2-3 თვეში ფსოუსა და როკის გვირაბთან შვეიცარიელები ჩადგებიან
ექსპერტთა ვარაუდით, 2011 წლის ხელშეკრულების ამოქმედების სანაცვლოდ რუსეთი აფხაზეთის რკინიგზის გახსნას ითხოვს.
საქართველო-რუსეთის საზღვრებზე ტვირთის ბრუნვის მონიტორინგს შვეიცარიელები მაქსიმუმ 2-3 თვეში დაიწყებენ და 4 წლის შემდეგ საბოლოოდ მაინც მოხდება იმ ხელშეკრულების აღსრულება, რომელიც 2011 წელს რუსეთის მსო-ში გაწევრიანების სანაცვლოდ მოსკოვმა შესასრულებელ ვალდებულებად აიღო.
"პრაქტიკული სამუშაოები თითქმის დამთავრებულია. შეთანხმების იმპლემენტაციას უკვე ხანგრძლივი დრო აღარ დაჭირდება. სავარაუდოდ, 2-3 თვე", - აცხადებს "მთელ კვირასთან" საუბრისას პრემიერ-მინისტრის სპეციალური წარმომადგენელი რუსეთთან ურთიერთობის საკითხში ზურაბ აბაშიძე.
აბაშიძე-კარასინის შეხვედრა პრაღაში 26 თებერვალს შედგება და, რუსული პრესის ცნობით, განხილვის მთავარი თემა არა მხოლოდ 2011 წელს რუსეთის მსო-ში (მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია) გაწევრიანების სანაცვლოდ დადებული საქართველო-რუსეთის ის შეთანხმება იქნება, რომლის მიხედვითაც შვეიცარიელებმა საქართველო-რუსეთს შორის სასაქონლო ვაჭრობის მონიტორინგი უნდა განახორციელონ, არამედ აფხაზეთის გავლით რუსეთ-სომხეთის სარკინიგზო მომოსვლის აღდგენაც.
რუსული მედიის ცნობით, ქართული მხარე რკინიგზის აღდგენის განხილვაზე ხმამაღლა არ საუბრობს, რადგანაც ეს თემა "ფეთქებადსაშიშია". იქნება თუ არა პრაღაში 26 თებერვალს რკინიგზის თემა განხილული? ქართული მხარე აცხადებს, რომ არა. თუმცა ექსპერტები ვარაუდობენ, რომ ევრაზიული კავშირის გამო მოსკოვის მთავარ ინტერესს ამჟამად სწორედ სომხეთთან რკინიგზის აღდგენა წარმოადგენს, თავად ერევანიც თბილისს მუდმივად ამ თემაზე ესაუბრება და რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილე გრიგორ კარასინი ამ საკითხს აუცილებლად დააყენებს.
ზურაბ აბაშიძის თქმით, პრაღაში განხილვის ერთ-ერთი ცენტრალური საკითხი 2011 წელს საქართველოსა და რუსეთს შორის გაფორმებული ხელშეკრულება იქნება. საქმე ეხება იმ შეთანხმებას, რომელიც წინა ხელისუფლების დროს რუსეთის მსო-ში შესვლაზე საქართველოს თანხმობის სანაცვლოდ გაფორმდა და რომლის საფუძველზეც შერჩეულ ნეიტრალურ კომპანიას საქართველო-რუსეთის საზღვარზე უნდა ეწარმოებინა საბაჟო ადმინისტრირება და ტვირთების გადაადგილების მონიტორინგი.
"ამ ხელშეკრულების იმპლემენტაციის მიზნით, შერჩეულია შვეიცარიული კომპანია SGS, რომელმაც უნდა დააწესოს ტვირთების გადაზიდვაზე მონიტორინგი საქართველოსა და რუსეთს შორის", - აცხადებს აბაშიძე.
აფხაზეთის გავლით რკინიგზის აღდგენის თემის განხილვაზე კი ამბობს, რომ ეს ჯერ არ მომხდარა და საკითხის დასმის შემთხვევაში მოისმენს. აბაშიძის თქმით, შვეიცარიულმა კომპანიამ რომ მუშაობა დაიწყოს, კონტრაქტი როგორც რუსულმა, ისე ქართულმა მხარემ უნდა გააფორმოს. ამის შემდეგ შვეიცარიაში შეიქმნება ერთობლივი კომიტეტი - საქართველოსა და რუსეთის მთავრობების, ასევე შვეიცარიის მხარის წარმომადგენელთა მონაწილეობით, რომლებიც შემდეგ მონიტორინგს გაუწევენ ამ შვეიცარიულ კომპანიას და ზოგადად, ამ პროექტის განხორციელებას.
