3 ვალდებულება, რასაც საქართველო ევროკავშირთან ასოცირების ფარგლებში ასრულებს

სა­ქარ­თვე­ლოს ევ­რო­პის­კენ მი­მა­ვა­ლი გზა ასო­ცი­რე­ბის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბით აღე­ბუ­ლი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის მა­ღალ დო­ნე­ზე გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი. ასო­ცი­რე­ბის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა სა­ქარ­თვე­ლო­სა და ევ­რო­კავ­ში­რის თა­ნამ­შრომ­ლო­ბის გაღ­რმა­ვე­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბებს შემ­დე­გი ძი­რი­თა­დი მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბით გვაძ­ლევს:

· სა­ერ­თო ევ­რო­პუ­ლი ფა­სე­უ­ლო­ბე­ბის გან­მტკი­ცე­ბა და დაც­ვა

· სა­გა­რეო და უსაფრ­თხო­ე­ბის პო­ლი­ტი­კა

· მარ­თლმსა­ჯუ­ლე­ბა, თა­ვი­სუფ­ლე­ბა და უსაფრ­თხო­ე­ბა

· დარ­გობ­რი­ვი პო­ლი­ტი­კის ყვე­ლა სფე­როს მო­დერ­ნი­ზე­ბა და ევ­რო­პუ­ლი სტან­დარ­ტე­ბის და­ნერგვა

· ვაჭ­რო­ბა და ვაჭ­რო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სა­კი­თხე­ბი

ასო­ცი­რე­ბის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის გა­ფორ­მე­ბის შემ­დეგ სა­ქარ­თვე­ლო­ში აქ­ტი­უ­რად და­ი­წყო მუ­შა­ო­ბა ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბით. ზოგ სა­კი­თხში მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი პროგ­რე­სია, ზოგი შემ­თხვე­ვა­ში კი გან­ვი­თა­რე­ბის ტემ­პი სუს­ტია. ახლა გა­გაც­ნობთ რამ­დე­ნი­მე მი­მარ­თუ­ლე­ბას, რო­მელ­შიც რე­ა­ლუ­რი ცვლი­ლე­ბე­ბი გან­ხორ­ცი­ელ­და.

ინ­ტე­ლექ­ტუ­ა­ლუ­რი სა­კუთ­რე­ბა

ასო­ცი­რე­ბის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით, სა­ქარ­თვე­ლო ვალ­დე­ბუ­ლია ინ­ტე­ლექ­ტუ­ა­ლუ­რი სა­კუთ­რე­ბის მი­მარ­თუ­ლე­ბით სა­ქარ­თვე­ლოს კა­ნონ­მდებ­ლო­ბა ევ­რო­კავ­ში­რი­სას და­უ­ახ­ლო­ვოს. სწო­რედ ამ მიზ­ნით სა­ქარ­თვე­ლოს მთავ­რო­ბა ვალ­დე­ბუ­ლია გა­ა­ტა­როს სა­კო­ნონ­მდებ­ლო ცვლი­ლე­ბე­ბი სა­ქარ­თვე­ლოს სა­პა­ტენ­ტო კა­ნონ­ში, სა­სა­ქონ­ლო ნიშ­ნის შე­სა­ხებ, სა­ავ­ტო­რო და მო­მიჯ­ნა­ვე უფ­ლე­ბე­ბის შე­სა­ხებ, დი­ზა­ი­ნის შე­სა­ხებ, წამ­ლი­სა და ფარ­მა­ცევ­ტუ­ლი საქ­მი­ა­ნო­ბის შე­სა­ხებ და პეს­ტი­ცი­დე­ბი­სა და აგ­რო­ქი­მი­კა­ტე­ბის შე­სა­ხებ კა­ნო­ნებ­ში.

ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბა­ში ყვე­ლა­ზე პრობ­ლე­მუ­რი სა­ავ­ტო­რო და მო­მიჯ­ნა­ვე უფ­ლე­ბე­ბის სის­ტე­მის გა­მარ­თვა და გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა ­ი­ყო, რაც რე­ა­ლუ­რად საკ­მა­ოდ წარ­მა­ტე­ბით გან­ხორ­ცი­ელ­და. ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით კა­ნო­ნი საკ­მა­ოდ კარ­გი და დახ­ვე­წი­ლია, მთა­ვა­რი პრობ­ლე­მა მისი აღ­სრუ­ლე­ბაა. აღ­სრუ­ლე­ბას კი ხელს უშ­ლის ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით ცნო­ბი­ე­რე­ბის და­ბა­ლი დო­ნე ­რო­გორც სა­ავ­ტო­რო უფ­ლე­ბე­ბის მფლო­ბე­ლებ­ში, ისე მის მო­სარ­გებ­ლე­ებ­ში.

სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ავ­ტო­რო უფ­ლე­ბა­თა ასო­ცი­ა­ცი­ა­ში (GCA)აქ­ტი­უ­რი საქ­მი­ა­ნო­ბის შე­დე­გად, 2015 წელს სა­ქარ­თვე­ლო ჰო­ნო­რა­რის მოკ­რე­ბის კუ­თხით რე­გი­ო­ნის ლი­დე­რად იქცა. რე­ი­ტინგს ად­გენს მსოფ­ლიო გა­ერ­თი­ა­ნე­ბა CISAC-ი. 2018 წელს ჰო­ნო­რარ­მა 5 100 000 ლარს მი­აღ­წია, რაც და­ახ­ლო­ე­ბით 20-ჯერ აღე­მა­ტე­ბა 2012 წლამ­დე მაჩ­ვე­ნებლს. ამ შე­დე­გით სა­ქარ­თვე­ლოს ამ­ბი­ცია აქვს, რომ გა­უ­თა­ნაბრდეს აღ­მო­სავ­ლეთ ევ­რო­პის სხვა ქვეყ­ნებს. თუმ­ცა რო­გორც ირ­კვე­ვა ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით სა­ქარ­თვე­ლოს შე­იძ­ლე­ბა, სე­რი­ო­ზუ­ლი საფრ­თხე შე­ექ­მნას რუ­სე­თის მხრი­დან. რუ­სეთ­მა 2017 წელს შექ­მნა ევ­რა­ზი­ის უფ­ლე­ბის მფლო­ბელ­თა სა­ზო­გა­დო­ე­ბე­ბის კონ­ფე­დე­რა­ცია (EACOP), რო­მელ­შიც შე­იყ­ვა­ნა ხუთი ქვე­ყა­ნა: აზერ­ბა­ი­ჯა­ნი, სომ­ხე­თი, ხა­ზა­ხე­თი, ყირ­გი­ზე­თი და ბე­ლო­რუ­სი. პა­რა­ლე­ლურ რე­ჟიმ­ში, შე­იქ­მნა ინ­ტე­ლექ­ტუ­ა­ლუ­რი სა­კუთ­რე­ბის ობი­ექ­ტებ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ტრან­ზაქ­ცი­ე­ბის სა­კო­ორ­დი­ნა­ციო ცენ­ტრი, IP CHAIN-ი, რო­მელ­მაც და­ი­წყო კონ­ფე­დე­რა­ცი­ის წევრ ქვეყ­ნებ­ში შეგ­რო­ვე­ბუ­ლი ჰო­ნო­რა­რი­სა და ამ ჰო­ნო­რა­რის მფლო­ბელ­თა შე­სა­ხებ ინ­ფორ­მა­ცი­ის გა­კონ­ტრო­ლე­ბა. რო­გორც სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ავ­ტო­რო უფ­ლე­ბა­თა ასო­ცი­ა­ცი­ა­ში გან­მარ­ტა­ვენ, EACOP-ის და­არ­სე­ბის­თა­ნა­ვე რუ­სეთ­მა სა­ქარ­თვე­ლოს­თან და­ი­წყო მო­ლა­პა­რა­კე­ბე­ბი, რო­მელ­საც რე­ა­ლუ­რად ზე­წო­ლის სახე ჰქონ­და და ევ­რა­ზი­ის კონ­ფე­დე­რა­ცი­ა­ში გა­ერ­თი­ა­ნე­ბას მო­ი­თხოვ­დნენ. ამ ასო­ცი­აც­ში გა­ერ­თი­ა­ნე­ბა ხელს შე­უშ­ლის სა­ქარ­თვე­ლოს მიერ ხელ­მო­წე­რილ ასო­ცი­რე­ბის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბას. რუ­სე­თი კი ამ გა­ზა­ზე სა­ქარ­თვე­ლოს ხელ­შეშ­ლას ყვე­ლა არ­სე­ბუ­ლი ხერ­ხით ცდი­ლობს და ზე­წო­ლის სხვა­დას­ხვა ფორ­მებს მი­მარ­თა­ვენ. მათ შექ­მნეს ახა­ლი ორ­გა­ნი­ზა­ცია, რო­მე­ლიც რუ­სე­თის გეგ­მით GCA-ის ალ­ტერ­ნა­ტი­ვად მო­ი­აზ­რე­ბა. ოკუ­პან­ტი სწო­რედ ამ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის ჩარ­თუ­ლო­ბით ცრუ ინ­ფორ­მა­ცი­ას ავ­რცე­ლებს და ცდი­ლობს, ხელი შე­უ­შა­ლოს სა­ქარ­თვე­ლო­ში სა­ავ­ტო­რო უფ­ლე­ბე­ბის მა­ღალ დო­ნე­ზე დაც­ვას. ეს ყვე­ლა­ფე­რი კი სა­ბო­ლო­ოდ ასო­ცი­რე­ბის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბით აღე­ბულ ვალ­დე­ბუ­ლე­ბებ­ზე ცუდ გავ­ლე­ნას იქო­ნი­ებს და სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ერ­თა­შო­რი­სო ურ­თი­ერ­თო­ბებ­ში ხელ­საც შე­უშ­ლის.

