სუსტი ეკონომიკა და სოციალური უთანასწორობა - როგორი იქნება მსოფლიო ეკონომიკა პანდემიის შემდეგ

Credit Suisse- ის ექსპერტების დასკვნით, პანდემიამ მანამდე დაწყებული მსოფლიო წესრიგის გლობალური ტენდენციები დააჩქარა.

შვეიცარიის ბანკის, Credit Suisse– ის კვლევითი ინსტიტუტის მიერ ჩატარებული კვლევის თანახმად, სახელწოდებით - “რა იქნება შემდეგ?“, დაიდო შედეგები, რომ COVID19- ის გლობალურმა ეპიდემიამ სამყარო რადიკალურად ვერ შეცვალა, მაგრამ ადრე დაწყებული გლობალური ტენდენციების კატალიზატორი იყო.

ინსტიტუტის ექსპერტებმა ეკონომიკაში, პოლიტიკაში და სოციალურ სფეროში, რამდენიმე გრძელვადიანი ტენდენცია დაადგინეს.

კაცობრიობის ისტორიაში არსებულმა ეპიდემიის წინა ეპიზოდებმა, როგორიცაა "შავი ჭირი“ მე -14 საუკუნეში და "ესპანური გრიპი" 1918-1920 წლებში, საზოგადოება შორსმიმავალ შედეგებამდე უკვე მიიყვანა.

მაგალითად, ჭირის პანდემია ევროპის მშვიდობიანი მოსახლეობის სრულ შეზღუდვასთან ასოცირდება, ესპანურმა გრიპმა ინდუსტრიულ სამყაროში გლობალიზაციის პირველი ეპოქის დასრულებას შეუწყო ხელი.

უკიდურესი ინფლაციის რისკი

Credit Suisse-ის ინფორმაციით, მიუხედავად იმისა, რომ პანდემიის გამო მთელს მსოფლიოში უპრეცედენტოდ ღრმა ეკონომიკური კოლაფსი გავითარდა, წარსული პანდემიისგან განსხვავებით, მისი გავლენა ეკონომიკაზე სავარაუდოდ, გაცილებით სუსტი იქნება. ამის თქმის საფუძველს ამჟამინდელი პანდემიის დროს დაბალი სიკვდილიანობა იძლევა. ასევე აღსანიშნავია ძალიან დიდი პროგრესი მეცნიერებასა და მედიცინაში, რაც მოკლე ვადებში ეფექტური ვაქცინების შექმნის საშუალებას იძლევა. სხვა ბანკის ეკონომისტების, მაგალითად, Deutsche Bank- ის შეფასებით, COVID-19 პანდემია მსოფლიოს მოსახლეობის გარდაცვალების 0.0056%-ს მოიცავს, ეს მაშინ, როდესაც ესპანური გრიპის ეპიდემიით მსოფლიოს მოსახლეობის 2.73% დაიღუპა, ხოლო მე -14 საუკუნეში შავი ჭირისგან 42%.

ზოგი ეკონომისტი შიშობს, რომ პანდემია და ფისკალური და მონეტარული სტიმულირების უზარმაზარი მოცულობა მთელს მსოფლიოში გლობალური ინფლაციის ზრდას გამოიწვევს, რომელიც ბოლო წლებში დაბალ დონეზე იყო. საერთაშორისო სავალუტო ფონდის ოქტომბრის მოაცემებით, კრიზისის წინააღმდეგ საბრძოლველად მთავრობებმა 12 ტრილიონი დოლარი დახარჯეს.

საკონსულტაციო კომპანია Yardeni Research- ის თანახმად, წამყვანი ცენტრალური ბანკების აქტივები (აშშ-ს ფედერალური სარეზერვო სისტემა, ევროპის ცენტრალური ბანკი, იაპონიის ბანკი და ჩინეთის სახალხო ბანკი), რომელიც ფინანსურ სექტორში და რეალურ ეკონომიკაში ფულადი სახსრების ინექციების სიდიდეს ასახავს, 2020 წლის ნოემბრისთვის, წლიური მონაცემებით, 41,5% -ით გაიზარდა და 27,9 ტრილიონ დოლარს მიაღწია. პანდემიის ფონზე მკვეთრად გაიზარდა მსოფლიო ფულის მასა და სხვა მონეტარული აგრეგატები. ამასთან, Credit Suisse აღნიშნავს, რომ ამ ორ აგრეგატს შორის კავშირის აღდგენა უახლოეს მომავალში ნაკლებად სავარაუდოა.

ინფლაციის რისკები შეიძლება წარმოიშვას მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მთავრობები ხარჯვას მკვეთრად გაზრდიან, ან იმ შემთხვევაში, თუ ცენტრალური ბანკები მთავრობის პოლიტიკური ამოცანების შესრულებას დაიწყებენ.

თუმცა ნაკლებად სავარაუდოა, რომ "ცენტრალური ბანკები ფინანსთა სამინისტროების ფაქტობრივ განყოფილებებად იქცევიან", - ხაზს უსვამს Credit Suisse.

სავარაუდოდ, პოსტ- კოვიდური სამყარო "დუნე ეკონომიკური ზრდით და ძლივს შესამჩნევი ინფლაციით იქნება გამორჩეული“-, წერს ბანკი. თუმცა ინფლაციის ზრდა რჩება უკიდურეს რისკად, რომელიც შეიძლება დემოგრაფიული ცვლილებების ან პოლიტიკური ფაქტორების გამო განხორციელდეს.

