"გარდა ოკუპირებული ტერიტორიებისა, რუსეთის საქართველოზე გავლენის ძირითადი იარაღი ენერგოკონტროლია“

კომ­პა­ნია ENKA-მ სა­ქარ­თვე­ლოს მთავ­რო­ბას­თან ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის გა­წყვე­ტის გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა მი­ი­ღო, შე­სა­ბა­მი­სად, ნა­მახ­ვა­ნის კას­კა­დის პრო­ექ­ტი, იმ ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბით, რო­მე­ლიც 2019 წლის 25 აპ­რილს გა­ფორმ­და, აღარ აშენ­დე­ბა. "ნა­მახ­ვა­ნ­ჰეს­ში“ თურ­ქუ­ლი კომ­პა­ნია 800 მი­ლი­ონ დო­ლარს დებ­და, კონ­ტრაქ­ტის გა­წყვე­ტის მი­ზე­ზად კი გავ­რცე­ლე­ბულ გან­ცხა­დე­ბა­ში სა­კონ­ტრაქ­ტო პი­რო­ბე­ბის დარ­ღვე­ვა და დიდი ხნის ფორ­სმა­ჟო­რუ­ლი სი­ტუ­ა­ცია და­სა­ხელ­და.

რო­გორ შე­ა­ფა­სებს სი­ახ­ლეს, რომ "ნა­მახ­ვა­ნ­ჰე­სი“ აღარ აშენ­დე­ბა, რა მნიშ­ვნე­ლო­ბის პრო­ექ­ტი იქ­ნე­ბო­და ეს სა­ქარ­თვე­ლოს­თვის უსაფრ­თხო­ე­ბი­სა და პო­ლი­ტი­კუ­რი კუ­თხით და რო­გორ იკ­ვე­თე­ბა რუ­სე­თის ფე­დე­რა­ცი­ის ინ­ტე­რე­სე­ბი მომ­ხდარ­ში? - ამ თე­მებ­ზე AMBEBI.GE-ს ექ­სპერ­ტი ალექ­სან­დრე თვა­ლჭ­რე­ლი­ძე ესა­უბ­რე­ბა.

- ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის იუ­რი­დი­უ­ლი მხა­რე ჩემი საქ­მე არ არის, შე­მიძ­ლია, ვი­სა­უბ­რო მხო­ლოდ უსაფრ­თხო­ე­ბა­ზე და ამ შემ­თხვე­ვა­ში, ენერ­გე­ტი­კულ უსაფრ­თხო­ე­ბა­ზე. სა­ქარ­თვე­ლოს აქვს პრე­ტენ­ზია, რომ გახ­დეს ენერ­გე­ტი­კუ­ლი ჰაბი, ამის­კენ პირ­ვე­ლი ნა­ბი­ჯი ზბიგ­ნევ ბჟე­ზინ­სკიმ და ედუ­არდ შე­ვარ­დნა­ძემ გა­დად­გეს, ბაქო-თბი­ლი­სი-ჯე­ი­ჰან­სა და სამ­ხრეთ კავ­კა­სი­ის გაზ­სა­დენს ვგუ­ლის­ხმობ. სხვა­თა შო­რის, ამან გა­დაგ­ვარ­ჩი­ნა იმას, რომ 2008 წელს რუ­სებ­მა თბი­ლი­სი არ აი­ღეს. უამ­რა­ვი ამე­რი­კუ­ლი ანა­ლი­ტი­კუ­რი სტა­ტი­აა, სა­დაც წე­რია, რომ ძი­რი­თა­დად ომის მი­ზე­ზი კონ­ტრო­ლის და­წე­სე­ბა იყო სამ­ხრეთ კავ­კა­სი­ის მილ­სა­დე­ნებ­ზე - ბაქო-თბი­ლი­სი-ჯე­ი­ჰან­სა და სამ­ხრეთ კავ­კა­სი­ის გაზ­სა­დენ­ზე. ეს უკვე აშე­ნე­ბუ­ლი იყო და აშშ-მა რუ­სეთს უფ­ლე­ბა არ მის­ცა აქ შე­მო­სუ­ლი­ყო, სხვა­ნა­ი­რად ჯარს მას­შტა­ბუ­რად შე­მო­იყ­ვან­და...

