ელისაშვილი საპენსიო სესხებზე - "მე არ ვარ ბანკირი, რომ დავჯდე და ბაზარი მოვიკვლიო"

როგორ უყურებს ალეკო ელისაშვილი საპენსიო სესხების ბაზარს საქართველოში.

საპენსიო სესხების თემა ერთ-ერთია იმ სენსიტიური თემებიდან, რომელზე დისკუსიებიც უკვე წლების განმავლობაში, განსაკუთრებით კი არჩევნების მოახლოებასთან ერთად აქტიურდება.

ამ მიმართულებით ცალკეული პოლიტიკოსების მხრიდან შეტევის მთავარი ობიექტი ლიბერთი ბანკია. პოლიტიკოსების ნაწილი სწორედ ლიბერთი ბანკს ადანაშაულებს იმაში, რომ საპენსიო სესხების საპროცენტო განაკვეთი მაღალია.

თუმცა პოლიტიკოსების ამ პათოსის საპასუხოდ რამდენიმე კვირის წინ ეკონომიკურმა მედიამ ბანკები და ფინანსები საპენსიო სესხების ბაზრის კვლევა გამოაქვეყნა. როგორც დოკუმენტმა გვაჩვენა საპენსიო სესხებს საქართველოში არა მხოლოდ ლიბერთი, არამედ სხვა კომერციული ბანკებიც გასცემენ, თუმცა აქ განსხვავება ისაა, რომ ლიბერთი სხვა ბანკებთან შედარებით ამ სესხს ყველაზე დაბალ პროცენტში გასცემს, კერძოდ, 30.65%-ში, მაშინ როცა მსხვილ კომერციულ ბანკებში სესხის ეფექტური საპროცენტო განაკვეთის მაჩვენებელი 43-47%-ის ფარგლებში მერყეობს, ხოლო მცირე ბანკებში დაახლოებით 49%-ს შეადგენს.

მდგომარეობის მეორე მხრიდან დანახვის ფონზე ჩვენ დავინტერესდით კონკრეტულად რის საფუძველზე აკრიტიკებს სხვადასხვა პოლიტიკური ფიგურა ლიბერთი ბანკს. ჩვენ ამ თემით სწორედ ერთ-ერთ პოლიტიკოსს ალეკო ელისაშვილს მივმართეთ:

ბატონო ალეკო, თქვენ აქტიურად საუბრობთ პენსიების თემაზე თქვენი აზრით რა არის უფრო დიდი პრობლემა პენსიის მოცულობა თუ საპენსიო სესხი?

- ცხადია დღეს ორივე მნიშვნელოვანი პრობლემაა, რადგან ეს პენსია საარსებო მინიმუმის ზღვარზეა. პენსიონერს ეს ფული მედიკამენტებზეც კი არ ყოფნის და საჭმელზე მითუმეტს.

ანუ გამოდის რომ ნომერ პირველ პრობლემად მაინც პენსიის მოცულობას მიიჩნევთ და არა სესხებს?

- სესხის ნაწილიც არანაკლებ პრობლემაა საქართველოში, როცა უყურებ რომ პენსიონერს პენსიის გამოტანა 36%-ში უწევს, მას ფაქტობრივად პროცენტის მომსახურების შემდეგ აღარაფერი რცება.

კარგია რომ პროცენტებს შევეხეთ, თქვენ აქტიურად საუბრობთ რომ საპენსიო სესხებზე მაღალი პროცენტია. მაინტერესებს ამას რის საფუძველზე ამბობთ? მომხმარებლების გადმოსახედიდან თუ კონკრეტულად ბაზარი შეისწავლეთ?

- მე არ ვარ ვალდებული, რომ ბაზარი შევისწავლო. მე ვიცი კონკრეტული პენსიონერები, რომლებიც მძიმე მდგომარეობაში არიან. პრობლემა არის ის, რომ როდესაც პენსიონერს გამოაქვს სესხი, თავისი შემოსავლების ნახევარი მიდის სესხის დაფარვაში.

გამოდის რომ თქვენ ამ ყველაფერს მომხმარებლის გადმოსახედიდან უყურებთ?