მულტილატერალიზმის დასრულება საერთაშორისო ურთიერთობებში

მულტილატერალიზმი (საგარეო ეკონომიკური ურთიერთობები, რომლებიც სარგებელს მოუტანს პარტნიორობის ყველა მხარეს) და მრავალმხრივი ინსტიტუტების როლი პანდემიის კრიზისამდეც სუსტდებოდა, მოვლენებმა კი ეს პროცესი დააჩქარა. დონალდ ტრამპის პრეზიდენტობის პერიოდში შეერთებულმა შტატებმა ავღანეთიდან, ერაყიდან და სირიიდან ჯარი გაიყვანა, გერმანიაში სამხედროების რიცხვი შემცირდა, ძალაში დარჩა რამდენიმე საერთაშორისო ხელშეკრულება. ამასთან ერთად, ამერიკელები ჩინეთის მიმართ სულ უფრო უარყოფითად განწყობილნი ხდებიან. ისმის მოწოდებები პეკინთან ეკონომიკური ურთიერთობების გაწყვეტის შესახებ.

”მსოფლიოს ქვეყნები ცდილობენ გააფართოონ თავიანთი ბაზა და შეამცირონ დამოკიდებულება სხვებზე, განსაკუთრებით ჩინეთზე”, - აღნიშნულია Credit Suisse-ის ანგარიშში.

ასეთი პოლიტიკის ერთ-ერთი შედეგი იქნება წარმოების დაბრუნება წინაპრების სახელმწიფოებში და მიწოდების ჯაჭვების დივერსიფიკაცია. თავის მხრივ, ჩინეთი შეზღუდავს მისი გაფართოების პროგრამებს ლათინურ ამერიკასა და ახლო აღმოსავლეთში, ყურადღებას გაამახვილებს სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის მიმართულებით (ASEAN ბლოკი).

“ჯერჯერობით გაუგებარია, თუ რა შედეგებს მოიტანს ეს რუსეთისთვის“ - აღნიშნავს ბანკი.

სახელმწიფოს გაძლიერება

პანდემიამ იმ სახელმწიფოთა უფლებამოსილების გაფართოება განაპირობა, რომლებმაც კრიზისის წინააღმდეგ გაცილებით მეტი თანხა მიმართეს, ვიდრე, მაგალითად, 2008-2009 წლებში არსებული გლობალური ფინანსური კრიზისის დროს.

საგანგებო ვითარებამ ზოგიერთ ლიდერს პარლამენტის გვერდის ავლით საგანგებო გადაწყვეტილებების მიღების საშუალება მისცა.

”კრიზისის დასრულების შემდეგ ზოგიერთი ლიდერი თავის საგანგებო უფლებამოსილებას დაემშვიდობება, მაგრამ ზოგიერთს ამის შენარჩუნება სურს” - წერს Credit Suisse.

კვლევის ავტორთა აზრით, ანტიკრიზისული მხარდაჭერის უარყოფითი მხარე ბაზრის ბუნებრივი დინამიკის შესუსტება იყო.

“როგორც ჩანს, პოლიტიკური რეჟიმის ტიპი, დემოკრატია ან ავტორიტარული მმართველობა, კორონავირუსის წინააღმდეგ ბრძოლის ეფექტურობაზე გავლენას არ ახდენს“- ასკვნიან Credit Suisse– ის ექსპერტები.

უთანასწორობა და შრომის ბაზარი

პანდემიამ ტელეკომუნიკაციის უპრეცედენტო ზრდა გამოიწვია. დისტანციურად მუშაობის რეჟიმზე გადასვლის ერთ-ერთი შედეგი ოფისებზე ხალხის ნაკლებად მიჯაჭვულობა იქნება. მათ შეუძლიათ საცხოვრებლად აგარაკებზე გადავიდნენ.

”პატარა ქალაქებს შეუძლიათ “რენესანსში“ გადარჩნენ და მეგაპოლისებს ღირსეული ალტერნატივა შესთავაზონ“- წერს Credit Suisse.

ვის შეუძლია დისტანციურად მუშაობა:

სამუშაო ადგილების პროცენტული მაჩვენებელი- რომელ ქვეყანას შეუძლია სამუშაო ადგილების დისტანციურ რეჟიმზე გადაყვანა.

• ლუქსემბრუგი - 53,4
• შვეიცარია - 44,9
• შვედეთი - 44,2
• დიდი ბრიტაეთი - 43,5
• ნორვეგია - 41,7
• აშშ - 41,6
• საფრანგეთი - 37,7
• გერმანია - 36,7
• იტალია - 35
• რუსეთი - 33,9
• ესპაეთი - 31,7
• არაბთა გაერთიანებული საამიროები - 28,9
• ჩილე - 25,7
• ბრაზილია - 25,7
• თურქეთი - 22,8
• მექსიკა - 22,3

პანდემიამ ასევე გაზარდა სოციალურ-ეკონომიკური უთანასწორობის გაღრმავების რისკი. ბევრ ქვეყანაში დასაქმებულთა დიდი ნაწილი სამსახურში გაფორმებული არ არის, პანდემიის გამო მოგების დაკარგვის რისკი სწორედ ამ კატეგორიას ემუქრება.

Credit Suisse- ის კვლევის ავტორები თვლიან, რომ უთანასწორობის დაძლევის აუცილებლობამ შეიძლება გადასახადების ახალი გადანაწილების აუცილებლობა გამოიწვიოს.

წყარო: rbc