როგორ აფასებს მცირე და საშუალო სატელეკომუნიკაციო ოპერატორების ასოციაცია „სილქნეტის“ მიერ აბონენტის 20 ათასი ლარით დაჯარიმების შესაძლებლობას?

„ხელშეკრულებაში აღნიშნული ჩანაწერი უკანონოა და სააბონენტო ხელშეკრულებიდან უნდა იქნას ამოღებული“. ასე აფასებს „საქართველოს მცირე და საშუალო სატელეკომუნიკაციო ოპერატორების ასოციაცია“ კომპანია „სილქნეტის“ სააბონენტო ხელშეკრულების იმ პუნქტს, რომლის თანახმადაც აბონენტს მიერ ინტერნეტ მომსახურების გადაყიდვის შემთხვევაში 20 ათას ლარიანი ჯარიმა დაეკისრება.

„ბიზნესპრესნიუსი“ ასოციაციის განცხადებას უცვლელად გთავაზობთ:

„ევროპულ დირექტივებთან სრულად ჰარმონიზებული კანონმდებლობა კარგ საფუძველს აძლევდა მარეგულირებელ ორგანოს საქართველოს სატელეკომუნიკაციო ბაზარზე კონკურენციის რეგულირებისთვის. მომხმარებელთა უფლებების დაცვაც ამ რეგულირების ნაწილია. კონკურენციის არასრული ან არასწორი რეგულაცია საცალო და საბითუმო ბაზრის სეგმენტების სხვადასხვა მხარეს ერთდროულად იჩენს თავს და აზარალებს კონკურენციას, სახელმწიფო ბიუჯეტს და რა თქმა უნდა მომხმარებელს.

წინა კვირას ერთ-ერთმა გამოცემამ გამოაქვეყნა პუბლიკაცია – „20 000 ლარით დაჯარიმდებით თუ ,,სილქნეტის” Wi-Fi ზე პაროლი არ გიყენიათ“, რომელიც შეეხებოდა სს „სილქნეტი“-ს სახელშეკრულებო პირობებს, კერძოდ, მომხმარებლის ვალდებულებას, რომლის მიხედვით „…აბონენტს ეკრძალება მომსახურების შემდგომი გადაყიდვა ან/და სხვაგვარად „მესამე პირებისათვის“ მიწოდება“.

აღნიშნული ონლაინ პუბლიკაციის მიხედვით, ხელშეკრულების 7.1. მუხლის მე-4 პუნქტის შესაბამისად …“მესამე პირებისთვის მიყიდვა/გადაცემას 20 000 ლარიან ჯარიმას ითვალისწინებს“. ამავე პირობებით 1.11. „აბონენტი „ეს არის ფიზიკური პირი, ინდივიდუალური მეწარმე ან იურიდიული პირი ან/და სხვა ორგანიზაციული წარმონაქმნი (რომელიც წარმოადგენსბოლო მომხმარებელს და რომელსაც ეკრძალება „მომსახურების“ შემდგომი გადაყიდვა ან/და სხვაგვარად „მესამე პირებისათვის“ მიწოდება), რომლის მიერაცხდება „ხელშეკრულების“ დანართ(ებ)ით განსაზღვრული ,,მომსახურების ღირებულების“ გადახდა. პირობების 1.12. პუნქტი: „მესამე პირი“ – ნებისმიერი პირი გარდა „აბონენტისა“ ან/და „კომპანიისა“.

პირველ რიგში უნდა აღინიშნოს, რომ ჩანაწერის უსწორობა და ის ფაქტი, რომ კომპანიას ჯარიმა არავისთვის დაუკისრებია, არ გამორიცხავს მისი გამოყენების შესაძლებლობას.

ამ ჩანაწერის მიხედვით, გადაცემა მესამე პირზე მოიცავს იმ მომხმარებებს, რომლებიც არ ადებენ პაროლს მათ „ჰოთ-სპოტებს“ და უფასოდ უზიარებენ მას სხვა პირებს, მეზობლებს და ა.შ. მათ, ვინც მის WI-FI როუტერის მოქმედების ზონაში ხვდებიან და მარტივია ინტერნეტის „გაზიარება“. თუნდაც, ინდ. მეწარმეები (კაფეების და რესტორნების მფლობელები), ისინი, სერვისებთან ერთად, მომხმარებლებს ინტერნეტთან უფასო წვდომას სთავაზობენ და ინტერნეტის ფასი მომსახურების საფასურის ნამატში არის შეყვანილი. არსებული ჩანაწერით, ისინი „გადაყიდიან“ ინტერნეტს მესამე პირებზე და ეს მოქმედება მათაც დასაჯარიმებელი პირების სიაში ახვედრებს. როგორც მინიმუმ ამ კონტექსტში, არსებული ჩანაწერი დაზუსტებას მოითხოვს.

