დაახლოებით, 7%-დან 15%-მდე მერყეობს.
- თქვენ რა ავტომობილი გყავთ?
- მე მყავს ”აუდი A7”.
- ანუ, თქვენი სტატუსის შესაბამისი მანქანა.
- ჩემი ავტომობილი საკმაოდ კარგი ავტომობილია, რომელიც ახალგაზრდა ბიზნესმენებზეა გათვლილი.
- რომელია თქვენი ჰოლდინგის მასშტაბებით ყველაზე გაყიდვადი საავტომობილო მარკა?
- ”კია”. გამომდინარე იქიდან, რომ მისი ფასი, საგარანტიო პირობები, ხარისხი ჩვენს სოციალურ-ეკონომიკურ ფონს შეესაბამება.
- შეგიძლიათ მითხრათ, რამდენი ადამიანი ყიდულობს ავტომობილს ნაღდი ფულით, რამდენი - საბანკო განვადებით, რამდენი - შიდა განვადებით და თრეიდ ინ პროგრამით რამდენი სარგებლობს?
- ეს დამოკიდებულია ბრენდებსა და პროდუქტზე.
- მაინც რომელია გაყიდვებში პირველი?
- პირველი არის განვადება - საბანკო განვადება საკმაოდ პოპულარულია, ეს ძირითადად, საშუალო ფასის ავტომობილებს ეხება. რაც შეეხება ძვირიან ავტომობილებს, მათი პირდაპირი შესყიდვა ხდება, ყოველგვარი განვადების გარეშე. თრეიდ ინს კი ალბათ ჩვენი მომხმარებლის 25% იყენებს.
- საინტერესოა, რამდენად განსხვავდება ქართველი მომხმარებლის ფსიქოლოგია სხვა ქვეყნის მომხმარებლის ფსიქოლოგიისგან ავტომობილებთან დამოკიდებულებაში? რაშია ძირითადი განსხვავება?
- დამოკიდებულება იმ საგნის მიმართ (ამ შემთხვევაში ავტომობილის მიმართ), რომელსაც ფლობს, სრულიად განსხვავებულია. ევროპასა და ამერიკაში ავტომობილს ყველა ყიდულობს ლიზინგის გარკვეული პროდუქტით და ავტომობილი იჯარით ჰყავს. ანუ მომხმარებელი გარკვეული პერიოდის განმავლობაში ქირაობს ავტომობილს, როდესაც მას გასდის საგარანტიო პირობები, აბარებს ავტოიმპორტიორს და გაყავს ახალი. საქართველოში ეს დამოკიდებულება სხვანაირია. მარტივი ლოგიკაა - ქართველებს გამოცდილება არ გვაქვს ამისი. ისევე, როგორც სახლთან მიმართებაში. სახლს ევროპელი მომხმარებლის 80% ქირაობს, ქართველი ცდილობს, რომ იყიდოს.
- ჩემი ინფორმაციით, ”იბერია ბიზნეს ჯგუფის” წილი ადგილობრივ ბაზარზე 45,5 %-ია.
- დღეის მდგომარეობით, ახალი ავტომობილების ბაზარზე „იბერია ბიზნეს ჯგუფის“ წილი დაახლოებით, 40-დან 35 %-მდეა.
- 2011 წელს ”იბერია ბიზნეს ჯგუფმა” 4 მილიონი ლარის ინვესტიცია განახორციელა იმისთვის, რომ რუსთავში ავტობაზრობა მოეწყო. რატომ გადაწყვიტეთ ახალი ავტომობილების ბაზრიდან მეორადი ავტომობილების ბაზარზე გადასვლა?
- ჩვენ არ მიგვიღია გადაწყვეტილება, რომ მეორადი ავტომობილების ბიზნესში გადავსულიყავით. ძალიან სწორხაზოვნად ვუყურებთ ამ თემას. ჩვენი ბიზნესი ახალი ავტომობილების რეალიზაციაა. ჩვენ, უბრალოდ, შევქმენით მეორადი ავტომობილებისთვის გაყიდვების ადგილი, რომელზეც საკმაოდ დიდი მოთხოვნა იყო. ამ დროს საქართველოში ძალიან მზარდი იყო მეორადი ავტომობილების იმპორტი და შემდეგ უკვე ექსპორტი. დავაკვირდით ბაზარს და დავინახეთ, რომ საჭირო იყო მეორადი ავტომობილების ბაზრობის გაკეთება. ამ გარემოებამ გვაიძულა მიგვეღო ეს გადაწყვეტილება.
- კონკურენტებს შორის თქვენ არ გიხსენებიათ მეორადი ავტომობილების ბაზარი და მისი მომხმარებლების წილი. არ თვლით, რომ ისინიც თქვენი კონკურენტები არიან?
