ქართველი მეცნიერის გამოგონება, რომელიც უსაფრთხოების ზომების სტანდარტებს შეცვლის

ახალ­გაზ­რდა ქარ­თვე­ლი მეც­ნი­ე­რის - ბა­ჩა­ნა ლომ­სა­ძის გა­მო­გო­ნე­ბის შე­დე­გად შე­საძ­ლე­ბე­ლი გახ­და, მომ­წამ­ვლე­ლი და ასა­ფეთ­ქე­ბე­ლი ნივ­თი­ე­რე­ბის დე­ტექ­ტი­რე­ბა მოხ­დეს არა უშუ­ა­ლოდ ეპი­ცენ­ტრში, არა­მედ წყა­როს­გან ძა­ლი­ან მო­შო­რე­ბით, რაც უსაფრ­თხო­ე­ბის მიზ­ნით ძალ­ზედ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია. კი­დეც ერთი დიდი მიღ­წე­ვა კი ისაა, რომ დე­ტექ­ტი­რე­ბა შე­საძ­ლე­ბე­ლია არა წუ­თებ­ში, რო­გორც დღემ­დე იყო შე­საძ­ლე­ბე­ლი, არა­მედ ნა­ხე­ვარ წამ­ზე ნაკ­ლებ დრო­ში.

„თავს ბედ­ნი­ე­რად ვთვლი, რომ ჩემი ეს უდი­დე­სი მიღ­წე­ვა, ასე­ვე პირ­ვე­ლი ავ­ტო­რო­ბით და დიდი გავ­ლე­ნის მქო­ნე ჟურ­ნალ Nature Photonics-ში შრო­მის გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბით იქნა აღი­ა­რე­ბუ­ლი,“ - გან­მარ­ტავს ბაჩა ლომ­სა­ძე. აშშ-ში მოღ­ვა­წე 33 წლის მეც­ნი­ე­რი სა­კუ­თა­რი წარ­მა­ტე­ბის შე­სა­ხებ AMBEBI.GE-ს მკი­თხველს უამ­ბობს:

- მოგ­ვი­ყე­ვით ლა­ზე­რე­ბის შე­სა­ხებ, რო­დის და რო­გორ და­ი­წყო მათი გან­ვი­თა­რე­ბა?

- ლა­ზე­რე­ბის გა­ნი­თა­რე­ბა გა­სუ­ლი სა­უ­კუ­ნის ერთ-ერთი უდი­დე­სი გა­მო­გო­ნე­ბაა და თით­ქმის აღარ რჩე­ბა სფე­რო, სა­დაც მათ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი როლი არ აქვთ. მა­გა­ლი­თად, მე­დი­ცი­ნა­ში მხედ­ვე­ლო­ბის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბის, ქვე­ბის დაშ­ლის, კა­ნის და­მუ­შა­ვე­ბის და ა.შ. სამ­ხედ­რო რა­კე­ტე­ბის და სა­მიზ­ნე ობი­ექ­ტე­ბის ნა­ვი­გა­ცია, ფაბ­რი­კა-ქარ­ხნებ­ში მე­ტალ­თა ჭრა, შე­დუ­ღე­ბა, ნივ­თი­ე­რე­ბა­თა გა­ცხე­ლე­ბა და ა.შ.

თუმ­ცა, ტექ­ნო­ლო­გი­ის სწრა­ფი გან­ვი­თა­რე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, მეც­ნი­ე­რე­ბა კი­დევ უფრო მეტ მო­თხოვ­ნებს უყე­ნებს მათ, რაც აი­სა­ხა კი­დეც - მა­გა­ლი­თად, ატო­მე­ბი­სა და მო­ლე­კუ­ლე­ბის გა­ცი­ვე­ბა კვან­ტუ­რი კომ­პი­უ­ტე­რე­ბის შექ­მნის მიზ­ნით (მი­ლი­ონ­ჯერ უფრო სწრა­ფი კომ­პი­უ­ტე­რი ვიდ­რე დღე­ვან­დე­ლი); სა­მე­დი­ცი­ნო პრო­ცე­დუ­რის ჩა­ტა­რე­ბა უმ­ტკივ­ნე­უ­ლოდ, უკონ­ტაქ­ტოდ (ბი­ო­მეტ­რუ­ლი ინ­დენ­ტი­ფი­კა­ცი­ის მე­თო­დე­ბი), ან ადა­მი­ან­თა ამო­ნა­სუნ­თქ ჰა­ერ­ში (ძი­რი­თა­დი, წყლის ორ­თქლის გარ­და) ძა­ლი­ან მცი­რე რა­ო­დე­ნო­ბის წყალ­ბა­დის ზეჟან­გის და ნახ­ში­რორ­ჟან­გის და­ფიქ­სი­რე­ბა - და­ა­ვა­დე­ბის ად­რე­უ­ლი დად­გე­ნი­სა და პრე­ვენ­ცი­ის მიზ­ნით. ეს მი­მარ­თუ­ლე­ბა დღეს­დღე­ო­ბით ლა­ზე­რუ­ლი სპექტროს­კო­პი­ი­თაა ცნო­ბი­ლი.

