ბიუროკრატია თუ დაუსრულებელი რეგულაციები - რა პრობლემები ექმნება ბიზნესს სამშენებლო ნებართვის აღებისას

2018 წელს გაცემული სამშენებლო ნებართვები წინა წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით 4,6%-ით შემცირდა. ეს კი, დეველოპერების თქმით, ძირითადად განპირობებულია ნებართვების ვადაგადაცილებით.

მიუხედავად დედაქალაქის მერის რამდენიმე კვირის წინ გაკეთებული განცხადებისა, რომ ნებართვები თბილისში პრაქტიკულად განულებულია, მშენებლები აცხადებენ, პრობლემები ისევ არსებობს და არსებობს როგორც დედაქალაქში, ასევე რეგიონებშიც. „რედკოს“ პროექტების მენეჯერის მალხაზ კუნელაურის თქმით, დაბრკოლებებს რეგულაციების მუდმივი ცვლილებები იწვევს და დეველოპერები ხშირ შემთხვევაში, „სამშენებლო ლაბირინთებში“ ეხვევიან.

სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის ინფორმაციით, 2018 წლის იანვარ-სექტემბერში წინა წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით საქართველოში გაცემული სამშენებლო ნებართვები 4,6%-ით შემცირდა, წელს 9 თვეში 7 702 ნებართვა გაიცა. 1 338-დან 1 282-მდე შემცირდა ნებართვები თბილისშიც. რაც შეეხება ბოლო წლების სრულ მონაცემებს, ასე გამოიყურება: თბილისში 2015 წელს ყველა კლასის და ფუნქციის ახალ მშენებლობაზე 1 664 ნებართვა გასცა; 2016 წელს - 1 731 ნებართვა; 2017 წელს - 1 755 ნებართვა.

მენაშენეთა ასოციაციის თავმჯდომარე ირაკლი როსტომაშვილი „ბიზნესპრესნიუსთან“ საუბრისას აცხადებს, რომ სამშენებლო ნებართვებთან დაკავშირებული პრობლემები იმდენად მასშტაბური იყო, რომ მშენებლებსა და დედაქალაქის ხელმძღვანელობას შორის მერიაში შეხვედრაც გაიმართა. თუმცა, ირაკლი როსტომაშვილის ინფორმაციით, ბოლო პერიოდში პროცესი დაიძრა.

„ბოლო პერიოდში ვადაგადაცილების საკითხი თითქოს დაიძრა. ჯერ კიდევ ბევრია შემორჩენილი, მაგრამ მე ვფიქრობ, გარკვეული რეორგანიზაციის გამო ეს პროცესი ძალიან შენელებული იყო. ციფრებით ვერ გეტყვით რამდენს მოუგვარდა და რამდენი დარჩა, მაგრამ ფაქტია, ბევრი კომპანია ნებართვების გამო გაჩერებული იყო. ასოციაციის წევრები იმდენად დიდი პრობლემების წინაშე იდგნენ, რომ ზაფხულში მერიაში შეხვედრაც გვქონდა. ძალიან ღელავდნენ ამ საკითხზე. არ ვიცი, მერიაში ადამიანურ რესურსის ნაკლებობა იყო თუ რა მიზეზით ფერხდებოდა პროექტები, მაგრამ ახლა თითქოს ჩაწყნარდა და პროცესი ნელ-ნელა დაიძრა“,-აცხადებს ირაკლი როსტომაშვილი.

„რედკოს“ პროექტების მენეჯერი მალხაზ კუნელაური აცხადებს, რომ სამშენებლო სექტორში ვადებთან დაკავშირებით პრობლემებს ქმნის სხვადასხვა რეგულაციები, რომელიც სანებართვო პირობების აუცილებელ შემადგენელ ნაწილად იქცა. შედეგად მშენებელები გაურკვეველ ლაბირინთებში ეხვევიან და პროექტების დაწყება ფერხდება.

„ჩვენ ვაშენებთ ძირითადად გუდაურში, სადაც ვადებთან დაკავშირებით პრობლემა ნაკლებად არის. თუმცა, სამშენებლო სექტორში დაბრკოლებას ქმნის სხვადასხვა ტიპის რეგულაციები, რაც სანებართვო პირობების აუცილებელ შემადგენელ ნაწილად იქცა. მათ შორის, არის სახანძრო უსაფრთხოების ნორმები, რა დროსაც ნებართვის გამცემი ორგანო განხილვის პროცესში რთავს საგაგანგებო სიტუაციების მართვის სამსახურს, რომელმაც რეკომენდაციები უნდა გასცეს. ამით პროექტები თავისთავად ყოვნდება. ეს მაშინ, როდესაც საქართველოში არ არსებობს სახანძრო უსაფრთხოების ნორმების ერთიანი სისტემა, რის გამოც ძალიან ჭირს პროექტირება. დეველოპერებისთვის ეს ახალი მოცემულობაა და ამ კომპონენტის საერთო ვადებში ეფექტურად ჩასმა, ცოტა რთულია. გარდა ამისა, არის რიგი რეგულაციები, რომელიც დამატებით დროს მოითხოვს. საუბარია, გასულ წლებში მიღებულ რეგულაციებზე, რომელიც პროექტების დამატებით ექსპერტიზებს მოითხოვს. ასეთია 41-ე დადგენილება. შედეგად, 5 წლის წინანდელ პერიოდთან შედარებით, დღეს მშენებლობის ნებართვების აღება გაცილებით გართულებულია“,-აცხადებს მალხაზ კუნელაური.