ჰა­ე­რის და­ბინ­ძუ­რე­ბა და ტექ­დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბა

ჯან­მრთე­ლო­ბის მსოფ­ლიო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის (WHO) 2018 წლის ან­გა­რი­შის მი­ხედ­ვით, ჰა­ე­რის და­ბინ­ძუ­რე­ბით გა­მოწ­ვე­უ­ლი სიკ­ვდი­ლი­ა­ნო­ბის მაჩ­ვე­ნებ­ლით სა­ქარ­თვე­ლო მსოფ­ლი­ო­ში 70-ე ად­გილ­ზეა. ურ­ბა­ნულ გა­რე­მო­ში ჰა­ე­რის და­ბინ­ძუ­რე­ბის გა­მომ­წვევ მთა­ვარ მი­ზე­ზად და­სა­ხე­ლე­ბუ­ლია ავ­ტო­მან­ქა­ნე­ბის გა­მო­ნა­ბოლ­ქვი. სა­ქარ­თვე­ლო­ში ავ­ტო­პარ­კი საკ­მა­ოდ მოძ­ვე­ლე­ბუ­ლია და გა­ნახ­ლე­ბა სჭირ­დე­ბა. სა­ხელ­მწი­ფოც სხვა­დას­ხვა ხერ­ხით ახა­ლი ავ­ტო­მო­ბი­ლე­ბის შე­მოყ­ვა­ნის წა­ხა­ლი­სე­ბას ცდი­ლობს.

ასო­ცი­რე­ბის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის ფარ­გლებ­ში სა­ქარ­თვე­ლოს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა ჰქონ­და აღე­ბუ­ლი, რომ ტექ­დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბის სის­ტე­მა გა­ე­მარ­თა. 2019 წლის 1-ელი იან­ვრი­დან ტექ­დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბა უკვე ამოქ­მედ­და. ტექ­დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბის შე­დე­გად, მიმ­დი­ნა­რე წლის პირ­ვე­ლი იან­ვრი­დან 10 მარ­ტამ­დე ავ­ტო­მო­ბილ­თა 45% და­ხარ­ვეზ­და, სა­ი­და­ნაც 10-15% გა­მო­ნა­ბოლ­ქვზე და და­ახ­ლო­ე­ბით ამ­დე­ნი­ვე პრო­ცენ­ტი სა­მუხ­რუ­ჭე სის­ტე­მის გა­უ­მარ­თა­ო­ბა­ზე მო­დის, და­ნარ­ჩე­ნი კი, ძი­რი­თა­დად ვი­ზუ­ა­ლუ­რი ხარ­ვე­ზე­ბია. სა­ერ­თო ჯამ­ში 140 ათას ერ­თე­ულ ავ­ტო­სატ­რან­პორ­ტო სა­შუ­ა­ლე­ბას ჩა­უ­ტარ­და ინ­სპექ­ტი­რე­ბა.

