ქვევრის ღვინო - 8000-წლიანი ტრადიცია

„დაივიწყეთ წითელი, თეთრი და ვარდისფერი ღვინოები - ქარვისფერი ღვინო ის ღვინოა, რომელიც უნდა დალიოთ ამ შემოდგომას ყლუპობით“, - ამერიკული ჟურნალი „ვოგი“.

„საქართველო აღიარებულია იმ უძველეს კერად, სადაც ველური ვაზი ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 6 ათასი წლის წინ გააშენეს. უმეტეს რეგიონებში ღვინის დამუშავების ტექნოლოგია მას შემდეგ დიდად არ შეცვლილა. ყურძენს აქ ძველებურად ხელით კრეფებენ და ხის საწნახელში წურავენ. წვენი ჩადის მიწის ქვეშ მოთავსებულ თიხის ჭურჭელში - ქვევრში, სადაც ის დუღს ყოველგვარი დანამატებისა და მანიპულაციების გარეშე“, - LonelyPlanet, მოგზაურებისთვის განკუთვნილი პოპულარული გზამკვლევი.

„ ქვევრი საქართველოს სიამაყის, ერთიანობისა და სიძლიერის სიმბოლოა, რომელიც ხაზს უსვამს მევენახეობა-მეღვინეობისადმი ქართველი ხალხის დამოკიდებულებას“, - ჟურნალი National Geographic.

ქვევრის ღვინის დაყენების ქართულ ტრადიციული მეთოდი გასულ წელს სხადასხვა პოპულარული და გავლენიანი უცხოური გამოცემის, მათ შორის „ვაშინგტონ პოსტის“, „ბლუმბერგის“, BBC-ის, CNN-ის რეპორტაჟებსა თუ ფურცლებზე არაერთხელ მოხვდა. მეტიც, ქართული ღვინო 2015 წელს მსოფლიო ყურადღების ერთ-ერთი მთავარი საგანი იყო. ჩინეთში გამართულ ღვინისა და სპირტიანი სასმელების მე-15 საერთაშორისო გამოფენაში Interwine Guangzhou 2015 ქართულმა ქარვისფერმა ღვინომ ოქროს მედალი მიიღო, ვერცხლისა და ბრინჯაოს მედლებით დაჯილდოვდა ქართული ღვინო სხვადასხვა საერთაშორისო გამოფენებზეც.

საქართველოში ქვევრის ტიპის უძველესი ჭურჭლის აღმოჩენა ძვ.წVI-V ათასწლეულებს განეკუთვნება. დღეს არსებული ქართული ქვევრის ფორმა III-II ათასწლეულში ჩამოყალიბდა. ამ პერიოდამდე ძირითადად პატარა ქვევრები იყო გავრცელებული, რომლებიც სიმაღლეში 1-1,5 მეტრს არ აღემატებოდა და ჰქონდა ბრტყელი ძირი და განიერი მუცელი.

თანამედროვე მეღვინეობაში ქვევრის ღვინის ჩამოყალიბება რეალურად 2000-იანი წლების დასაწყისში დაიწყო. ამ დროს ქართული ღვინო გადიოდა ახალ ეტაპს და 90-იანი წლების პრობლემების გამოვლის შემდეგ პირველად დაიწყო ინტერესი, გაჩენილიყო რეალური ინდუსტრია ქვეყანაში კერძო სექტორის ქვეშ. მეწარმეები მივიდნენ იმ დასკვნამდე, რომ არა მხოლოდ ახლო მეზობელ ქვეყნებში გასატანი პროდუქტი უნდა ეწარმოებინათ, არამედ ეს პროდუქტი ხარისხიანი და კონკურენტუნარიანი უნდა ყოფილიყო. შესაბამისად, ქართული ღვინის ინდუსტრიის წარმომადგენლებმა დაიწყეს ტრადიციებით, ისტორიითა და წარსულით დაინტერესება, რასაც მოჰყვა კომუნიკაცია ღვინის მწერლებთან, მოყვარულებთან და ღვინის საერთაშორისო საზოგადოებასთან.

ლევან დავითაშვილი, საქართველოს სოფლის მეურნეობის მინისტრის მოადგილე: „ამ პერიოდში მსოფლიოში პოპულარული ხდებდა ორგანული წარმოება ზოგადად ყველა საკვების მიმართულებით. ე.წ. „ფასთ ფუდს“ უპირისპირდება „სლოუ ფუდ“, რომელიც ასევე ინტერესს იჩენს ქვევრის ღვინის მიმართ. ასე რომ, რამდენიმე მეწარმის პროფესიონალიზმით ქვევრის ღვინო ნელ-ნელა ჩნდებოდა ჩვენს პორტფელში. თუმცა, თუ ისევ რუსეთის ბაზარს მივუბრუნდებით, იქ კვლავ მოთხოვნადი იყო ძველი დროის პოპულარული ღვინოები, მაგალითად ნახევრადტკბილი. ამიტომ ქვევრის ღვინით დაინტერესება ძირითადად დასავლეთისკენ იყო მიმართული და ნაკლებად რუსეთში. დასავლეთისთვის ქვევრის ღვინო ძალიან უცხო იყო და სიმართლე გითხრათ, თავიდან არაერთგვაროვანი რეაქციები იყო. თუმცა დღეს ქვევრის ღვინო მეღვინეობის ინდუსტრიის ლოკომოტივია. განსაკუთრებით ინტერესდებოდნენ იაპონელები, სადაც ნაკლებად აინტერესებდათ გემოვნური თვისებები და სტილი, უფრო მეტად მნიშვნელოვანი იყო პროდუქტის სარგებლიანობა, რამდენად იყო ჯანმრთელობისთვის სასარგებლო. პარალელურად, ამერიკაშიც ძალიან აქტიური ხდება ბუნებრივი მეღვინეობის მოძრაობა, ყალიბდება მომხმარებლების მთელი რიგი კასტა, რომლებიც სხვა ტიპის ღვინოებს ეძებენ. სწორედ ამ დროს მათ თვალსაწიერში ხვდება კახური ტიპის ღვინოები და ისინი ერთი ნაბიჯით უახლოვდებიან ქვევრის ღვინოს. საქართველოში ქვევრის საყიდლად ჩამოდიან ევროპელი ენთუზიასტები და შესაბამისად, ქვევრის ღვინო ჩნდება ევროპაშიც“.