ენერ­გო­უ­საფრ­თხო­ე­ბა და პო­ლი­ტი­კუ­რი უსაფრ­თხო­ე­ბა ერ­თმა­ნეთ­თან გა­და­ჯაჭ­ვუ­ლია. აღ­ნიშ­ნუ­ლი პრე­ტენ­ზი­ის ფონ­ზე სა­ქარ­თვე­ლო რე­გი­ონ­ში, ფარ­თო გა­გე­ბით, ავ­ღა­ნე­თის, ერა­ყის, ირა­ნის, თურ­ქე­თის, სომ­ხე­თი­სა და აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის ჩათ­ვლით, ერ­თა­დერ­თი ქვე­ყა­ნაა, რო­მე­ლიც ენერ­გო­დე­ფი­ცი­ტუ­რია. გვი­წევს ენერ­გი­ის იმ­პორ­ტი, რაც აბ­სო­ლუ­ტუ­რი ნონ­სენ­სია, და­უშ­ვე­ბე­ლია მა­შინ, რო­დე­საც ერთ კვ/კმ-ზე სა­ქარ­თვე­ლო ყვე­ლა­ზე, ვი­მე­ო­რებ - ყვე­ლა­ზე მდი­და­რი ქვე­ყა­ნაა ჰიდ­რო­ე­ნერ­გო­რე­სურ­სე­ბით და მე­ო­რე ად­გილ­ზე მყოფ უზ­ბე­კეთს ალ­ბათ ათ­ჯერ უს­წრებს. ეს გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი პო­ტენ­ცი­ა­ლი რამ­დე­ნი­მე გა­რე­მო­ე­ბას­თა­ნაა და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი. არ­სე­ბულ პო­ტენ­ცი­ალს მცი­რე ჰე­სე­ბი ვერ მი­აღ­წევს - მათი მშე­ნებ­ლო­ბა ძა­ლი­ან კარ­გია და ტაქ­ტი­კუ­რი და არა სტრა­ტე­გი­უ­ლი მნიშ­ვნე­ლო­ბა აქვთ; ჩვენ აუ­ცი­ლებ­ლად გვჭირ­დე­ბა მძლავ­რი, მა­რე­გუ­ლი­რე­ბე­ლი სად­გუ­რე­ბი. ეს ნიშ­ნავს, რომ როცა რა­ღაც ავა­რი­აა, ქსე­ლი უნდა იყოს და­ძა­ბუ­ლო­ბის ქვეშ, თო­რემ მთე­ლი ქვეყ­ნის მას­შტა­ბით 5, 6-სა­ა­თი­ა­ნი გა­თიშ­ვე­ბი გვექ­ნე­ბა, რომ­ლის ის­ტო­რი­აც ჩვენ კარ­გად გვახ­სოვს. ამი­ტომ გვჭირ­დე­ბა მა­რე­გუ­ლი­რე­ბე­ლი სად­გუ­რე­ბი, "ნა­მახ­ვა­ნ­ჰე­სი" კი ზუს­ტად ასეთ სად­გუ­რებს მი­ე­კუთ­ვნე­ბა, ისე­ვე, რო­გორც "ენ­გურ­ჰე­სი" და თა­ვის დრო­ზე სხვა პრო­ექ­ტე­ბი.

- დღეს ლა­პა­რა­კო­ბენ იმა­ზე, რომ "ნა­მახ­ვა­ნ­ჰე­სის" პრო­ექ­ტის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის­თვის ხელ­შეშ­ლა შე­იძ­ლე­ბა, რუ­სე­თის ინ­ტე­რე­სებს ხელს უწყობ­დეს...

- შე­იძ­ლე­ბა კი არა, 100, 120%-ით ასეა. 120%-ით და­ფი­ნან­სე­ბუ­ლე­ბი არი­ან, არ ვიცი, ამას აკე­თე­ბენ აბ­სო­ლუ­ტუ­რად შეგ­ნე­ბუ­ლად და გა­უთ­ვით­ცნო­ბი­ე­რებ­ლად, მაგ­რამ და­ფი­ნან­სე­ბუ­ლია რუ­სე­თის­გან. ამ­ჟა­მად რუ­სე­თის ძი­რი­თა­დი ია­რა­ღი, გარ­და ოკუ­პი­რე­ბუ­ლი ტე­რი­ტო­რი­ე­ბი­სა, არის ზუს­ტად ენერ­გო­კონ­ტრო­ლი სა­ქარ­თვე­ლო­ზე. ნა­ხეთ - ყვე­ლაფ­რის ყიდ­ვა მო­ა­ხერ­ხეს ქარ­თვე­ლებ­მა: "ყა­ზტრანსგა­ზის“, სხვა­დას­ხვა კომ­პა­ნი­ის, მაგ­რამ "თე­ლასს“ რუ­სე­ბი არ ყი­დი­ან, არა?! აი, ეს არის - ენერ­გო­კონ­ტრო­ლი რუ­სე­ბის მხრი­დან ძა­ლი­ან ხელ­შე­სა­ხე­ბი, მგრძნო­ბი­ა­რე ინ­სტრუ­მენ­ტია.

