"კომერციულ ბანკებზე გაცემული რეფინანსირების სესხის მოცულობა არის საგანგაშო"
ეკონომიკის ექსპერტი დავით ასლანიშვილი „ფეისბუქის" საკუთარ გვერდზე პოსტს აქვეყნებს, სადაც რეფინანსირების სესხების ავკარგიანობაზე საუბრობს.
„ბიზნესპრესნიუსი" პოსტს უცვლელად გთავაზობთ:
მცირე ზომით რეფინანსირების სესხი კარგია, დიდი ზომით - ცუდი
გლობალური ფინანსური კრიზისის ერთ - ერთი მთავარი პრობლემა იყო და არის კომერციული ბანკებისა და სხვა ფინანსური შუამავალი სტრუქტურების მიერ დაბანდებული სახსრებისა და აქტივების ღირებულების მკვეთრი დაცემა და მათი ლიკვიდობის (ანუ ფულად ქცევის სისწრაფის) შემცირება. ამ სიტუაციას გამოსწორების/შერბილების მიზნით ცენტრალურმა ბანკებმა და მათ შორის საქართველოს ეროვნულმა ბანკმა დანერგა რეფინანსირების სესხის ინსტრუმენტი, რომლის მიზანია იყო (და არის) პრობლემად ქცეული ლიკვიდობის დონის შენარჩუნება/გამოსწორება და კომერციული ბანკების განკარგვაში მყოფი აქტივების გარანტიის ქვეშ მათთვის ფულადი რესურსის მოკლევადიანი სესხის სახით მიწოდება.
საქართველოში ეს ინსტრუმენტი საქართველოს ეროვნულმა ბანკმა აამოქმედა 2008 წლის სექტემბრიდან (წყარო: საქართველოს ეროვნულმა ბანკი). საწყის ეტაპზე ამოქმედდა ერთკვირიანი რეფინანსირების სესხი, მოგვიანებით კი ერთდღიანი და მუდმივი რეფინანსირების სესხი. 2016 წლის დეკემბრიდან მათ დაემატა ერთთვიანი რეფინანსირების სესხი. ამ სესხის გაცემით ხორციელდება საბანკო სექტორისთვის მოკლევადიანი ლიკვიდობის, საჭიროებისამებრ მიწოდება.
აღსანიშნავია,რომ რეფინანსირების ინსტრუმენტის მიზანია ბანკთაშორის ბაზარზე მოკლევადიანი საპროცენტო განაკვეთის მართვა. ეროვნული ბანკი არის ლარის ბაზარზე მოკლევადიანი ლიკვიდობის ერთადერთი მიმწოდებელი, ამდენად მას აქვს საშუალება რეფინანსირების ინსტრუმენტით მიაღწიოს ბანკთაშორის ბაზარზე სასურველ საპროცენტო განაკვეთს (წყარო საქართველოს ეროვნული ბანკი).
ამასთანავე, ამ გზით იზრდება ლარის მასა მიმოქცევაში, რაც ცხადია სავალუტო კრიზისის დროს იწვევს ლარის კურსის დაცემას უცხოური ვალუტის მიმართ, ხოლო გრძელვადიან პერსპექტივაში იწვევს ინფლაციას.
ეროვნული ბანკის ლიკვიდობის პროგნოზირების ჯგუფის მიერ ყოველკვირეულად ხდება საბანკო სისტემაში მოკლევადიანი ლიკვიდობის დეფიციტის შეფასება, რომლის საფუძველზეც ხდება აუქციონის გამოცხადება რეფინანსირების სესხების კონკრეტულ თანხაზე. სესხის გირაოდ შეიძლება გამოყენებულ იქნას ეროვნული ბანკის სადეპოზიტო სერთიფიკატები, სახელმწიფო ობლიგაციები, სახაზინო ვალდებულებები, სახაზინო ობლიგაციები, საერთაშორისო საბანკო გარანტიები და ბანკების სასესხო აქტივები (წყარო: საქართველოს ეროვნული ბანკი).
მცირე ზომით რეფინანსირების სესხი კარგია, ხოლო დიდი ზომით ეს უკვე საგანგაშო მდგომარეობის მაჩვენებელია.
მაგალითად, ევროპის ცენტრალურ ბანკის მიერ გაცემული (https://www.ecb.europa.eu/…/implement/omo/html/index.en.html) რეფინანსირების მოკლევადიანი სესხების ყოველკვირეული მოცულობა 35 მლრდ ევროს შეადგენს, რაც იმ პირობებში, როდესაც ევროს ფულადი აგრეგატის ევროს მ2 არის 11 ტრილიონი ევრო.
ანუ მარტივად რომ ვთქვათ თანაფარდობა რეფინანსირების სესხი / მ 2 = 35 მლრდ ევრო / 11 ტრილიონ ევრო = 0,3 %.
საქართველოში კი რეფინანსირების სესხის მოცულობა შეადგენს 1,3 მლრდ ლარს, ხოლო ლარის ფულადი აგრეგატი არის 6,5 მლრდ ლარი.
ანუ მარტივად რომ ვთქვათ თანაფარდობა რეფინანსირების სესხი / მ 2 = 1,3 მლრდ ლარი / 6,5 მლრდ ლარი = 20 %.
ეს მაგალითი იმიტომ არის კარგი, რომ, რომ რიგითმა მკითხველმა ციფრებში გაიაზროს თუ რაზეა საუბარი და რატომ არ არის კარგად საქმე საქართველოს საფინანსო სისტემაში....
აქედან გამოქგვაქვს დასკვნა,რომ საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ კომერციულ ბანკებზე (უცნობია ვისზე - არ არის საჯარო ინფორმაცია.....) გაცემული ყოველკვირეული რეფინანსირების სესხის მოცულობა არის საგანგაშო დამატებით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ რეფინანსირების სესხი რა თქმა უნდა საშინელება არ არის, მაგრამ როცა კომერციული ბანკების დეპოზიტები ეროვნულ ბანკში სულ რაღაც 350 მლნ. ლარია (წყარო: საქართველოს ეროვნული ბანკი), ხოლო საქართველოს ეროვნული ბანკის სესხები კომერციულ ბანკებზე1.3 მლრდ ლარია (ამჟამად უკვე 1,6 მლრდ ლარი ლარიზაციის პროგრამის გამო დაემათა 400 მლნ. ლარის ერთთვიანი რეფინანსირების სესხი), აქ მნიშვნელოვნად თვალშისაცემია დისპროპორცია და სიტუაციის სიჯანსაღეზე არ მიუთითებს.
და ბოლოს....
20 იანვარს გამართულ რეფინანსირების აუქციონზე (ერთკვირიანი და ერთთვიანი ჯამურად) კომერციული ბანკების მხრიდან მოთხოვნამ ამ სესხზე 2 მლრდ ლარს აღემატებოდა (დაკმაყოფილდა ჯამში 1,65 მლრდ ლარი)
იმედია მავანნი ამ მონაცემსაც ლოჰიკურად აღიქვამს, თუმცა.....