- დიახ, რა თქმა უნდა, გულის ამაჩუყებელია, რომ 700 ათასი პენსიონერი არის შიმშილის ზღვარზე.

შესწავლილი გაქვთ თუ არა დღეს რამდენია რეალური საბაზრო საპროცენტო განაკვეთი ამ ტიპის სესხებზე?

- მე ასე გიპასუხებთ, ჩვეულებრივ სამომხმარებლო სესხთან შედარებით რომ გაცილებით მეტ პროცენტში აქვს მომხმარებელს სესხი ეს არის ფაქტი. დანარჩენს რაც შეეხება მე არ ვარ ბანკირი, რომ დეტალურად დავჯდე და მოვიკვლიო.

თქვენ კონკრეტული ბანკის საპენსიო პროცენტზე საუბრობთ, მაინტერესებს შედარებული გაქვთ როგორი პროცენტებია სხვა ბანკებში?

- მე უფრო ზოგად სურათზე ვსაუბრობ. ცხადია, სხვა ბანკებსაც აქვთ სესხები პენსიონერებისთვის, მაგრამ ძირითადად, პენსიონერები ლიბერთის მომხმარებლები არიან, რადგან სადაც პენსია ერიცხებათ იქ იღებენ სესხს.

ბატონო ალეკო, თქვენ ზოგადად სურათზე ისაუბრეთ და ახსენეთ, რომ ჩვეულებრივ სამომხმარებლო სესხთან შედარებით საპენსიო სესხები მაღალია. თუმცა, ბანკი ამობობს, რომ ეს სამომხმარებლო სესხი არის ძალიან მაღალი რისკის და სწორედ ამის გამოა მისი პროცენტი ყველაზე მაღალი, კონრეტულად მითხარით, თქვენ არ ეთანხმებით ამას?

- არ ვეთანხმები. ეს რისკები დაზღვეულია. კერძოდ, სიკვდილიანობის მაჩვენებელი პენსიონერებში 8%-ია, ეს თითქმის იგივე მაჩვენებელია, რაც ახალგაზრდებში. მე მესმის, რომ ბანკი არ არის საქველმოქმედო ორგანიზაცია. ბანკი არსებობს იმისთვის, რომ მოგება ნახოს. აქ არის კომპლექსური საკითხი. ჩვენ ახალი სატენდერო პირობები ისე უნდა შევიმუშავოთ ერთის მხრივ პენსიონერები სესხს ადამიანურ პროცენტში იღებდნენ და მეორეს მხრივ ბანკი არ გაკოტრდეს და ჰქონდეს თავისი სარგებელი.

ამ ყველაფრის ფონზე მინდა გკითხოთ თუ იცით რისგან დაიანგარიშება ნებისმიერი სესხის პროცენტი? ე.წ საპენსიო სესხის პროცენტი?

- ვიცი რომ ეს სესხი გარკვეული კომპონენტებისგან შედგება. თუ კონკრეტულად გაინტერესებთ ჩემგან რომელ კომპონენტებზეა საუბარი გეტყვით, რომ ამის ცოდნა არაა ჩემთვის ვალდებული

კარგი, მაშინ ასე გკითხავთ, ხომ არ გეჩვენებათ რომ თქვენი საუბარი უფრო სოციალისტური ნარატივს გავს? ხომ არ ცდებით კომერციული ურთიერთობის ჩარჩოებს?

- არა მე ასე არ ვფიქრობ, რადგან ის ტენდერი, რომელშიც ლიბერთი ბანკმა მოიგო სახელმწიფომ გამოაცხადა. შემდეგ ეს ტენდერი გაუხანგძლივა მათ. პრობლემა იმაშია, რომ ეს ტენდერი სახელმწიფომ არასწორი პირობებით გამოაცხადა. აქ არანაირი სოციალიზმი არ არის. მე ეკონომიკაში მემარჯვენე ვარ. აქ საუბარია ისეთ პირობებზე, რომ ბანკმაც მიიღოს სარგებელი და პენსიონერსაც ჰქონდეთ სესხის აღების შესაძლებლობა დაბალ პროცენტში.

თქვენ რომ იყოთ გადაწყვეტილების მიმღების რას იზამდით კონკრეტულად სესხის პროცენტთან დაკავშირებით, დააწესებდით კონკრეტულ პროცენტს თუ სულ უპროცენტოდ გინდათ რომ ბანკმა გასცეს სესხი?

- კიდევ ერთხელ ვიმეორებ, რომ მე ვარ გადაწყვეტილების ერთ-ერთი მიმღები, რადგან ჩვენ შევქმენით ამ თემასთან დაკავშირებით სამთავრობო კომისია. მე არ მინდა მოვლენებს გავუსწრო, მაგრამ კარგია, რომ დათქმულ ვადებში სოციალური მომსახურების სააგენტომ გამოგვიგზავნა ხედვა ახალი ტენდერის პირობებთან დაკავშირებით. ამ კომისიის მიზანია შევაჯამოთ ეს პოზიციები და ჩამოვაყალიბოთ ახალი ხედვები.

კონკრეტულად რა ხედვებზეა საუბარი ხომ ვერ მეტყვით?

- სიმართლე რომ გითხრათ საკმაოდ დიდი დოკუმენტი მოგვივიდა და არ მინდა, რომ მოვლენებს წინ გავუსწრო. ამიტომ დროთა განმავლობაში გაიგებთ ამასაც.

გაქვთ თუ არა გამოცდილება საბანკო საქმიანობაში? თუ თქვენ არ გაქვთ ასეთი ცოდნა და გამოცდილება რომელიმე ექსპერტის ან კომპეტენტური ორგანიზაციის ანალიზს ეყრდნობით? რომელს?

- არა შეხება არ მქონია. მე როგორც გითხარით ამ ეტაპზე კომისიის წევრი ვარ, სადაც ერთად განვიხილავთ მოცემულ პრობლემას.

ფიქრობთ თუ არა რომ ანტი საბანკო ნარატივი აზიანებს ისეთ სექტორებს, რომელიც ქვეყნის ეკონომიკის მნიშნველოვანი სექტორია?

- არ ვფიქრობ ასე. ჩემი აზრით საფრთხე ის უფროა, რომ ამ მშიერ ქვეყანაში პენსიონერებს ნახევარი პენსიაც არ რჩებათ.

ინტერვიუს შეჯამების სახით ხაზი რამდენიმე მნიშვნელოვან ასპექტს უნდა გავუსვათ. პირველ რიგში, როგორც გამოჩნდა ალეკო ელისაშვილს საპენსიო სესხებზე შესაბამისი ბაზრის მოკვლევა არ ჩაუტარებია და ის აზრი, რომ საპროცენტო განაკვეთი მაღალია, პენსიონერების გადმოსახედიდან მომდინარეობს. გარდა ამისა, ხაზი გაესვა იმასაც, რომ თითქოს საპენსიო სესხი ჩვეულებრივი სამომხმარებლო სესხისგან განსხვავებით მაღალ პროცენტში გაიცემა, თუმცა ამაში უჩვეულო არაფერია, რადგან საპენსიო სესხების რისკიანობის დონე მაღალია. ფინანსების პრინციპებშიც კი წერია, რომ „მაღალი რისკი=მაღალ შემოსავალს“.

გარდა ამისა, ალეკო ელისაშვილმა ერთმანეთს დაუკავშირა ერთის მხრივ ლიბერთი ბანკის მიერ საპენსიო სესხების გაცემის ექსკლუზიური უფლება, ხოლო მეორეს მხრივ საპენსიო საპროცენტო განაკვეთი. თუმცა ეს ორი პროდუქტის სხვადასხვაა. ლიბერთი ბანკს სესხების გაცემის ექსკლუზიური უფლება არ გააჩნია, პირიქით, ბაზარზე ასეთი ტიპის სესხებს სხვა ბანკებიც გასცემენ.

ამას ემატება ისიც, რომ კონკრეტულ შეკითხვებზე პასუხი ზოგადი იყო, რაც დლეტანტობის შთაბეჭდილებას ტოვებდა.