არ არის სადავო, რომ სატელეკომუნიკაციო სექტორში, სადაც კონკურენცია მჭიდროდ რეგულირდება, ბოლო მომხმარებელი და სატელეკომუნიკაციო მომსახურების მიმწოდებელი თანასწორ სიბრტყეზე არ განიხილება და შესაბამისად ცალკეა დადგენილი პირობები, თუ როგორ უნდა მოხდეს მხარეების ურთიერთობა და ამ ურთიერთობაში ჩართულია მომხმარებელთა უფლებების დამცველი. კანონი და მარეგულირებელი კომისიის შესაბამისი რეგლამენტი ამ ურთიერთობის ფარგლებს და პირობებს ადგენს.

ხელშეკრულებაში არსებული ჩანაწერის, კერძოდ, კანონდამრღვევი პირის დაჯარიმების ჩანაწერის კანონიერების კონტექსტში, გვსურს, შევეხოთ საქართველოს კანონს „დამოუკიდებელი მარეგულირებელი ორგანოების შესახებ“.

ეს კანონი ცალსახად განსაზღვრავს, რომ ეროვნული მარეგულირებელი ორგანოს დამოუკიდებლობის განმსაზღვრელი ერთ-ერთი ძირითადი პრინციპია ის, რომ დაუშვებელია შესაბამისი კანონით მინიჭებული საჯარო ფუნქციების (მათ შორის, ლიცენზიის მფლობელთა და მომხმარებელთა ინტერესების დაბალანსების ფუნქცია და ასევე უნებართვოდ სფეროში საქმიანობის რეგულირება) სხვა ორგანოებისათვის და კერძო სამართლის პირებისათვის გადაცემა.

„ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონით, ელექტრონული კომუნიკაციების სფეროში, ავტორიზაციის გარეშე საქმიანობა დაუშვებელია და საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსით გათვალისწინებულ პასუხისმგებლობას გამოიწვევს.

მსგავსი ფაქტების გამოვლენის შემთხვევაში,ოპერატორი ვალდებულია მიმართოს მარეგულირებელ კომისიას შესაბამისი რეაგირებისთვის და ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის შესაბამისად, ამ პირების მიმართ კომისიის ჯარიმები საკმაოდ მკაცრია.

ხელშეკრულების აღნიშული ჩანაწერით, კერძო კომპანია მარეგულირებელიკომისიის საჯარო ფუნქციას ითავსებს და თავადაც არის უფლებამოსილი აამოქმედოს ბერკეტი და დააჯარიმოს კანონდამრღვევი, 20 000 ლარით, იმ საკითზე, რომელზედაც რეაგირება და დამრღვევის „დასჯა“ სახელმწიფო ფუნქციაა. გარდა ამისა, ასევე საგულისხმოა, საგადასახადო კანონმდებლობასთან ამგვარად მოქმედი პირის კონფლიქტი, რაც ასევე შედეგად შესაბამის პასუხისმგებლობას გამოიწვევს.

აქედან გამომდინარე, ხელშეკრულებაში აღნიშნული ჩანაწერი და ურთიერთობები კერძო სამართლებრივ ურთიერთობებს სცდება, უკანონოა და სააბონენტო ხელშეკრულებიდან უნდა იქნას ამოღებული.

ცალკე უნდა შევეხოთ საქართველოს კანონს „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“, რომლის მიხედვით,ბოლო მომხმარებელი – ეს არის მომხმარებელი, რომელიც საკუთარი მოხმარებისათვის იყენებს ან განზრახული აქვს გამოიყენოს საერთო სარგებლობის ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელებითა და საშუალებებით განხორციელებული მომსახურება და მიზნად არ ისახავს მის შემდგომ მიყიდვას სხვა მომხმარებლისათვის. კანონმდებელი ლოგიკურია, რომ აქცენტს აკეთებს კონკრეტულად ნასყიდობაზე და არა ზოგადად გადაცემაზე.

სააბონენტო ხელშეკრულების ჩანაწერით , აბონენტი ვალდებულია, “მხოლოდ საკუთარი მოხმარებისათვის გამოიყენოს საერთო სარგებლობის ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელებითა და საშუალებებით განხორციელებული „მომსახურება“ და არ დაუშვას „კომპანიისგან“ მიღებული „მომსახურების“ შემდგომი მიყიდვა/გადაცემა სხვა ნებისმიერ „მესამე პირზე“. ამპუნქტის დარღვევის შემთხვევაში, “კომპანია” უფლებამოსილია“ აბონენტს” ჯარიმის სახით 20,000.00 (ოციათასი) ლარი და “კომპანიისთვის” მიყენებული ზიანის/ზარალის ანაზღაურება დააკისროს.

როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, კანონში აქცენტი მხოლოდ „მიყიდვაზე“ არის გაკეთებული, ხოლო კომპანია თვითნებურად აფართოებს ამ განმარტებას და მიყიდვასთან ერთად „გადაცემის“ შემთხვევას კანონის ცალსახა განმარტებას ამატებს.

მიგვაჩნია, რომ ამ ნაწილში ეს ჩანაწერი უკანონოა და უნდა მოხდეს მისი შესაბამისობაში მოყვანა მოქმედ კანონმდებლობასთან. ანალოგიური ჩანაწერია სატელეკომუნიკაციო სფეროში მომსახურების მიწოდების რეგლამენტში, რომელშიც წარმოდგენილია ასევე ანალოგიური განმარტება:

„ბოლო მომხმარებელი, რომელიც საკუთარი მოხმარებისათვის იყენებს ან განზრახული აქვს გამოიყენოს საერთო სარგებლობის ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელებითა და საშუალებებით განხორციელებული მომსახურება და მიზნად არ ისახავს მის შემდგომ მიყიდვას სხვა მომხმარებელზე“.

ორივე შემთხვევაში აქცენტი კეთდება მიყიდვაზე და არა რომელიმე სხვა სახის სამოქალაქო გარიგების ტიპზე და ფულად სარგებელზე. შესაბამისად სააბონენტო ხელშეკრულების განმარტება ადგენს განსხვავებულ განმარტებას და უნდა მოხდეს მისი მისადაგება ლეგალური განმარტებისთვის.

აქვე უნდა შევეხოთ მომსახურების ხარისხს და პირობებს. კომპანიის ვებგვერდის მონაცემებით, საცალო მომსახურების სეგმენტზე კომპანია ფიზიკურ პირებს 100 და 50 მეგა ბიტ/წამიან მომსახურების პაკეტებს სთავაზობს,შესაბამისად 100 და 50 ლარად. გაურკვეველია, რატომ ზღუდავს კომპანია მესამე პირებზე მათ გადაცემას, თუ მომხმარებელი სრულად იხდის მომსახურების საფასურს, რატომ აჯარიმებს მომხმარებელს და რა ზარალზე მიუთითებს კონტრაჰენტს, როდესაც მისი ვალდებულებაა, რომ მომსახურება მიწოდებული იყოს მოქმედი ტექნიკური ნორმებით და ხელშეკრულების პირობებით დააგრეთვე ინფორმაციით (რეკლამით) მომსახურების შესახებ, ანუ შეპირებული ხარისხით.

ამასთან მომსახურების მიწოდების რეგლამენტი ადგენს მომხმარებლის განკავშირების სამართლებრივ საფუძვლებს – მომსახურების მიმწოდებელი შეიმუშავებს ისეთ მექანიზმებს, რომლებიც შესაძლებლობას მისცემს გააუქმოს ან განაკავშიროს მომხმარებელი, თუ ცნობილი გახდა, რომ ის აწარმოებს არასასურველი ელექტრონული გზავნილების, დაუშვებელი პროდუქციის, კომპიუტერული ვირუსების, თაღლითური ან/და სხვა მავნე პროგრამების გავრცელება/გადამისამართებას.

სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ მომსახურების მიწოდების რეგლამენტი ამომწურავად ჩამოთვლის განკავშირების და ასევე თუ რა რეჟიმში უნდა იურთიერთოს კომპანიამ მომხმარებელთან ჯარიმის დაკისრებისას. მომსახურების მიმწოდებელი უფლებამოსილია გაფრთხილებით შემდგომ, განსაზღვრული დროის გასვლის შემდეგ, დააჯარიმოს მომხმარებელი სააბონენტო გადასახდელის ან/და განვადების ხელშეკრულებით განსაზღვრული ვალდებულებების შეუსრულებლობისათვის. ჯარიმის ოდენობა განისაზღვრება მომსახურების მიმწოდებელსა და მომხმარებელს შორის დადებული ხელშეკრულებით დადგენილი წესით, რომელიც არ შეიძლება გადასახდელი საფასურის ოდენობის 20%-ს აღემატებოდეს.