ევროპაში ქვევრის ღვინის ტრადიციით ღვინის დაყენების მხრივ ერთ-ერთი პირველი ცნობილი მეღვინე იოშკო გრავნერი გახლდათ. იტალიური ღვინის ბრენდის „გრავნერის“ მფლობელმა წლების წინ სწორედ საქართველოში შეიძინა ქვევრები და ჩრდილოეთ იტალიაში ქვევრის მარანი მოაწყო.

ევროპაში ქვევრს დღემდე ამფორას ეძახიან, თუმცა ქართული მხარის სასარგებლოდ უნდა ითქვას, რომ ქართული ქვევრის ღვინოსთან მიმართებაში დამკვირდა ტერმინი „ქვევრი“ (Qvevri) და დღეს უცხოურ მედიაში იწერება „ქვევრის ღვინო“ და არა - „ამფორა“, როგორც ეს მანამდე იყო. 2013 წელს კი ქვევრის ღვინის დაყენების ქართულ ტრადიციულ მეთოდს იუნესკომ არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი მიანიჭა.

გასულ წელს პარლამენტში „ვაზისა და ღვინის შესახებ“ კანონში შესატანი ცვლილებების ინიცირებაც მოხდა. აღნიშნული კანონპროექტის თანახმად, ქვევრის ღვინის კატეგორია გამოყოფილია, როგორც ოფიციალური დასახელება. გარდა ამისა, თეთრ, წითელ და ვარდისფერ ღვინოსთან ერთად, შემოდის ახალი ფერი - ქარვისფერი ღვინო, რაც ერთგვარი სიახლეა მსოფლიო მეღვინეობაში, სადაც დღემდე ქარვისფერ ღვინოსთან მიმართებაში ჯერ კიდევ მოქმედებს ტერმინი „ორინჯი“, რომელიც უფრო ციტრუსოვანი ღვინოა.

ლევან დავითაშვილი: „ისტორიულად საქართველოში ასეთი ტიპის ღვინოს ოქროს ღვინო ერქვა. მაგრამ მარტო ჩვენი ტარდიციების აღდგენას ვერ გავაკეთებთ და უნდა ვიფიქროთ მის კომერციულ მხარეზე. ამიტომ გადავწყვიტეთ, ქვევრის ღვინო ქარვისფერით დაგვეხასიათებინა. დღეს ბევრი ქვევრის ღვინო შეიძლება შეგვხდეთ, რომელსაც სხვადასხვა ტიპის ინფორმაცია აწერია. ეს არ არის უნიფიცირებული. ზოგს აწერია, რომ არის ქვევრის ღვინო, ზოგს თეთრი აწერია, ზოგიერთ ღვინოზე საერთოდ არ არის მითითება და ასე შემდეგ. ეს იწვევს მომხმარებლის დაბნევას, რაც ნამდვილად არ არის სოლიდური ქართული ღვინის საერთაშორისო კომუნიკაციისთვის. ამიტომ ჩვენ ერთი მხრივ, ვაწესრიგებთ კანონმდებლობით ეტიკეტზე იმ ინფორმაციას, რაც აუცილებლად დატანილი უნდა იყოს და მეორე - დამატებითი საიმედოობის კუთხით, გეგმაში გვაქვს და ვმსჯელობთ, რომ მოხდეს სავალდებულო წესით ისეთი ტიპის მარკირება, რომელიც ქართულ ღვინოს ნამდვილად გამოარჩევს სხვა ღვინოებისან, ანუ დახლზე წარმოჩენაში დაეხმარება და დაიცავს გაყალბებისგან. ჩვენ გვაქვს ხარისხის კონტროლის უმაკაცრესი სისტემა და საქართველოდან შეუმოწმებელი ღვინო ექსპორტირებული არის. თუმცა, გაყალბების ფაქტებს მაინც ვაწყდებით როგორც ევროპაში, ისე ამერიკაში და ახლო სამეზობლოში. ერთია, რომ ხარისხის კონტროლის სისტემას გავდივართ, გვაქვს შემოწმებული პროდუქტი და მეორეა, ამ შემოწმებული პროდუქტის გამორჩევა ეფექტური გზით შევძლოთ. სწორედ ამ მიმართულებით ამჟამად ვმუშაობთ შვეიცარულ კომპანია „სიქპასთან“ (SICPA) და ვფიქრობ, მოკლე ხანში შეგვიძლია ხორცი შევახსხათ გაყალბებისგან დაცვის მეთოდს, რაც ქართული ღვინის სწორ პრეზენტაციას დაეხმარება საერთაშორისო ბაზარზე“.

მარი ჯავახიშვილი