თუმ­ცა, თა­ნა­მედ­რო­ვე ლა­ზე­რუ­ლი სპექტროს­კო­პი­ის მო­მა­ვა­ლი სიხ­ში­რუ­ლი სა­ვარ­ცხლის გა­რე­შე წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლია. მარ­ტი­ვად რომ ვთქვათ, თი­თო­ე­ულ ნივ­თი­ე­რე­ბას აქვს მის­თვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი სპექტრე­ბი, ისე­ვე რო­გორც ყვე­ლა ადა­მი­ანს გვაქვს ჩვე­ნი მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი თი­თის ანა­ბეჭ­დე­ბი და სიხ­ში­რუ­ლი სა­ვარ­ცხე­ლი სა­შუ­ა­ლე­ბას იძ­ლე­ვა ამ ნივ­თი­ე­რე­ბე­ბის იდენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბი­სა მათი „თი­თის ანა­ბეჭ­დე­ბის“ სკა­ნი­რე­ბით. აღ­ნიშ­ნულ­მა გა­ხა­და შე­საძ­ლე­ბე­ლი უც­ნო­ბი ნა­რე­ვი­სა­გან შედ­გე­ნი­ლი ნივ­თი­ე­რე­ბე­ბის იდენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბა მა­ღა­ლი სი­ზუს­ტით და კი­დევ უამ­რა­ვი სხვა რამ.

- რაში მდგო­მა­რე­ობს თქვე­ნი გა­მო­გო­ნე­ბა და რით არის ის მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი?

- მას შემ­დეგ, რაც შე­იქ­მნა სიხ­ში­რუ­ლი სა­ვარ­ცხე­ლი და მან ლა­ზე­რულ სპექტროს­კო­პი­ა­ში გა­მო­ავ­ლი­ნა თა­ვი­სი უნი­კა­ლუ­რი შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი, მა­შინ­ვე და­ის­ვა სა­კი­თხი იმის შე­სა­ხებ, რომ ორ­მაგ სიხ­ში­რულ სა­ვარ­ცხელს შე­ეძ­ლო გა­ე­კე­თე­ბი­ნა კი­დევ უფრო მეტი. სიხ­ში­რუ­ლი სა­ვარ­ცხლე­ბის შექ­მნი­დან რამ­დე­ნი­მე წლის შემ­დეგ შე­იქ­მნა ორ­მა­გი სა­ვარ­ცხლის სპექტროს­კო­პია. ეს მე­თო­დი სა­შუ­ა­ლე­ბას იძ­ლე­ვა ჩა­ტარ­დეს ზე­მოთ აღ­ნიშ­ნუ­ლი კვლე­ვე­ბი არა მარ­ტო მა­ღა­ლი გარ­ჩე­ვის უნა­რით, არა­მედ სწრა­ფად.

ასე­თი მიდ­გო­მით მო­ხერ­ხდა მრა­ვა­ლი ფი­ზი­კუ­რი ამო­ცა­ნის წარ­მა­ტე­ბით გა­და­წყვე­ტა და მან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი როლი ითა­მა­შა გა­რე­მოს და­ბინ­ძუ­რე­ბის შეს­წავ­ლის საქ­მე­შიც. თუმ­ცა, მას აღ­მო­აჩ­ნდა რიგი ნაკ­ლო­ვა­ნე­ბე­ბი: კერ­ძოდ, ამ მე­თო­დით შე­უძ­ლე­ბე­ლი იყო ნა­რევ­ში არ­სე­ბუ­ლი რთუ­ლი ნივ­თი­ე­რე­ბე­ბის ინ­დენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბა დიდი სა­ი­მე­დო­ო­ბით, გან­სა­კუთ­რე­ბით მა­შინ, როცა სხვა­დას­ხვა საკ­ვლე­ვი ნივ­თი­ე­რე­ბის სპექტრე­ბი ერ­თმა­ნეთ­ზეა გა­და­ფა­რუ­ლი.

ამ სირ­თუ­ლე­ე­ბის ფონ­ზე და­ვი­წყე მუ­შა­ო­ბა ნო­ვა­ტუ­რულ მიდ­გო­მა­ზე, რაც და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი იყო ორ­მა­გი სიხ­ში­რუ­ლი სა­ვარ­ცხლის სპექტროს­კოპ­ზე. ჩემს მიერ ასე­თი ახა­ლი მე­თო­დის შექ­მნის იდე­ამ, კვლე­ვის ამ სფე­რო­ში გა­მო­იწ­ვია რე­ვო­ლუ­ცი­უ­რი ნახ­ტო­მი. ეს მე­თო­დი, ნივ­თი­ე­რე­ბის სხვა­დას­ხვა ფი­ზი­კუ­რი პრო­ცე­სე­ბის შეს­წავ­ლა­ზე დაყ­რდნო­ბით, სა­შუ­ა­ლე­ბას იძ­ლე­ვა ზე­მოთ აღ­ნიშ­ნუ­ლი ერ­თმა­ნეთ­ზე ზედ­დე­ბუ­ლი სპექტრე­ბის გან­ცალ­კე­ვე­ბი­სა და შე­სა­ბა­მი­სად იდენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბი­სა უპ­რე­ცე­დენ­ტოდ მა­ღა­ლი სი­ზუს­ტით და სა­ი­მე­დო­ო­ბით. ეს ფაქ­ტი სა­მეც­ნი­ე­რო სი­ახ­ლე­ე­ბის სხვა­დას­ხვა გა­მო­ცე­მებ­ში გა­შუქ­და. თვით შრო­მის აღი­ა­რე­ბა კი მოხ­და რამ­დე­ნი­მე თვის წინ ჩემი პირ­ვე­ლი ავ­ტო­რო­ბით - ძა­ლი­ან პრეს­ტი­ჟულ და გავ­ლე­ნი­ან ჟურ­ნალ SCIENCE-ში შრო­მის გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბით. განაგრძეთ კითხვა