ზურაბ აბაშიძე: "2011 წლის შემდეგ მუშაობა მიმდინარეობდა ამ კონტრაქტის ტექსტზე. საკმაოდ რთული ტექსტია. ზოგადად, პროექტიც არაორდინარულია. 2012 წელს ხელისუფლების ცვლილებამაც, რა თქმა უნდა, გარკვეულწილად შეაფერხა ყველაფერი, მაგრამ ამ კონტრაქტზე მუშაობისას რუსეთიც ნელი ტემპით მიდიოდა. წინა შეხვედრებზე ერთმანეთს კითხვას ვუსვამდით - აბა, რა სტადიაში ხართ ამ კონტრაქტის მომზადებაში? ჩვენი შვეიცარიელი პარტნიორებიც მუდამ საქმის კურსში იყვნენ. ახლა უკვე ფინიშზე გავედით და უნდა მოვილაპარაკოთ, ჩვენი წარმომადგენლები შვეიცარიაში როდის შეიკრიბებიან, როდის მოაწერენ ხელს დოკუმენტებს, ვინ მოაწერს, ვისგან იქნება ერთობლივი კომიტეტი ჩამოყალიბებული და ა.შ. ამის შემდეგ ეს ჩვენი შეხვედრების დღის წესრიგის თემა პრაღაში აღარ იქნება, ამას დამოუკიდებელი ერთობლივი კომიტეტი გააგრძელებს. კონტრაქტების ტექსტები თითქმის დამთავრებულია. საბოლოოდ მათ გაფორმებას ხანგრძლივი დრო არ უნდა დასჭირდეს. თუ ყველაფერი ნორმალურად იქნა, სავარუდოდ, 2-3 თვე", - ამბობს აბაშიძე.
მისი თქმით, საქართველოს მიერ არაკონტროლირებად საზღვარზე არ მოხდება საბაჟო პროცედურების გაფორმება, არამედ საუბარია იმაზე, რომ შვეიცარიული კომპანია მხარეებს მიაწვდის ინფორმაციას იმ ტვირთების შესახებ, რომელიც აქედან რუსეთში და რუსეთიდან ჩვენთან შემოვა სამი სავაჭრო კორიდორის მეშვეობით.
ეს კორიდორები იქნება: მდინარე ფსოუზე, გალსა და ზუგდიდს შორის, ასევე გორთან, როკის გვირაბთან და ყაზბეგში. აბაშიძე ამბობს, რომ 2011 წლის აღნიშნულ ხელშეკრულებაში რკინიგზაზე არაფერია ნათქვამი, საერთოდ ნახსენები არ არის არც აფხაზეთი და არც ცხინვალის რეგიონი და ეს ამ ხელშეკრულების დადებითი მხარეა.
"აქამდეც არაერთგზის მითქვამს, რომ პრაღაში ჩვენს ორმხრივ ფორმატში საქრათველო-რუსეთის დამაკავშირებელი რკინიგზის აღდგენის თემა საგნობრივად არ განხილულა. თუ ეს საკითხი დადგება, მოვისმენთ და ჩამოვყალიბდებით ჩვენს პასუხზე. ზოგადად ჩვენი პრინციპული მიდგომა კი ცნობილია. სხვას ვერაფერს გეტყვით. მოგახსენებთ იმას, რაც ფაქტობრივი მოცემულობაა. დანარჩენი ამ ეტაპზე ექსპერტების დონეზე სჯობს გაიაზროთ", - ამბობს აბაშიძე.
რუსული მედიის ცნობით, ყველა მოთამაშემ კარგად იცის, რომ 2011 წლის ხელშეკრულების იმპლემენტაციას პრაქტიკულად აზრი მხოლოდ იმ შემთხვევაში აქვს, თუკი კავკასიიდან რუსეთში საქონელი აფხაზეთის გავლით გავა და ამდენად, რუსეთ-სომხეთის რკინიგზის აღდგენის საკითხი თავისთავად დგება, რადგან რუსეთსა და საქართველოს შორის აფხაზეთის ტერიტორიიდან რეგულარული საავტომობილო მიმოსვლა არარეალური და სავაჭრო-ეკონომიკური თვალსაზრისით უაზროა. ამიტომაც ვარაუდობს რუსული პრესა, რომ აბაშიძე-კარასინის შეხვედრისას 2011 წლის შეთანხმების იმპლემენტაციაზე საუბრის დროს რკინიგზის თემა აუცილებლად განიხილება.
"ვესტნიკ კავკაზა" წერს, რომ რკინიგზის თემაზე პირველად 2012 წელს სახელმწიფო მინისტრმა შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში პაატა ზაქარეიშვილმა ისაუბრა და საკუთარი პოზიციის არგუმენტად გამოიყენა ის, რომ რკინიგზის აღდგენა არანაირად არ დააზარალებს საქართველოს მხრიდან აფხაზეთის არაღიარების მტკიცე პოლიტიკას, რადგან ყველა საბაჟო საკითხი მოგვარდება რუსეთის მსო-ში გაწევრიანების შეთანხმების ფარგლებში.
"მეორე მხრივ, რკინიგზის საკითხის წამოწევა ღარიბაშვილის ხელისუფლებას აუცილებლად მოუტანს პრობლემებს როგორც საშინაო, ისე საგარეო კუთხით, რადგან ბაქო რუსეთ-სომხეთის რკინიგზასთან დაკავშირებულ ყველა საუბარს ყურადღებით ადევნებს თვალს", - წერს გამოცემა.
საგარეო საქმეთა სამინისტროს პრესსამსახურში აცხადებენ, რომ 2011 წლის შეთანხმების აღსრულებაზე მოლაპარაკება ახლა არ იწყება, არამედ წლებია მიმდინარეობს და სამუშაო დასკვნით ეტაპზეა. რკინიგზის თემის განხილვა და ამაზე მოლაპარაკება კი არ მიმდინარეობს. პრეზიდენტის ყოფილ მრჩეველ ვანო მაჭავარიანის განცხადებით მიამიტები უნდა ვიყოთ, ვთქვათ, რომ რკინიგზის თემა პრაღაში არ განიხილება.
"ეს თემა ძალიან მნიშვნელოვანია სომხური მხარისათვის და ერევანი რკინიგზის გახსნის აუცილებლობას საქართველოს მთავრობას ყველა დონეზე მუდმივად ახსენებს. აფხაზური მხარე აქტიურად მუშაობს, რომ ეს პოლიტიკური და საოკუპაციო რეჟიმისთვის მომგებიანი თემა გახდეს, რუსეთი კი, რა თქმა უნდა, ამ თემას სწორედ ევრაზიული საბჭო კავშირის აუცილებელ წინაპირობად განიხილავს და შესაბამისად, დღევანდელ ხელისუფლებაზე ადრე თუ გვიან ძალიან დიდი ზეწოლა ექნება, რომ ეს თემა კონკრეტული შეთანხმების საგანი გახდეს. ეს არის ის, რასაც გაცილებით მეტი სჭირდება, ვიდრე აბაშიძე-კარასინის პრივატულ ოთახში საუბარი ჰქვია. ზაქარეიშვილის პირადი მოსაზრებები ჩვენ უკვე არაერთხელ მოვისმინეთ და როგორც ჩანს, ეს მხოლოდ მისი პირადი მოსაზრებაა. ჩვენ არ ვიცით, რა მოლაპარაკებებია კარასინ-აბაშიძეს შორის და არ ვიცით, რა მოლაპარაკებები მიდის სახელმწიფოებს შორის", - ამბობს მაჭავარიანი.
მისი თქმით, ის, რომ 2011 წელს რუსეთმა მსო-ში გაწევრიანების სანაცვლოდ აიღო ვალდებულება რუსეთ-საქართველოს საზღვრებზე საბაჟო პუნქტების გაკონტროლებაზე და ეს შეთანხმება დღემდე არ ამოქმედებულა, ცალსახად დღევანდელი ხელისუფლების ჩავარდნაა, რადგან ამ შეთანხმების იმპლემენტაციას ამდენი დრო არ სჭირდებოდა.
ვანო მაჭავარიანი: "ეს პრობლემური თემაა, მაგრამ გსმენიათ, საქართველოს დელეგაცია ამ თემის მოსაგვარებლად რუსულ მხარეს რომ შვეიცარიის მეშვეობით ელაპარაკებოდა?! ჩემი ინფორმაციით, შვეიცარიული მხარე მზად იყო აქტიურად ემუშავა, მაგრამ ქართულმა მხარემ სენსიტიურობიდან, რუსეთის არგაღიზიანებიდან გამომდინარე თემა უბრალოდ წინ არ წამოწია და ის სამწუხაროდ, მხოლოდ აბაშიძეს აქვს ჩაბარებული".