რად­გან ავ­ტო­მო­ბი­ლე­ბის გა­მო­ნა­ბოლ­ქვი ჰა­ე­რის მთა­ვა­რი და­მა­ბინ­ძუ­რე­ბე­ლია, ვა­რა­უ­დო­ბენ, რომ ტექ­დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბის სის­ტე­მის გა­მარ­თუ­ლად ამუ­შა­ვე­ბის შე­დე­გად, ეს პრობ­ლე­მა დიდ­წი­ლად მოგ­ვარ­დე­ბა. ეს ყვე­ლა­ფე­რი კი ასო­ცი­რე­ბის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის ფარ­გლებ­ში აღე­ბუ­ლი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის შეს­რუ­ლე­ბას შე­უ­წყობს ხელს.

თამ­ბა­ქოს კონ­ტრო­ლი

ასო­ცი­რე­ბის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის ეროვ­ნულ სა­მოქ­მე­დო სტრა­ტე­გი­ა­ში ნათ­ქვა­მია, რომ სა­ქარ­თვე­ლო მო­სახ­ლე­ო­ბა­ში თამ­ბა­ქოს მოხ­მა­რე­ბის პრე­ვენ­ცი­ის, ასე­ვე თამ­ბა­ქოს მე­ო­რა­დი კვამ­ლის ზე­გავ­ლე­ნი­სა და მო­სახ­ლე­ო­ბის ინ­ფორ­მი­რე­ბუ­ლო­ბის გაზ­რდის მიზ­ნით ქმე­დი­თი­ ნა­ბი­ჯე­ბი­ უნ­და გა­და­იდ­გას.

ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით სა­კა­ნონ­მდებ­ლო ცვლი­ლე­ბა მარ­თლაც გან­ხორ­ცი­ელ­და. 2018 წლის პირ­ვე­ლი სექ­ტემ­ბრი­დან თამ­ბა­ქოს კონ­ტრო­ლის ახა­ლი რე­გუ­ლა­ცი­ე­ბი ამოქ­მედ­და. აკ­რძა­ლუ­ლია თამ­ბა­ქოს ნა­წარ­მის, თამ­ბა­ქოს აქ­სე­სუ­ა­რის ან თამ­ბა­ქოს მოხ­მა­რე­ბის­თვის გან­კუთ­ვნი­ლი მო­წყო­ბი­ლო­ბის რე­ა­ლი­ზა­ცია და გან­ლა­გე­ბა ვიტ­რი­ნა­ზე, ვიტ­რაჟ­ზე, დახლზე, თა­რო­ზე ან სხვაგ­ვა­რად, ისე, რომ იგი ხილ­ვა­დი იყოს შე­სა­ბა­მი­სი ობი­ექ­ტის გა­რე­დან. ამას­თან, აკ­რძა­ლუ­ლია სას­წავ­ლო და სა­აღ­მზრდე­ლო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბე­ბი­დან 50 მეტ­რის რა­დი­უს­ში თამ­ბა­ქოს რე­ა­ლი­ზა­ცია. აკ­რძა­ლუ­ლია თამ­ბა­ქოს ნა­წარ­მის ან თამ­ბა­ქოს აქ­სე­სუ­ა­რის რე­ა­ლი­ზა­ცია 18 წლამ­დე პი­რებ­ზე.

ცვლი­ლე­ბე­ბი გან­ხორ­ცი­ელ­და თამ­ბა­ქოს ნა­წარ­მის შე­ფუთ­ვა­სა და დი­ზა­ინ­შიც. თამ­ბა­ქოს ნა­წარ­მი ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბა შე­ფუთ­ვი­სა და დი­ზა­ი­ნის კა­ნო­ნით დად­გე­ნილ სტან­დარ­ტებს, რაც გუ­ლის­ხმობს ძი­რი­თა­დი და და­მა­ტე­ბი­თი სა­მე­დი­ცი­ნო გაფრ­თხი­ლე­ბე­ბის და­ტა­ნას თამ­ბა­ქოს ნა­წარ­მის თი­თო­ე­ულ ყუთ­სა და კო­ლოფ­ზე.