- მეორადი ავტომობილების ბაზარი არა მხოლოდ ჩვენთან, არამედ ახალი ავტომობილების ნებისმიერ გამყიდველთან კონკურენციაშია. მე ვსაუბრობდი რეგულაციების არარსებობაზე ჩვენს ქვეყანაში და ამის დარეგულირება მხოლოდ და მხოლოდ საკანონმდებლო ცვლილებებით არის შესაძლებელი. ნებისმიერ ცივილურ ქვეყანაში არსებობს პრინციპი, როდესაც მომხმარებელი მეორად ავტომობილს ყიდულობს, მას გაცილებით სხვა გადასახადები აქვს, ვიდრე ექნებოდა ახალი ავტომობილის შეძენის შემთხვევაში. ჩვენს ქვეყანაში თანაბარ სიბრტყეზე ვართ განხილულები და ავტომობილების მეორად ბაზართან კონკურენცია საკმაოდ რთულია. მაგრამ ის აზრი, რომ ახალი ავტომობილის ყოლა სჯობს მეორადი, თუნდაც უფრო მაღალი კლასის ავტომობილის ყოლას, ნელ-ნელა მკვიდრდება საქართველოში იმიტომ, რომ მეორადი ავტომობილის ექსპლოატაციის ხარჯები საკმაოდ მაღალია - ეს ძვირი სიამოვნებაა. როდესაც შეგიძლია გყავდეს მანქანა 3,2,5 წლიანი გარანტიით და კომფორტული სერვისი მიიღო, ამ დროს არჩევანის გაკეთება ახალ ავტომობილზე, ალბათ, ღირს.
- აზერბაიჯანის მიერ დაწესებულმა რეგულაციებმა საქართველოდ შეყვანილ ავტომობილებზე მნიშვნელოვნად დააზარალა მეორადი ავტომობილების ბაზარი. რამდენად სწორი იყო მოთხოვნა, რომ ავტომობილი, რომელიც რეიმპორტზე შევიდოდა აზერბაიჯანში, ევრო4-ის სტანდარტს უნდა აკმაყოფილებდეს?
- კორექტირებას გავაკეთებ: აზერბაიჯანმა მიიღო გადაწყვეტილება, რომ ამ ქვეყანაში ყველამ უნდა იაროს ევრო4-ის გამონაბოლქვის ნორმის მანქანით. ეს არ ეხებოდა მხოლოდ საქართველოდან იმპორტირებულ მანქანებს. აზერბაიჯანში თუ გსურთ გყავდეთ მანქანა, ის ევრო4-ის ნორმებს უნდა აკმაყოფილებდეს. ბუნებრივია ამან ნეგატიური გავლენა იქონია მეორადი ავტომობილის ბიზნესში მყოფ ქართველ ადამიანებზე, მაგრამ აქ გადაწყობა მარტივად შესაძლებელია. შეუძლიათ იყიდონ ევრო4-ის ნორმის ავტომობილები და მისი რეექსპორტი განახორციელონ.
- შესაძლებელია თუ არა ერთი ავტომობილით ბიზნესის დაწყება?
- შესაძლებელი არის იმიტომ, რომ უამრავი დიდი ბიზნესი ერთი კონკრეტული ქმედებით არის დაწყებული, რომელიც მერე გრძელდება და რაღაც განვითარებას ჰპოვებს. რაც შეეხება მეორადი ავტომობილების რეალიზაციას საქართველოში, აქ ცალსახად მისაღებია რიგი საკანონმდებლო ცვლილებები, მარტივი მიზეზის გამო: ჩვენს მომავალ თაობას და ჩვენც ძალიან მძიმე გამონაბოლქვის პირობებში გვიწევს ცხოვრება და იმ ნეგატივის სუნთქვა, რომელსაც ეს გამონაბოლქვი იძლევა.
- როგორ ფიქრობთ, აქვს თუ არა პერსპექტივა ელექტრომობილებს ადგილობრივ ბაზარზე?
- დიახ, მაგრამ რაღაც კონკრეტული პერიოდის შემდეგ. ჯერ გვჭირდება ევრორეგულაციები და მერე ვიფიქროთ ელექტრომობილებსა და ჰიბრიდულ ავტომობილებზე. ამისთვის საჭიროა ინფრასტრუქტურა, ანუ ის სატენი სადგურები, სადაც ავტომობილი დენის წყაროსთან დაკავშირებას შეძლებს.
- არაერთი განცხადება გაკეთდა ბოლო რამდენიმე თვის განმავლობაში, რომ შესაძლებელია, საქართველოში საკმაოდ ცნობილი ავტომწარმოებელი შემოვიდეს და აქ მოხდეს ავტომობილების აწყობა. როგორ ფიქრობთ, რამდენად ხელსაყრელი შეიძლება იყოს რომელიმე გიგანტი ავტომწარმოებლისთვის ადგილობრივი ბაზარი და აქ ავტომობილების აწყობა?