- და­ფი­ნან­სე­ბუ­ლებ­ში "რი­ო­ნის ხე­ო­ბის მცვე­ლებს“ გუ­ლის­ხმობთ?

- არა მარ­ტო. "რი­ო­ნის ხე­ო­ბის მცვე­ლე­ბის“ მო­ბი­ლი­ზე­ბა იყო სა­ჭი­რო. ისი­ნი არი­ან აბ­სო­ლუ­ტუ­რად გუ­ლახ­დი­ლი ხალ­ხი, რო­მელ­თაც უნ­დათ თა­ვი­ან­თი ხე­ო­ბის დაც­ვა, მაგ­რამ ამას ხომ ორ­გა­ნი­ზე­ბა, სპე­ცი­ა­ლუ­რი, მრა­ვალ­წლი­ა­ნი პი­ა­რი სჭირ­დე­ბო­და? სა­ერ­თოდ, ხე­დავთ, რომ ნე­ბის­მი­ე­რი სად­გუ­რის წი­ნა­აღ­მდეგ გა­მო­დი­ან - გინდ პან­კი­სის ხე­ო­ბა­ში, გინდ - სად. ვისი ნა­რა­ტი­ვია? და რას აკე­თებს ჩვე­ნი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა? - ხმას არ იღებს. როცა და­ი­წყე­ბა, იტყვის, "აი, ჩვენ ძა­ლი­ან კარ­გად ვიქ­ცე­ვით და კარგ ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბას ვდებთ“ და ამის აღა­რა­ვის სჯე­რა. ამი­ტომ, რო­გორც ხარ­ჯა­ვენ ისი­ნი (რუ­სე­ბი) სულ მცი­რე 30 მი­ლი­ონ დო­ლარს ამ პი­არ­ზე, ზუს­ტად ასე­თი პი­ა­რის წი­ნა­აღ­მდეგ აუ­ცი­ლე­ბე­ლია შე­სა­ბა­მი­სი პო­ზი­ტი­უ­რი პი­ა­რის მო­წყო­ბა.

- ანუ ეს ხარ­ჯე­ბი რუ­სე­თი­დან მო­დის?..

- პირ­და­პირ და არა­პირ­და­პირ. შე­იძ­ლე­ბა, მო­დის სა­დღაც ოფ­შო­რუ­ლი ზო­ნე­ბი­დან - ინ­გლი­სი­დან, ამე­რი­კი­დან, მაგ­რამ სი­ნამ­დვი­ლე­ში, რა­საკ­ვირ­ვე­ლია, ამ ფუ­ლის პირ­ველ­წყა­რო რუ­სე­თია. ამას ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა ხელს არ უწყობს, მაგ­რამ არც უშ­ლის. თქვენ გი­ნა­ხავთ 25 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში, ერთი ჯა­შუ­ში მა­ინც და­ე­ჭი­როთ სა­ქარ­თვე­ლო­ში?

- თქვენ მუ­შა­ობ­დით ბაქო-თბი­ლი­სი-ჯე­ი­ჰან­ზე. შე­გიძ­ლი­ათ ორ პრო­ექტს შო­რის პა­რა­ლე­ლი, რუ­სე­თის ინ­ტე­რე­სე­ბის თვალ­საზ­რი­სით, გა­ავ­ლოთ?

- მა­შინ გია ჭან­ტუ­რი­ას ოფის­ში იყო პი­ა­რის უძ­ლი­ე­რე­სი სამ­სა­ხუ­რი, რო­მე­ლიც ყო­ველ­დღი­უ­რად მთე­ლი მსოფ­ლი­ოს მას­შტა­ბით პრე­სას აა­ნა­ლი­ზებ­და, შეხ­ვედ­რებს აა­ნა­ლი­ზებ­და და ყო­ველ­დღი­უ­რად გას­ცემ­და რე­კო­მენ­და­ცი­ებს, რა უნდა გა­კე­თე­ბუ­ლი­ყო ამის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გოდ. მა­შინ რუ­სე­თი 20 მი­ლი­ონ დო­ლარს ხარ­ჯავ­და და არა­ფე­რი გა­მო­უ­ვი­და, რად­გან ძა­ლი­ან მძლავ­რი პი­ა­რი იყო გია ჭან­ტუ­რი­ას მხრი­დან. მეც ვი­ღებ­დი მო­ნა­წი­ლე­ო­ბას, დავ­დი­ო­დით რე­გი­ონ-რე­გი­ონ, სო­ფელ-სო­ფელ და ვმუ­შა­ობ­დით. ასე­თი მუ­შა­ო­ბაა სა­ჭი­რო. უმძლავ­რე­სი სპე­ცი­ა­ლუ­რი გან­ყო­ფი­ლე­ბა იყო, ასე ვთქვათ, უარ­ყო­ფი­თი პი­ა­რის წი­ნა­აღ­მდეგ - ეს ძა­ლი­ან კარ­გად ვიცი, რად­გან მას ჩემი შვი­ლი ხელ­მძღვა­ნე­ლობ­და.