მიზანშეწონილია იმ რეალურ მიზეზებზე ვისაუბროთ, რომლებიც ბაზარზე ამგვარი არასწორი მოცემულობების არსებობას განაპირობებს, როდესაც ე.წ. „არალეგალურ ინტერნეტ ოპერატორს“ ანუ კონკრეტული კომპანიის ფსევდო ბოლო მომხმარებელს „უღირს რომ შავად“ იყიდოს საცალო ინტერნეტი, როგორც ფიზიკურმა პირმა და გადაყიდოს როგორც საბითუმო მოვაჭრემ მესამე პირებზე.

საგულისხმოა, რომ საცალო მომსახურების სეგმენტზე მნიშვნელოვანი საბაზრო ძალაუფლების მქონე კომპანიები ფიზიკურ პირებს სთავაზობენ 100 და 50 მეგა ბიტ/წამიან მომსახურების პაკეტებს შესაბამისად 100 და 50 ლარად აღნიშნული მოდელის არსებობას კონკურენციის არარსებობა განაპირობებს, კერძოდ კი, არასამართლიანი და ასიმეტრიული ტარიფები და ვერტიკალურად ინტეგრირებული ოპერატორების, ანუ ოპერატორები, რომლებიც მნიშვნელოვანი საბაზრო ძალაუფლების მქონეები არიან საბითუმო ბაზრებზე და იმავე ბაზრებზე უწევენ მომსახურებას ბოლო მომხმარებლებს.

ამ კონტექსტში საგულისხმოა: ე.წ. გლობალური ინტერნეტის ბაზარზე არსებული ზედა ზღვრული ფასი – 1 მეგაბიტ/წამზე 32 ლარის ოდენობით დღგ-ს გარეშე; სატრანზიტო ქსელის იჯარის მაღალი ფასები; რეგიონებში ე.წ. „ლოკალური ინტერნეტის“ მისაღებად დადგენილი „ტრანზიტის“ საფასური 20%-ის ან სხვა ოდენობით.

თუმცა, უმთავრეს პრობლემას ე.წ. გლობალური ინტერნეტის ბაზარზე არსებული ფასები წარმოადგენს. ე.წ. „გლობალური ინტერნეტთან დაკავშირების მომსახურებას“ ახორციელებენ შემდეგი ავტორიზებული პირები: სს “სილქნეტი“, შპს „კავკასუს ონლაინი“, შპს „დელტა კომმი“, შპს „ოპტიკურ ბოჭკოვანი ტელეკომუნიკაციის ქსელი-ფოპტნეტი“ და შპს „სისტემ ნეტი“, შპს “ინტელკომჯგუფი” და ასევე შპს “G-Connect”.

საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის რეგულაციის მიხედვით (N57/9 გადაწყვეტილება, 25 იანვარი 2015 წელი) ე.წ. „გლობალური ინტერნეტის“ შესყიდვას და გადაყიდვას ახორციელებს რამდენიმე იურიდიული პირი, მათ შორის სს „სილქნეტი“, თუმცა 2015 წელს დადგენილი ტარიფი დათვლილია 2013-2014 წლების მონაცემებით (თითოეული კომპანიის მიხედვით) არაუმეტეს 2 გიგაბიტ/წამი მოცულობის ტრაფიკზე, მაშინ, როდესაც 2015 - 2016 წელს ეს ტრაფიკი, მარეგულირებელი კომისიის მონაცემების მიხედვით … “მოხმარებული ინტერნეტ ტრაფიკის ოდენობა მნიშვნელოვანი ზრდის ტენდენციით ხასიათდება.

2015 წელს მან 14,558 ტერა ბაიტი შეადგინა, რაც წინა წლისშესაბამის მონაცემს 189.3%-ით აღემატება.“ ასევე გაიზარდა საშუალოდ ერთი მომხმარებლის მიერ მოხმარებული ინტერნეტ ტრაფიკის ოდენობა. თუ 2014 წლის ბოლოს იგი 303 მბ-ს შეადგენდა, 2015 წლის ბოლოს ამ მაჩვენებელმა738 მბ შეადგინა (189.3%-ით მეტი).

ასოციაცია უახლოეს დღეებში საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიას მიმართავს აღნიშნული საკითხის და ასევე მჭიდროდ დაკავშირებული ბაზრის სეგმენტების დამატებითი რეგულირების თხოვნით, თუმცა მიჩნევს, რომ ზემოთ წარმოდგენილი არგუმენტაცია საკმარისია იმისთვის, რომ მოხდეს არასწორი ჩანაწერის ცვლილება მომსახურების მიწოდების პირობებში,“- ნათქვამია განცხადებაში.