- ჩვენი საგადასახადო სისტემა ნებისმიერი ინვესტორისთვის საკმაოდ მისაღებია. იმიტომ, რომ ჩვენ საკმაოდ დაბალი გადასახადები გვაქვს. ასევე გვაქვს დუთი ფრი ზონები, სადაც მწარმოებლებს ოპერირება შეუძლიათ. მუშახელი საქართველოში არცთუ ისე ძვირია და ვფიქრობ, კარგი გადაწყვეტილება იქნება. ერთადერთი, არის ჩვენი გეოპოლიტიკური მდებარეობა აგრესორი მეზობლის გათვალისწინებით, რის გამოც შესაძლოა, ინვესტორი რეგიონში რისკს ხედავდეს. სხვა დანარჩენი კრიტერიუმი არის იდეალური და ხელსაყრელი ნიებისმიერი სახის და ზომის ინვესტორისთვის.
- რამდენად გააძვირა თქვენი სარეალიზაციო პროდუქტი ლარის დევალვაციამ?
- გვაქვს ფიქსირებული ფასი დოლარში. ბუნებრივია, ლარში გაძვირდა იმ კოეფიციენტით, როგორც დოლარი ლართან მიმართებაში გაძვირდა. რაც შეეხება სათადარიგო ნაწილებს და სერვისს, ვცდილობთ, დოლარის კურსს არ მიჰყვეს და მომხმარებელს ეს სიმძიმე არ დააწვეს. დოლარის კურსის ცვალებადობამ საკმაოდ დიდი გავლენა მოახდინა ავტოგანვადებების წილზე და არასტაბილური ფონის გამო, ბევრი მომხმარებელი იკავებდა თავს, რომ ავტომობილი განვადებით შეეძინა.
- გაყიდევბის მაჩვენებელზე თუ აისახა?
- ბუნებრივია. ქართული ბაზარი, დღეს, გასულ წლებთან შედარებით, 30%-ით შემცირდა.
- შეგიძლიათ დამისახელოთ კონკრეტული სეგმენტი, სადაც დღეს ყველაზე მომგებიანია ბიზბნესის დაწყება?
- რენტაბელურობის თვალსაზრისით?
- დიახ.
- ალბათ, ფარმაცია.
- რატომ?
- საკმაოდ დიდი მარჟები აქვთ და არ არსებობს ისეთი რეგულაციები, როგორიც საზღვარგარეთ არის. ჩემი ინფორმაციით, ყველაზე რენტაბელური ეს სფეროა.
- ანუ, თქვენ რომ დღეს საქართველოში ბიზნესს იწყებდეთ, ფულს ფარმაცევტულ სექტორში ჩადებდით?
- მე რომ ბიზნესს საქართველოში ვიწყებდე, ინვესტიციას მოვახდენდი იმ მიმართულებით, სადაც კომპეტენცია მაქვს. აქედან გამომდინარე, ფარმაციაში ინვესტირებას არ მოვახდენდი.
- დავით გოგორიშვილის რჩევა მათ, ვისაც სურს, პირველი ნაბიჯები გადადგას ბიზნესში. საიდან უნდა დაიწყოს ადამიანმა ბიზნესის კეთება არსებული რეალობის გათვალისწინებით?
- ნებისმიერი ბიზნესის კეთებისთვის აუცილებელია იდეა. იდეა არის ბიზნესი, რომლის ხორცშესხმასაც უზრუნველყოფენ ადამიანები, რომლებიც ამ იდეის ირგვლივ ერთიანდებიან. აუცილებლად უნდა ჰქონდეთ სწორი იდეა, აუცილებლად უნდა შეარჩიონ სწორი პარტნიორები, უნდა შექმნან სწორი ბიზნეს ფასეულობა, უნდა ჰქონდეთ ძალიან კონკრეტული მიზნები, რომლებიც იქნება გაზომვადი და რეალისტური და მზად უნდა იყვნენ იმისთვის, რომ ბიზნესში წარმატების მიღწევა ნიშნავს ბევრ შრომას და ბევრ მუშაობას საკუთარ თავთან, საკუთარ პერსონალთან, საკუთარ ბიზნესგარემოსათან.
- იღბალი არ არის საჭირო?
- იღბალი, ბუნებრივია, ნებისმიერ ბიზნესმენს თან უნდა სდევდეს. მაგრამ იღბლის მართვაც იმ თვისებებზეა დამოკიდებული. უამრავი ადამიანია, ვისაც ერთხელ მაინც გაუმართლა, მაგრამ შემდეგ ამ პროცესს ზოგი მართავს სწორად, ზოგი კი არასწორად.