რა­საკ­ვირ­ვე­ლია, ეს ორი შემ­თხვე­ვა ერ­თმა­ნეთს ჰგავს, ეს ხომ 2x2=4-ია. რუ­სებს არა­ფე­რი ახ­ლის სწავ­ლა არ შე­უძ­ლი­ათ, როცა რა­ღაც ერთი, სტან­დარ­ტუ­ლი ტექ­ნო­ლო­გია აქვთ, მას იყე­ნე­ბენ; გინდ პო­ლი­ტი­კა აი­ღეთ, გინდ პო­ლი­ტი­კუ­რი პარ­ტი­ე­ბი, გინდ ენერ­გო­უ­საფრ­თხო­ე­ბა - ესაა ნე­გა­ტი­უ­რი პი­ა­რი.

"ნა­მახ­ვა­ნ­ჰე­სი" აუ­ცი­ლებ­ლად გან­ხორ­ცი­ელ­დე­ბა, არ ვიცი, "ენკა“ გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლებს თუ სხვა. ვთქვათ, სა­ქარ­თვე­ლოს არ შე­უძ­ლია, უზარ­მა­ზარ კრე­დი­ტებს იღებს აზი­ის გან­ვი­თა­რე­ბის ბან­კის­გან და აი­ღოს კი­დევ ერთი კრე­დი­ტი და თვი­თონ აა­შე­ნოს? იმას არ ვი­ძა­ხი, რა ტექ­ნო­ლო­გი­ით აშენ­დე­ბა, ვამ­ბობ, რომ სტრა­ტე­გი­უ­ლად ეს ასა­შე­ნე­ბე­ლია, ხოლო "ენკა“ აა­შე­ნებს, "ჯე­ნე­რალ ელექტრი­კი“ თუ საფ­რან­გე­თის "სო­სი­ე­ტე ჟე­ნე­რა­ლი“, ჩემ­თვის აბ­სო­ლუ­ტუ­რად სუ­ლერ­თია. მთა­ვა­რია, ტექ­ნი­კუ­რად და პო­ლი­ტი­კუ­რად კარ­გი პრო­ექ­ტი იყოს.

- ვი­ცით, რომ წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ინ­ვეს­ტი­ციო გა­რე­მო ზი­ან­დე­ბა, შეგ­ვიძ­ლია გა­ვიხ­სე­ნოთ ასე­ვე ანაკ­ლი­ის პორ­ტის პრო­ექ­ტის ჩა­ვარ­დნა. "ნა­მახ­ვა­ნ­ჰე­სის" გა­ნუ­ხორ­ცი­ე­ლებ­ლო­ბის გამო სა­ქარ­თვე­ლოს 800 მი­ლი­ონ დო­ლა­რი­ა­ნი ზა­რა­ლი მი­ად­გე­ბა... შე­გიძ­ლი­ათ გვე­სა­უბ­როთ ამ მოვ­ლე­ნის გავ­ლე­ნა­ზე სა­ინ­ვეს­ტი­ციო გა­რე­მო­სა და ეკო­ნო­მი­კის კუ­თხით?

- სა­ინ­ვეს­ტი­ციო გა­რე­მოს­თვის ეს ძა­ლი­ან ცუ­დია - უცხო­ე­ლი ინ­ვეს­ტო­რი ამას უარ­ყო­ფი­თად უყუ­რებს. მო­ვი­და კომ­პა­ნია, მიდი და აუხ­სე­ნი, რომ ხარ­ვე­ზე­ბი იყო კონ­ტრაქ­ტში და ა.შ. რას აკე­თებ­და 5 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში იუს­ტი­ცი­ის სა­მი­ნის­ტრო? ამი­ტომ, აუ­ცი­ლებ­ლად, მთავ­რო­ბამ ყვე­ლა­ფე­რი უნდა გა­ა­კე­თოს, რომ პრო­ექ­ტი უკან შე­მობ­რუნ­დეს.

განაგრძეთ კითხვა: