დავით ასლანიშვილი - რეფინანსირების სესხების გაზრდა სამთავრობო ოპერაციებით არ არის გამოწვეული

ეკონომიკის ექსპერტი დავით ასლანიშვილი „ფეისბუქის“ საკუთარ გვერდზე რეფინანსირების სესხების ზრდასთან დაკავშირებით წერს.

"ბიზნესპრესნიუსი" დავით ასლანიშვილის პოსტს უცვლელად გთავაზობთ:

"ხუთშაბათს (2017 წლის 6 აპრილს), ჩატარებული აუქციონის შედეგების მიხედვით, ეროვნული ბანკის მიერ კომერციულ ბანკებზე გაცემული რეფინანსირების სესხების მოცულობამ ახალ ისტორიულ რეკორდს მიაღწია და ჯამურად 1,65 მლრდ ლარი (ერთკვირიანი – 1.25 მლრდ. ლარი, ხოლო ერთთვიანი – 400 მლნ. ლარი) გახდა, რაც ლარის სარეზერვო მასის 28% შეადგენს, ხოლო გასული წლის იგივე პერიოდის ანალოგიურ მაჩვენებელს 1 მლრდ ლარით აღემატება.

კიდევ უფრო თვალშისაცემია ის გარემოება, რომ აუქციონში მონაწილე კომერციული ბანკების საერთო მოთხოვნამ რეფინანსირების რესურზე პირველად გადააჭარბა 2 მლრდ ლარის ნიშნულს (იხილეთ სქრინი).

რატომ არის მოკლევადიანი ლიკვიდობის დეფიციტი და ამ ინსტრუმენტზე მოთხოვნა ასე მაღალი კომერციულ ბანკებში?

იანვარში ერთ–ერთ სატელევიზო დებატში ეროვნული ბანკის წარმომადგენელმა ბატონმა გიორგი ბაქრაძემ აღნიშნა, რომ რეფინანსირებაზე მოთხოვნას იწვევს:

1) სამთავრობო ოპერაციები; 2)ნაღდი ფულით უზრუნველყოფა;

3)მსხვილი ტრანზაქციები სავალუტო ბაზარზე.

ეროვნული ბანკი მეტი კონკრეტიკისგან თავს იკავებს.

იმავდროულად ბოლო პერიოდში ლარის კურსი აშშ დოლარის მიმართ მყარდება, რაც ერთი მხრივ ალოგიკურია, თუ არა ერთი მნიშვნელოვანი დეტალი: თუ 2016 წლის იმავე პერიოდში სახელმწიფო ხაზინის ნაშთი 200–300 მლნ ლარის ფარგლებში იყო, დღეს ეს მაჩვენებელი 1,040 მლრდ ლარს აღემატება, რის გამოც მიმდინარე წელს ბიუჯეტი ჯერჯერობით არის პროფიციტული, ხოლო საბიუჯეტო დისციპლინა, განსაკუთრებით ხარჯვით ნაწილში, არის სანიმუშო.

ფაქტიურად, ეროვნული ბანკის მიერ ამ ინსტრუმენტის არაჯეროვანი გამოყენებით ლარის მასის შეუსაბამო ზრდა რეფინანსირების სესხების გაცემით კომერციულ ბანკებზე (1,65 მლრდ ლარით) აღკვეთილია ფინანსთა სამინისტროს მიერ მაღალ დონეზე შესრულებული საგადასახადო შემოსულობებით (რიგ პოზიციაში გადაჭარბებით), რაც ვლინდება სახელმწიფო ხაზინაში ლარის მასის მობილიზებით (1,04 მლრდ ლარი) .

ეს კი წარმოადგენს არსებულ პერიოდში ლარის კურსის განმტკიცებისა და გამყარების ტრენდის მიზეზს.

შესაბამისად, ბიუჯეტის მონეტარული დაფინანსება რეკორდულად მინიმალურ დონემდეა შემცირებული, რის გამოც 2016 წლისგან განსხვავებით, ფისკალური მიზეზებით რეფინანსირების გაზრდის არგუმენტი გამორიცხულია.

საერთაშორისო ლიტერატურის მიხედვით, განსაკუთრებით განვითარებადი ეკონომიკების ფინანსურ სისტემებში რეფინანსირებაზე მოთხოვნა შეიძლება გამოიწვიოს აგრეთვე:

4) ბანკთშორისმა ანგარიშსწორებებმა;

5) მსხვილი კლიენტების მომსახურებებმა.

ეროვნული ბანკი არავის აძალებს რეფინანსირების სესხებს, არამედ ეხმარება კომერციულ ბანკებს – მაგრამ თავად კომერციულ ბანკებს რატომ სჭირდებათ ასეთი დიდი მოცულობით მოკლევადიანი რესურსი, რომლის თანაფარდობა ლარის ჯამურ აგრეგატებთან მრავალჯერ აღემატება საერთაშორისო პრაქტიკას და სტანდარტებს? (თურქეთი 2,7%, რუსეთი - 1,7 %, უკრაინა (გადახდისუუნარო და ნაციონალიზირებული რიგი კომერციული ბანკის სანაციაზე გაცემული სესხი გამო) - 20%)

და ბოლოს, რეფინანსირების სესხი მცირე მოცულობით არის მისაღები და დასაშვები, ხოლო დიდი მოცულობით – სახიფათო და ფეთქებადსაშიში !."