საგარეო საქმეთა მინისტრის ყოფილი მოადგილე სერგი კაპანაძე ამბობს, რომ რკინიგზის თემა 2011 წლის შეთანხმებასთან არანაირ კავშირში არ არის და მისი განხილვა ჩვენი ქვეყნის ინტერესებს ეწინააღმდეგება.
"2011 წლის შეთანხმებას არანაირი შეხება არ აქვს რკინიგზასთან. სხვა საკითხია, ვის სურს, რომ რკინიგზის თემა ამ კონტექსტში განიხილოს. 2011 წლის ხელშეკრულება 2 წლის წინ უნდა შესრულებულიყო. სამწუხაროდ, ჩვენს დროსაც შეყოვნდა და თუ ახლა მაინც შესრულდება, მისასალმებელია. წესით და რიგით, ამ ხელშეკრულების იმპლემენტაციას ეს შეხვედრები არ სჭირდება, ბოლო დეტალებიც შეთანხმებული იყო და მხოლოდ ტექნიკური მოლაპარაკება იყო დარჩენილი შვეიცარიულ კომპანიასთან. თუმცა, ვიმეორებ, რომ მთავარია, ახლა მაინც მოხდეს საკითხის ბოლომდე მიყვანა. რკინიგზასთან დაკავშირებით შემიძლია გითხრათ ის, რომ ეს ჩვენს ინტერესებში არანაირად არ შედის და ამაზე მოლაპარაკების დაწყება არ შეიძლება", - ამბობს კაპანაძე.
ყოფილი პრემიერის ყოფილ მრჩეველ გია ხუხაშვილის განცხადებით, 2011 წლის ხელშეკრულების იმპლემენტაცია რთული პროცესია და ამდენი ხანიც სწორედ ამიტომ ვერ დასრულდა. ის პრაღაში არც რკინიგზის აღდგენის საკითხის განხილვას გამორიცხავს.
გია ხუხაშვილი: "რთული პროცესია, ბევრ თემას, ბევრ დეტალს უკავშირდება. თავად მონიტორინგის ფორმატიც ბუნდოვანია. როგორც ჯერჯერობით ჩანს, ეს მხოლოდ საინფორმაციო ბაზის დონეზე იქნება, ინფორმაციის გაცვლა და მეტი არაფერი. კარგი იყო, მაშინვე მომხდარიყო იმპლემენტაცია, მაგრამ ისეთი დაძაბული ურთიერთობაა ქვეყნებს შორის, გასაკვირი არ არის, რომ ვერ დასრულდა. თუ ჩვენ ვსაუბრობთ იმაზე, რომ მონიტორინგი საქართველოს საერთაშორისოდ აღიარებულ საზღვრებზე უნდა მოხდეს და შვეიცარიელებმა ამ კუთხით უნდა იმუშაონ, ბუნებრივია, ეს საკითხი კავკასიიდან რუსეთისაკენ და პირიქით რაღაც სატრანზიტო ურთიერთობის გააქტიურებას უკავშირდება. ეს იქნება რკინიგზა თუ საავტომობილო ტრანსპორტი, ეს ცალკე საკითხია. მთავარია, ეკონომიკური საზღვარი სად ფიქსირდება. არ გამოვრიცხავ, რომ რუსეთმა ეს საკითხი დააყენოს. პრინციპში, ამას აზრი იმ შემთხვევაში აქვს, თუ ეს სატრანზიტო კვანძები რეალურად გაიხსნება - რკინიგზა აღდგება, როკის გვირაბიდან მიმოსვლა განახლდება და ა.შ. როგორც ჩანს, ამ მიმართულებით საუბარი წავა.
თუმცა, ნუ ვიფიქრებთ იმას, რომ ამ შეხვედრაზე რაიმეს მიღწევა მოხდება, რადგან სხვა ბევრი სირთულეებია. იგივე შვეიცარიული კომპანია რა ფორმატში იმუშავებს. მხოლოდ ტვირთების შესახებ ინფორმაციის მოწოდება იქნება? ან სრულფასოვანი საბაჟო გაფორმება ვისი იურისდიქციის ქვეშ მოხდება. გარდა ამისა, მაგალითად, რკინიგზის აფხაზეთის მონაკვეთი სამართლებრივად ვის იურისდიქციაშია და მოძრაობის უსაფრთხოების თუ სხვადასხვა საკითხები როგორ მოგვარდება. ამგვარ კომპლექსურ თემას კი პრაღაში, რა თქმა უნდა, ვერ განიხილავენ. საკითხი შეიძლება წამოიწიოს, დაველოდოთ", - ამბობს ხუხაშვილი.
ეკატერინე ბასილაია
წყარო: გაზეთი "რეზონანსი"