მისი თქმით, ვადაგადაცილება კომპლექსური პრობლემა, რომელიც მხოლოდ დეველოპერის, ქვეკოტრაქტორის ან ნაბართვის გამცემი ორგანოს მიზეზით არ ხდება. როგორც მალხაზ კუნელაური აცხადებს, ნებართვებს აფერხებს მუდმივად ცვლილებადი სამშენებლო სანტარტები და ე.წ კლიშე, რომელიც ბოლო პერიოდში შეიქმნა.

„შექმნა ე.წ კლიშე, რომ თითქოს, მშენებლობა შეიძლება დამაზინებელი აღმოჩნდეს ვინმესთვის. სწორედ ამიტომ, მუნიციპალიტეტები და საჯარო მოხელეები თვითონაც ცდილობენ, აქ დაიჭირონ ისეთ მიდგომა, რომ ხვალ თუ რაღაც მოხდა, თავი სამართლებელი არ გაუხდეთ. შესაბამისად, ის რაც შეიძლება მარტივად მოგვარდეს, გაცილებით უფრო რთულად აკეთებენ. მე ამას უფრო ვაბრალებ გადაწყვეტილების მიღების შიშს. თვითონაც უჭირთ გარკვევა, რამდენად სწორია ნებართვის გაცემა. ეს ხდება მაშინ, როდესაც ქვედა დონეზე ჩაგაქვს ნებართვების გაცემის პოლიტიკა. საჭიროა, მმართველი რგოლის მიერ გასაგები მესიჯის გაგზავნა, პირველ რიგში თავისი თანამშრომლების მიმართ, რომ მშენებლობა არავისთვის საზიანო არ არის და ეს არის ეკონომიკის მნიშვნელოვანი ნაწილი. შესაბამისად, აუცილებელია, ხელმძღვანელობამ გაამკაცროს მიდგომა იმ მოხელეების მიმართ, ვინც კაბინეტიდან კაბინეტში ატარებს დეველოპერს და ის, რაც წერილის სახით ერთ დღეში შეიძლება მიწერო, 10 დღის განმავლობაში სხვადასხვა სერიებით დიდი ბიუროკრატიაში არ უნდა ჩაიყვანო. უბრანისტიკა და სამშენებელო სფერო არ არის რიგითი თანამშრომლების გადასაწყვეტი. ამას სჭირდება მობილური, ეფექტური და სწრაფი მიდგომები“,-აცხადებს მალხაზ კუნელაური.

როგორც „რედკოს“ პროექტების მენეჯერი აღნიშნავს, ნებისმიერი რეგულაცია, რომელიც სამშენებლო სექტორში შემოდის,

პირველ რიგში დეველოპერებისთვის უნდა იყოს გასაგები, რისთვისაც ხელისუფლებასა და დეველოპერებს შორის ბევრი შეხვედრა და კომუნიკაციაა საჭირო.

„ერთია რეგულაცია და მეორეა ამის შესრულება. მთელი რიგი საკანონმდებლო რეგულაციები შეიქმნა, რომლის გადმოწერაც სხვა ქვეყნის კანონმდებლობიდან მოხდა. მაგალითად, 41-ე დადგენილება, რომლის შემოღებამაც ბაზარზე ვაკუუმი შექმნა, რადგან არქიტექორები ფაქტობრივად, ხელ-ფეხ შეკრულები აღმოჩნდნენ. მათ არ იცოდნენ ახალი წესებით პროექტი როგორ უნდა მოემზადებინათ, რადგან ეს ძალიან სპეციფიკურია და ამასთან საკამათო, რამდენად საჭირო იყო ქართული რეალობითვის მაგალითად, ამერიკული სტანდარტი. შედეგად, 41-ე დადგენილების შემოღებით შექმნილი ვაკუუმების დაძლევას თითქმის მთელი 2 წლიანი პერიოდი დასჭირდა.

ამას შემდეგ იყო კიდევ სხვა ბევრი რეგულაცია, რომელსაც დასასრული არ აქვს. ასეთი მიდგომების ქვეშ კი საკმაოდ ქაოტური სიტუაციაა. გასაგებია, რომ მშენებლობა მოწესრიგებული, უსაფრთხო და ხანძარმედეგი უნდა იყოს, მაგრამ ამან არ უნდა მიიღოს ისეთი სახე, როგორიც იყო 2000 წლამდე. როდესაც საბჭოთა პერიოდიდან მოყოლებული, არსებობდა უამრავი რეგლამენტი, საბოლოო ჯამში კი, ეს იყო კორუფციის წყარო. დროში გაწელილი პროცესები, რის გამოც მშენებელი იძულებული ხდებოდა ნებართვის მისაღებად სხვა გზები გამოენახა“,-აცხადებს მალხაზ კუნელაუარი.

მისი თქმით, სწორედ აღნიშნული პრობლემების გათვალისწინებით, აუცილებელია სამუშაო რეჟიმში გაანალიზდეს, რატომ ვერ ხდება სამშნებლო ნებართვების დროულად გაცემა - იმიტომ რომ კონკრეტული დეველოპერები ვერ აკმაყოფილებენ სამშენებლო ნებართვებს, თუ ისინი უბრალოდ „ლაბირინთში არიან გახვეული და გამოსავალს ვერ პოულობენ“.

„ყველა საშუალო და მსხვილი ინვესტორი ქეყნისთვის დაკარგული აღმოჩნდება, თუ ის დროულად არ ჩააბი სამშენებლო ფერხულში. ეს ინვესტიცია აუცილებლად ასცდება ჩვენს ქვეყანას და წავა სხვაგან. ამიტომ, მნიშვნელოვანია რეგულაცია მხოლოდ რეგულაციისთვის არ დარჩეს, იმუშაოს, მაგრამ ამან ხელი არ შეუშალოს ბიზნესს“,-აცხადებს მალხაზ კუნელაური.