რა უფრო რისკიანია - ევრო თუ დოლარი?
ღია და მცირე განვითარებადი ქვეყნების უმრავლესობაში საკუთარ ვალუტაში სახსრების მოზიდვა მნიშვნელოვნად არის შეზღუდული, რაც დამატებითი ფინანსური რისკების წყაროს წარმოადგენს.
მოცემული პრობლემა ეკონომიკურ ლიტერატურაში „პირველქმნილი ცოდვის" (Original Sin)2 სახელით არის ცნობილი და ეკონომიკური პოლიტიკის წარმართვაზე და მის ეფექტიანობაზე ნეგატიურ გავლენას ახდენს. წინამდებარე სტატია მიზნად ისახავს შემდეგ კითხვაზე პასუხის გაცემას: სახსრების საკუთარ ვალუტაში მოზიდვის შეზღუდვის მოცემულობისას, რომელ უცხოურ ვალუტაში არის ოპტიმალური ქვეყნისათვის და მისი ფინანსური სისტემისათვის სახსრების მოზიდვა? შენახვის, ანგარიშსწორების და კაპიტალის მიმოქცევის საერთაშორისო სტატუსით მსოფლიოში სულ რამდენიმე ქვეყნის ვალუტა სარგებლობს. მათ შორის ორი ყველაზე მსხვილი აშშ დოლარი და ევროა. შესაბამისად, ეს სტატია განიხილავს, თუ რამდენად შესაძლებელია ოპტიმალური ვალუტის შერჩევა ამ ორ ვალუტას შორის.
საქართველოში ლარის ნომინალური კურსის ბოლოდროინდელი მერყეობისას დოლარის მიმართ
გაუფასურება მატერიალურად აღემატებოდა ევროს მიმართ გაუფასურებას. მნიშვნელოვანია განისაზღვროს ეს ფაქტი შემთხვევითია, თუ ახსნადი და გარკვეულ კანონზომიერებას ექვემდებარება. ვალუტის მერყეობის შემცირება დოლარიზაციის პირობებში ხელს შეუწყობს ბანკების აქტივების რისკიანობის შემცირებას. ამასთან, საგარეო ვაჭრობის დენომინაციის ცვლილება ლარისადმი უფრო სტაბილური ვალუტით, საგარეო ვაჭრობის ხარჯებში რისკის კომპონენტს შეამცირებს. მაგ. Cincibuch & Vávra (2001)-ის მიხედვით, გაცვლითი კურსის გაურკვევლობით გამოწვეული ხარჯები ევროკავშირში მშპ-ს 0.25-0.5%-ის ფარგლებშია. სა-
ქართველოს შემთხვევაში კურსის გაურკვევლობით გამოწვეული ხარჯები კიდევ უფრო მაღალი უნდა იყოს, რადგან ბევრი ხელშეკრულება/გარიგება უცხოურ ვალუტას იყენებს (მაგალითად, უძრავი ქონების ბაზარი).